Küresel enerji politikaları ve Türkiye : Petrol ve doğal gaz kaynakları açısından bir karşılastırma

Günümüzde küresel enerji politikaları, ağırlıklı olarak petrol ve doğal gaz tarafından belirlenmektedir. Bu politikaların temelini şekillendiren bölgeler ise, rezervler açısından en büyük pay sahip olan Orta Doğu, Orta Asya ve Hazar bölgeleridir. Petrol ve doğal gazın aranması, üretimi ve uluslararası pazarlara ulaştırılmasında, küresel anlamda önemli bir rekabet söz konusudur. Küresel enerji piyasalarının önemli aktörlerinden olan Rusya ve İran’ın kaynaklarını pazarlamada yaşadığı sorunlara karşın, ABD, AB, Çin, Hindistan ve Türkiye ihtiyaç duydukları enerjiyi alternatif kaynaklardan kesintisiz, ucuz ve güvenli olarak elde edebilmek için çok yönlü politikalar yürütmeye çalışmaktadırlar. Petrol ve doğal gaz üreticileri için stratejik bir öneme sahip olan Türkiye, gelecekte enerji pazarı olmaya da aday bir ülkedir. Bu nedenle, petrol ve doğal gaz ithalatında kaynak çeşitliliğinin, arz güvenliği ve sürekliliğinin sağlanması ile enerji taşıma projelerinin geliştirilmesi Türkiye için çok büyük önem taşımaktadır.

Global energy policies and Turkey : A comparison regarding oil and natural gas resources

In todays world, global energy policies are determined mainly by oil and natural gases. The regions which shape the basics of these policies with the biggest reserve sources are Middle East, Middle Asia and Hazar regions. There is an important competition on searching, producing, and transporting oil and natural gases to international markets. Although Russia and Iran, the important actors of global energy markets, have problems about marketing their resources, U.S., E.U., China, India and Turkey attempt to implement multi-sided policies to acquire uninterrupted, cheap and secure energy flow from alternative sources. Turkey with a strategic importance for oil and natural gas producers is also a candidate to be an energy market for the future. For this reason, the source variety of the imported oil and natural gas, its supply security and continuity as well as developing energy transportation projects have critical importance for Turkey.

PDF

___

Altunışık, B. M. (2004). “AB’de Petrol ve Doğal gaz Piyasalarına Yönelik Politikalar ve Türkiye Uygulamaları”, AB’nin Enerji Politikası ve Türkiye, Ulusal Politika Araştırmaları Vakfı (UPAV) Yayını, Ankara.
Andican, A. (2006). “Çin Satrancında Orta Asya”, Avrasya Dosyası, Cilt: 12, Sayı:1.
Aras, B. ve Yorkan, A. (2006). “Avrupa Birliği’nin Enerji Güvenliği ve Jeopolitik”, Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu 26 Nisan 2006, İstanbul, (Ed: Atilla Sandıklı-Hasret Dikici Bilgin), TASAM Ya. No: 24, Enerji: No: 1, İstanbul.
Ata, İ. (2008). “Çin’in Enerji Güvenliği ve Politikaları”, Stratejik Analiz, Mayıs 2008, İstanbul.
Bayraç, H. N. (1999a). Uluslararası Doğalgaz Piyasasının Ekonomik Analizi, Türkiye’deki Gelişimi ve Eskişehir Uygulaması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir.
Bayraç, H. N. (1999b). “Dünya’da ve Türkiye’de Doğalgaz Piyasasının Ekonomik Analizi”, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Dergisi, Sayı: 15, Yıl: 4, Ekim 1999, Ankara.
Bayraç, H. N. ve Aras, H. (2007). “Dünya’da ve Türkiye’de Sürdürülebilir Doğalgaz Politikaları”, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Uluslararası Doğalgaz Kongresi ve Sergisi Bildiri Kitabı, 3-5 Mayıs 2007, Ankara.
Becker, J. (2007). Ejder Şahlanıyor-Bugünkü Çin’e İçeriden Bir Bakış, (Çev: Algan Sezgintüredi), NTV Yayını, İstanbul.
Bilgin, M. (2005). “Avrasya Enerji Savaşları”, IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık No: 126, İnceleme-Araştırma Dizisi No: 90, İstanbul.
BP, (2007). Statistical Review of World Energy, June 2007.
BP, (2008). Statistical Review of World Energy June 2008.
Caşın, M. H. (2005). “Yeni Küresel Süper Güç Adayı Çin’in Avrasya- Pasifik Ekseninde Enerji Politikalarına Rekabetçi Girişimleri”, Geleceğin Süper Gücü Çin, Uzakdoğu’daki Entegrasyonlar ve Şangay İşbirliği Örgütü, (Ed: Atilla Sandıklı, İlhan Güllü), TASAM Yayını No: 15, Ekonomi No: 3, İstanbul.
Caşın, M. H. (2007). “Yakın Çevre Doktrini Bağlamında Rusya’nın Orta Asya Politikaları”, Orta Asya’da Değişen Dengeler ve Türkiye Sempozyum Bildirileri, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi (SAREM), Genelkurmay Basımevi Ya. No: 2007/26, Ankara.
Dağdemir, Ö. (2003). Çevre Sorunlarına Ekonomik Yaklaşımlar ve Optimal Politika Arayışları, Gazi Kitapevi Yayını, Ankara.
Dokuzlar, B. (2006). Dünya Güç Dengesinde Yeni Silah Doğal Gaz (Orta Asya’dan Avrupa’ya), IQ Kültür Sanat Yayını No: 164, Araştırmaİnceleme Dizisi No: 125, İstanbul.
DPT, (2006a). IX. Kalkınma Planı (2007-2013) Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Nisan 2006, Ankara.
DPT, (2006b). IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Enerji Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
Ediger Ş. V. (2007). “Enerji Arz Güvenliği ve Ulusal Güvenlik Arasındaki İlişki”, Enerji Arz Güvenliği Sempozyumu, Genel Kurmay ATASE Başkanlığı, Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi (SAREM), Genelkurmay Basımevi Ya. No: 2007/47, Ankara.
European Commission (2003). Energy For The Future: Renewable Sources of Energy White Paper For a Community Strategy and Action Plan, Brussels, 2003.
European Commission (2006a). European Union Energy and Transport in Figures 2006, Brussels, EC.
European Commission (2006b). Green Paper, A European Strategy for Sustainable, Competitive and Secure Energy, Brussels, EC.
Gönül, G. (2003). “AB’de Doğal gaz, Petrol, Kömür ve Nükleer Enerji”, Avrupa Birliği’nin Enerji Politikası ve Türkiye’ye Yansımaları III, Ulusal Politika Araştırmaları Vakfı (UPAV) Yayını, Ankara.
Güneş, H. (2007). “Çin Halk Cumhuriyeti’nin Orta Asya Politikası: Enerji ve Güvenlik”, Orta Asya’da Değişen Dengeler ve Türkiye Sempozyum Bildirileri, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi (SAREM), Genelkurmay Basımevi Ya. No: 2007/26, Ankara.
Harrop, J. (2000). The Political Economy of Integration in the European Union, Thirt Edition, Edward Elgar, Cheltenham 2000.
IEA (2005). World Energy Outlook (WEO), OECD/IEA, Paris.
IEA (2006). World Energy Outlook (WEO), OECD/IEA, Paris.
İskender, S. (2006). “Dünya Enerji Durumu ve Geleceğe Yönelik Planlar”, WEC Turkısh National Committee, Türkiye 10. Enerji Kongresi, Dünyada ve Türkiye’de Enerji-Uygulamalar ve Sorunlar, 2. Cilt, 27-30 Kasım 2006, İstanbul.
Karacan, A. R. (2007). Çevre Ekonomisi ve Politikası, (Ekonomi, Politika, Uluslararası ve Ulusal Çevre Koruma Girişimleri), Ege Üniversitesi İİBF Yayını No: 6, İzmir.
Kılıçkap, T. B. (2007). Bölgesel Güçten Küresel Güce Hindistan, IQ Kültür Sanat Yayıncılık No: 245, Araştırma-İnceleme Dizisi No: 203, İstanbul.
Oktay, E. ve Çamkıran R. F. (2006). “Avrupa Birliği’nin Enerji Güvenliği Açısından Türkiye’nin Önemi”, Avrupa Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, İstanbul.
Özsabuncuoğlu, İ. H. ve Uğur, A. A. (2005). Doğal Kaynaklar Ekonomi, Yönetim ve Politika, İmaj Kitapevi Yayını, Ankara.
Pala, C. (2003). “Enerji’de Petrol/Doğalgaz Dengesi, Fosil Evliliği Katolik Bir Evlilik mi ?”, TÜSİAD Görüş Dergisi, Sayı: 54, Mart.
Pamir, A. N. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Enerji Politikaları, Mayıs (http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi134/d134_73100.pdf, Erişim Tarihi: 25.9.2008).
Pamir, A. N. (2006). Enerji Güvenliği, Stratejik Öngörü 2023, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM), Avrasya-Bir Vakfı Yayını, Ekim 2006, Ankara.
Tuğrul B. ve Baydoğan D. N. (2006). “Olası Alternatiflerle Enerji Kaynakları Değerlendirmesi ve Türkiye”, WEC Turkısh National Committee, Türkiye 10. Enerji Kongresi, Dünyada ve Türkiye’de Enerji- Uygulamalar ve Sorunlar, 2. Cilt, 27-30 Kasım 2006, İstanbul.
Türkyılmaz Oğuz ve diğerleri (2006). Enerji Politikaları İle Yerli, Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Raporu Yayın No: MMO/2006/417, Ankara.
Ulutaş M. (2008). “Küresel Enerji Savaşları ve Türkiye’nin Konumu”, Cumhuriyet Enerji, EMO Yayını, Sayı: 1, Ocak-2008, Ankara.
Ültanır, M. Ö. (1998). 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’nin Enerji Stratejisinin Değerlendirilmesi, TÜSİAD Yayını No: TÜSİAD T/98- 12/239, İstanbul.
Üşümezsoy, Ş. ve Şen, Ş. (2003). Yeni Dünya Petrol Düzeni ve Körfez Savaşları, İnkilap Kitapevi Yayını, İstanbul.
Üşümezsoy, Ş. (2006). Petrol Şoku ve Yeni Orta Doğu Haritası, İleri Yayınları No: 119, İstanbul.
Yüce, Ç. K. (2006). Kafkasya ve Orta Asya Enerji Kaynakları Üzerinde Mücadele, Ötüken Yayını No: 637, Kültür Dizisi No: 298, İstanbul.
Zippel, W. (2006). “Enerji Kaynaklarını Çeşitlendirme Yaklaşımları Altında AB’nin Enerji Politikası”, Avrupa ve Orta Asya Arasındaki Enerji Köprüsü Türkiye, Editörler: Werner Gumpel-Alpay Hekimler, Konrad-Adenauer-Stiftung Yayını, Ankara.
http://www.tusam.net/print.asp?id=787&tbl=Makaleler&fld=makale, Erişim Tarihi:10.11.2007.
http://www.enerjiajansi.com/index.php?option=com_content&task=view &id=424&Itemid=48, Erişim Tarihi: 17.7.2008.
http://www.emo.org.tr/resimler/ekler/5932ec3ba94ee19_ek.pdf?dergi=50 8, Erişim Tarihi: 21.07.2008.
http://www.tusam.net/makaleler.asp?id=829&sayfa=12, Erişim Tarihi: 10.07.2008.
http://www.globalstrateji.org/TUR/Icerik_Detay.ASP?Icerik=15639, Erişim Tarihi: 25.8.2008.
http://www.iea.org/textbase/papers/2006/renewable_factsheet.pdf, Erişim Tarihi: 28.9.2008.