İnanç, Mimarlık ve Algı Üzerine Mülahazalar

İster mitler ister dinler aracılığıyla olsun, inanç, tarih boyunca sanat vasıtasıyla kendi algısını yaratmak istemiş, bunu yaparken de muhatabında kalıcı bir etki bırakmak için dolaylı (simgesel) bir anlatım tarzını kullanmıştır. İçerisinde kutsalın izlerini taşıyan her mimari eser, imgeden nesneye dönüşme sürecinde kolektif bir algının ürünü olarak ortaya çıkmış ve kendi çağının dünya görüşünün tezahürü olmuştur. Makalede; mimari özelinde, bir sanat eserinin imgeden nesneye dönüşme süreci ve kutsal kavramının mimari ile olan ilişkisi, doğu-batı eksenli olarak ele alınmış, bununla birlikte metinde kronolojik bir sıra takip edilmemiş ve metin, savunulan düşünceler odaklı bir seyir izlemiştir. Makalede ayrıca, geçmişin düşünce ve muhayyile gücünden yoksun olan günümüz İslam Dünyası'nın mimari faaliyetleri, koruma anlayışı ve yorumlama problemleri, konu dâhilinde irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İnanç, Mitoloji, Mimari, Göstergebilim, Algı

PDF

___

Adler, A. (2002). Sosyal Duygunun Gelişiminde Bireysel Psikoloji, Çev. Halis Özgü, İstanbul.
Aydın, M. (2017). Sembolden İşaretsele Düşüncenin Dönüşümü, Sosyoloji Divanı, C:8, Konya, s. 31-41.
Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel Serüven, Çev. Mehmet Rıfat ve Sema Rıfat, YKY, İstanbul.
Bayat, F. (2017). Mitolojiye Giriş, Ötüken, Ankara.
Burke, E. (2008). Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma, Çev. M. Barış Gümüşbaş, Bilgesu, Ankara.
Bülbül, M. (2017). İmgesel İletişim, Çizgi, Konya.
Burckhardt, T. (2009). İslam Sanatı Dil ve Anlam, Çev. Turan Koç, Klasik, İstanbul.
Burckhardt, T. (2017). Doğu’da ve Batı’da Kutsal Sanat, Çev. Tahir Uluç, İnsan, İstanbul.
Can, Ş. (2016). Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken, İstanbul.
Cündioğlu, D. (2012). Mimarlık ve Felsefe, Kapı, İstanbul.
Cündioğlu, D. (2007). Daireye Dair, Düşünce, İstanbul.
Çaycı, A. (2016). "İslam Mimarisinde Anlam Meselesi", Sosyoloji Divanı, Sayı: 7, s.189-202.
Çaycı, A. (2016). "Zaman ve Sanat Bağlamında Çark-ı Felek Motifi", Uluslararası İslam Medeniyetinde Zaman Sempozyumu Bildirileri, (8-11 Ekim 2015), C:2, Konya, s.299-305.
Çaycı, A. (2016). İslam Mimarisinde Anlam ve Sembol, Palet, Konya.
Demiriz, Y. (2001). İslam Sanatında Geometrik Süsleme, Yorum Sanat, İstanbul.
Demirli, E. (2014). “Tasavvufta Estetik Algısı Hakkında Bir Değerlendirme”, VI. Dini Yayınlar Kongresi -İslam Sanat ve Estetik- Bildirileri, İstanbul, s.105-110.
Dündar, A. (2017). “Kubbetü’s-Sahra”, Vakıf ve Toplum, Sayı: 5, Ankara, s. 54-59.
Eliade, M. (2004). Mistik Hint Erotizmi, Çev. Renan Akman, Kabalcı, İstanbul.
Eliade, M. (2014). Dinler Tarihine Giriş. Kabalcı, İstanbul.
Eliade, M. (2017). Kutsal ve Kutsal Dışı, Çev. Ali Berktay, Alfa, İstanbul.
Ersoy, N. (1990). Semboller ve Yorumlarla Görünenden Görünmeyene, Kam Ajans, İstanbul.
Eco, U. (2013). Efsanevi Yerlerin Tarihi, Doğan, İstanbul.
Eco, U. (2016). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik, Can, İstanbul.
Freud, S. (1994). Psikanaliz Üzerine, Çev. Avni Öneş, İstanbul.
Guenon, R. (2001). Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi, Çev. Fevzi Topaçoğlu, İnsan, İstanbul.
Guenon, R. (2014). Alemin Hükümdarı, (Çev. İsmail Taşpınar), İnsan, İstanbul.
Guenon, R. (2014). Dante ve Orta Çağ'da Dini Sembolizm, Çev. İsmail Taşpınar, İnsan, İstanbul.
Grimal, P. (2012). Mitoloji Sözlüğü, Çev.Sevgi Tamgüç, Kabalcı, İstanbul.
Grabar, O. (2010). İslam Sanatı'nın Oluşumu, Çev. Nuran Yavuz, Kanat, İstanbul.
Hançerlioğlu, O. (1985). Felsefe Ansiklopedisi, Remzi, İstanbul.
Homeros, (1999). İlyada, Çev. A. Erat ve A. Kadir, Can, İstanbul.
İbn Arabi, (2015). Harflerin Esrarı, Çev. Ekrem Demirli, Litera, İstanbul.
Jung, C. G. (1997). Analitik Psikoloji, Çev. Ender Gürol, Payel, İstanbul.
Jung, C. G. (2016). İnsan ve Sembolleri, Çev. H. Mukaddes İlgün, Kabalcı, İstanbul.
Kaya, M. (2014). Hz Ali’den 111 Hatıra, Erkam, İstanbul.
Kandinsky, W. (2015). Sanatta Ruhsallık Üzerine, Çev. Gülin Ekinci, Altıkırkbeş, İstanbul.
Lekesiz, Ö. (2016). Sevgili’nin Evi, Şule, İstanbul.
Lewcock, R. (1996). “Architects, Craftsmen and Builders: Materials and Techniques”, Architecture of the Islamic World, (Edit. G. Michell), London, s. 112–143.
Leppert, R. (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü, Çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı, İstanbul.
Mevlana Celaleddin, (1994). Fîhi Mâfih, Çev. A. Avni Konuk, Yay. Haz. S. Eraydın, İz, İstanbul.
Mülayim, S. (2010). İslam Sanatı, İSAM, İstanbul.
Necmeddin-i Daye, (2013). Mirsadü'l-İbad, Çev. Halil Baltacı, İFAV, İstanbul.
Otto, R. (2014). Kutsal'a Dair, Çev. Sevil Ghaffari, Altıkırkbeş, İstanbul.
Ögel, B. (1998). Türk Mitolojisi I-II, TTK, Ankara.
Rosenberg, D. (2000). Dünya Mitolojisi, İmge, İstanbul.
Roth, M.L. (2002). Mimarlığın Öyküsü, Kabalcı, İstanbul.
Sâî Mustafa Çelebi, (2003). Tezkiretü'l-Bünyan ve Tezkiretü'l-Ebniye, Yay. Hz. Hayati Develi, KOÇ Kültür Sanat Tanıtım, İstanbul.
Saydam, M. B. (2013). Deli Dumrul’un Bilinci, Metis, İstanbul.
Susuz, M. (2016). “Tüketim Kültürünün Sanata Yansıması”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, S:6, s.200-211.
Tatar, B. (2016). İslam Düşüncesine Giriş, DEM, İstanbul.
Tuğlacı, P. (1985). Osmanlı Şehirleri, Milliyet, İstanbul.
Tunalı, İ. (1989). Grek Estetiği, Remzi, İstanbul.
Tunalı, İ. (2004). Estetik, Remzi, İstanbul.
Vitrivius, (2013). Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev. Suna Güven, Şevik Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara.
Werner, M. (2012). Mimarlık Atlası, Yem, İstanbul.
Yanıklar, C. (2010). “Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:34, S:1, s.25-32.
Yetkin, S. K. (1959). İslam Mimarisi. AÜ İlahiyat Fakültesi, Ankara.
Yıldırım, N. (2012). İran Mitolojisi, Pinhan, İstanbul.