Adnan KONUK, Yaşar Hakan GÜRSOY, Hakan AK

DOĞAL GRAFİT İHRACATI YOĞUNLAŞMASININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Dünyada özellikle, yüksek elektriksel ve termal iletkenlik, mükemmel termal stabilite ve kayganlık ile birçok endüstriyel uygulamalarda kullanılmakta olan grafit, son yıllarda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için kritik bir hammadde haline gelmiştir. Özellikle doğal grafit ihracatında gözlemlenen tekelleşme eğilimleri ve yoğunlaşma, rekabet ortamını bozduğundan, ülkelerin ekonomik büyümelerinin sürdürülebilirlikleri konusunda endişe duymalarına neden olmaktadır. Bu durumun analizi için de dünyada mineral kaynakları piyasasının ihracat yoğunlaşmasının incelenmesi önemli bilgiler verebilmektedir. Bu çalışmada, dünya doğal grafit ihracat piyasası yoğunlaşmasının ekonomik büyümeye etkilerini yorumlayabilmek amacıyla, dünya doğal grafit piyasasında ihracatçı ülkelerin 2002-2019 yılları arası yoğunlaşma oranı (CRn) ve indekslerinin (HHİ) gelişimi incelenmiştir. Doğal grafit piyasasındaki ihracat yoğunlaşması ile dünya ekonomilerindeki büyüme (kişi başına düşen GSYIH) ilişkisi araştırıldığında ise, dünya ülkeleri için malların ihracat yoğunlaşması azaldıkça ekonomik büyümenin artması gerektiği hipotezinin, grafit ihracatı için geçerliliğini korumadığı tespit edilmiştir. Dünya ekonomileri büyüdükçe grafit ihracatında tekelciliğe yönelimin artması göz önüne alındığında, dünyanın en büyük doğal grafit rezervlerine sahip Türkiye’de grafit madenciliğinde alınması gereken önlemler tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

İhracat, Pazar Yoğunlaşması, Rekabet, Ekonomik Büyüme

THE IMPACT OF NATURAL GRAPHITE EXPORT CONCENTRATION ON ECONOMIC GROWTH

Graphite which is used in many industrial applications due to its high electrical and thermal conductivity, excellent thermal stability and lubricity has become a critical raw material for developed and developing countries in recent years. The monopolization trends and concentration observed especially in natural graphite exports cause countries to worry about the sustainability of their economic growth because of the deteriorating the competitive environment. Examining the export concentration of the mineral resources market in the world can provide important information for the analysis of this situation. In this study, in order to interpret the effects of world natural graphite export market concentration on economic growth, the development of the concentration ratio (CRn) and indices (HHI) of exporting countries in the world natural graphite market between 2002 and 2019 were examined. When the relationship between the export concentration in the natural graphite market and the growth in the world economies (GDP per capita) is investigated, it has been determined that the hypothesis that economic growth should increase as the export concentration of goods for world countries decreases does not remain valid for graphite exports. Considering the tendency towards monopoly in graphite exports as the world economies grow, the precautions to be taken in graphite mining in Turkey, which has the world's largest natural graphite reserves, have been discussed.

Keywords:

Graphite,

PDF

___

Arranguez, G. I. S., ve Hinlo, J. E. (2019). Export geographical diversification and economic growth among asean countries. Paper presented at the 14th National Convention on Statistics (NCS), Crowne Plaza Manila Galleria, Quezon City.
BGS. (2015). British geological survey risk list. https://www2.bgs.ac.uk/mineralsuk/download/ statistics/risk_list_2015.pdf
Bikker, J. A., ve Haaf, K. (2002). Measures of competition and concentration in the banking industry: A review of the literature. Economic & Financial Modelling, 9(2), 53-98.
Brown, T. (2018). Measurement of mineral supply diversity and its importance in assessing risk and criticality. Resources Policy, 58, 202-218.
Cevirmez, E. O. (2019). Türkiye ihracatının ürün ve ülke bazında yoğunlaşma analizi. TCMB Ekonomi Notları, Sayı: 2019-12.
Coelho, L. M., Burgos, M. d. C., Santos, E. P., ve Pinto, P. A. L. d. A. (2019). Regional concentration of the gross production value of firewood in paraíba. Floresta e Ambiente, 26.
Cuhadaroğlu, A. D., ve Kara, E. (2018). Grafit: Bir genel değerlendirme. Teknik Bilimler Dergisi, 8(1), 14-33.
Damm, S., ve Zhou, Q. (2020). Supply and demand of natural graphite. Dera, rohstoffinformationen 43. Berlin, ISBN: 978-3-948532-10-9.
Davis, G. A. (2010). Trade in mineral resources. World Trade Organization Economic Research and Statistics Division, Staff Working Paper.
Değer, M. K. (2010). İhracatta ürün çeşitliliği ve ekonomik büyüme: Türkiye deneyimi (1980-2006). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 259-287.
Dumičić, K., Jošić, H., ve Žmuk, B. (2018). Investigating export market concentration for developed, developing and transition countries. International Journal Vallis Aurea, 4(1), 6-28.
EC. (2020). Study on the eu’s list of critical raw materials-Final Report (2020), ISBN 978-92-76-21049-8.
ECONEX. (2012). The use of concentration İndices to measure competition in south africa’s medical services markets, econex research note 27. https://econex.co.za/wp-content/uploads/2015/ 04/occasional-note_-april-2012.pdf
Ediz, Y., ve Önder, K. (2019). İçecek İmalatı sektörünün piyasa yapısı ve yoğunlaşma düzeyi: Türkiye’nin İlk 1000 sanayi kuruluşu üzerine bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences (60).
Erkan, B., ve Sunay, Z. F. (2016). Türkiye'nin İhracatının yoğunlaşma perspektifinde analizi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5 (7).
Galetić, F., ve Obradović, T. (2018). Measuring concentration of the banking market of the republic of croatia. Paper presented at the 6th International OFEL Conference on Governance, Management and Entrepreneurship. New Business Models and Institutional Entrepreneurs: Leading Disruptive Change. April 13th-14th, 2018, Dubrovnik, Croatia.
Hesse, H. (2008). Export diversification and economic growth. Commission on growth and development working paper; no. 21. World bank, washington, dc. In.
Ildırar, M., ve Kıral, E. (2018). Piyasa yapısı ve yoğunlaşma: Türk otomotiv sektörü üzerine bir analiz. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 93-117.
İlhan, A., Sarı, R., ve Çörtenlioğlu, Y. Y. (2020). Avrupa İçin yeni bir kaynak: Türkiye grafit oluşumları. Madencilik Türkiye, 87. Retrieved from http://yermam.org.tr/uploads/kutuphane/259761_avrupa_icin_yeni_bir_kaynak_turkiye_grafit_olusumlari_01_06_2020.pdf
Ipek, E., ve Ipek, O. (2018). Market structure of the turkish pharmaceutical industry. Business and Economics Research Journal, 9(3), 449-462.
Jara, A. D., Betemariam, A., Woldetinsae, G., ve Kim, J. Y. (2019). Purification, application and current market trend of natural graphite: A review. International Journal of Mining Science and Technology, 29(5), 671-689.
Kazadal, A., ve Özcan, S. K. (2011). Yoğunlaşma perspektifinde İhracat gelişmeleri: Türkiye üzerine bir uygulama, tcmb merkezin güncesi, uluslararası ticaret. https://tcmbblog.org/wps/wcm/connect/ blog/tr/main+menu/analizler/yogunlasma_perspektifinden_ihracat_gelismeleri
Li, Q. (2015). Analysis of the relationship between industry concentration and gdp growth: China’s property insurance industry. The Open Cybernetics & Systemics Journal, 9(1).
Makonnen, T. (2012). Determinants of export commodity concentration and trade dynamics in ethiopia. Ethiopian Economics Association Ethiopian Economics Policy Research Institute (EEA/EEPRI), Working Paper No 2.
Meilak, C. (2008). Measuring export concentration: The implications for small states. Bank of Valletta Review, 37, 35-48.
MTA. (2021). Maden dış ticareti. Retrieved from https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/ maden-dis-ticaret
OECD. (2021). Export restrictions on industrial raw materials. Retrieved from https://qdd.oecd.org/subject.aspx?Subject=ExportRestrictions_IndustrialRawMaterials
Özağ, F., ve Atan, M. (2004). Sanayi sektöründe yoğunlaşma ve İhracat İlişkisi. Ekonomik Yaklasim, 15(50), 31-45.
Robinson G.R., J.M., H., ve Olson D.W. (2017). Graphite, chapter j. In J. H. D. Klaus J. Schulz, Jr., Robert R. Seal II, Dwight C. Bradley (Ed.), Critical mineral resources of the united states—economic and environmental geology and prospects for future supply: U.S. Department of the Interior, U.S. Geological Survey.
Roskill. (2019). Graphite: China-us trade war reaches graphite industry. Retrieved from https://roskill.com/news/graphite-china-us-trade-war-reaches-graphite-industry/
Ruta, M., ve Venables, A. J. (2012). International trade in natural resources: Practice and policy. Annu. Rev. Resour. Econ., 4(1), 331-352.
Saigal, K. (2019). Mozambique’s glittering graphite mining boom. The africal report. Erişim adresi: https://www.theafricareport.com/412/mining-mozambique-glittering-graphite/
Silberglitt, R. (2017). Critical materials and u.S. Import reliance: Recent developments and recommended actions, rand corporation document number:Ct-485. https://www.rand.org/pubs/testimonies/CT485.html
Simandl, G. J., Paradis, S., ve Akam, C. (2015). Graphite deposit types, their origin, and economic significance. British Columbia Ministry of Energy and Mines & British Columbia Geological Survey, 3, 163-171.
Soyyiğit, S., ve Doğan, S. Türkiye’nin avrupa birliği ülkeleri İle dış ticaretinin yapısal analizi: Artan rekabet mi yoksa yoğunlaşma mı? Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(3), 164-180.
TrendEconomy. (2021). World merchandise exports and imports by commodity (hs02). Retrieved from https://trendeconomy.com/data/commodity_h2
TUİK. (2021). Sanayi ve hizmet sektörlerinde yoğunlaşma. Retrieved from https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1036
TÜİK. (2017). Sanayi ve hizmet sektörlerinde yoğunlaşma, 2015. Retrieved from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-ve-Hizmet-Sektorlerinde-Yogunlasma-2015-24867
UK-DIT. (2021). Uk strategic export control lists, department for international trade. Retrieved from https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/948279/uk-strategic-export-control-list.pdf
UNCTAD. (2020). Handbook of statistics 2020. Erişim adresi: https://unctad.org/webflyer/handbook-statistics-2020
USGS. (2020). Mineral commodity summaries. In United States Geological Survey (pp. 204).
WITS. (2021). World integrated trade solution. Retrieved from https://wits.worldbank.org/ CountryProfile/en/country/by-country/startyear/ LTST/endyear/LTST/indicator/HH-MKT-CNCNTRTN-NDX#
WorldBank-a. (2021). Products exports by country & region us$000 2002 | wits data
WorldBank-b. (2021). Gdp per capita, ppp (current international $). Retrieved from https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD
Yılmaz, F., ve Akkaya, G. Türkiye’nin Avrupa birliği ile dış ticaretinde yoğunlaşma analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 251-267.