Ümit ELSÖZ

559

Hz. Âdem Kıssasına Kelâmî Açıdan Yeni Bir Bakış

Kur’an’da bahsedilen Âdem ayetleri incelendiğinde iki tane Âdem’den bahsedildiği, bu iki Âdem’den birinin ilk insan modeli sayılabilecek ve cinsiyetinin erkek veya kadın olmasında problem oluşturmayacak bir model, ikincisi de kendisine peygamberlik verilen ve sorumlu tutulan insan modeli olan Hz. Âdem olduğudur. Bize göre bir ayrım olmaksızın tek bir prototipten bahsedilmesi yıllardır süregelen bir sorunu devam ettirmekte ve ilk insan, ilk peygamber, yasak ağaç, secde, ilk günah, cennet, cennetten çıkarılış gibi konular açığa kavuşturulamamaktadır. İslâmi alanda yapılan çalışmaların bir bütünlük çerçevesinde ele alınmadığı, özellikle insanın evrimi konusuna değinilmediği, Hz. Âdem öncesi insanlar konusunda modern bilimle çelişkili görüşler ortaya konduğu, hatta hiç değinilmediği görülmüştür. Özellikle bu konular çerçevesinde ortaya çıkan “Allah” figürü hakkında da sorunlar oluşmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Allah, Âdem, Melekler, Şeytan, Cennet, Eş

PDF

___

  • Âlûsî, Mahmûd b. el- Hüseynî el- Bağdâdî, Rûhu’l-Me‘ânî. Bulak: Dâru İhyâi’t-türâsi’l- Arabî 1301.
  • Ateş, Süleyman, Yüce Kur'an'ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
  • Aydemir, Abdullah (ö. 1991), İslami Kaynaklara Göre Peygamberler. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
  • ---------- Tefsirde İsrailiyat. Ankara: Beyan Yayınları, 1979.
  • Aydın, Fuat, “Aden’e Dönüş ya da Tesettürün Hikmetine Dair”, Eski Yeni Dergisi 10. Sayı, (2008):62-69.
  • Aydın, Mehmet, Hıristiyan Genel Konsilleri ve II. Vatikan Konsili. Konya: 1991.
  • ---------- Kendi Kaynaklarına Göre Hıristiyanlık. Ankara: 1995.
  • Begavî, Hüseyin b. Mesûd b. Muhammed el-Ferrâ‘ (ö. 516/1117), Şerhu’s-sünne. (nşr. Şuayb el-Arnaût - M. Züheyr eş-Şâvîş), Dımaşk: 1390.
  • ---------- Me‘âlim’ut-Tenzîl. Beyrut: 1407/1987.
  • Barker, G., O’nun İzinde: Hıristiyanlık ve Laiklik Tarihi. İstanbul: 1985.
  • Berkovits, Eliezer (ö. 1992), Faith after the Holocaust, New York: KTAV Publishing House, 1973.
  • Boyer, Marie-France, The Cult of Virgin: Offerings, Ornaments and Festivals, London: 2000.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmâil Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cû‘fî (ö. 256/870), Sahîh-i Buhârî. Haydarâbâd 1323.
  • Culotta, Elizabeth, “A New Human Ancestor”, Science, (1999):572-573.
  • Deniz, Gürbüz, “Kuran’a Göre Hz. Âdem’in Serüveni”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 22/2, (2011): 89-105.
  • Ebu Davud, Süleymân b. Eş‘as b. İshâk b. Beşîr (ö. 202/817), Sünen. Beyrut: (nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût), 1409/1988.
  • el-Hakîm, Suâd, el-Mu‘cemü's-Sûfi el-Hikme fi Hududi'l-Kelime. Beyrut: Daru’n-Nedve, , 1981.
  • el-Kurtubî, Muhammed b. Ebî Bekr (ö. 671/1273), el-Câmî‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müsseset’ü-Risâle, 2006.
  • en-Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd Ebü’l-Berekât (ö. 710/1310), Medârikü’t -Tenzîl ve hakaiku’t- Te’vîl. Kahire: 1326.
  • Erdem, Mustafa, Hz. Âdem (İlk İnsan). Ankara: TDV Yayınları, 2007.
  • er-Razî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin et-Teymî (ö. 606/1209), Mefâtîhu’l-Gayb. Kahire: (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî) 1934-62.
  • eş-Şevkânî, Muhammed b. Alî (1250/1834), Fethü’l-Kadîr. Kahire: 1349-1351.
  • et-Taberî, Muhammed b. Cerîr (ö. 310/923), Câmiu‘l-beyân ‘an Te’vili Âyi’l-Kur’ân. (thk. M. Abdü’l-Muhsin et-Türkî), Kahire: 2001.
  • ---------- Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Leiden: 1879-1901.
  • et-Tabresî, Ebû Alî el-Fadl b. el-Hasan el-Meşhedî (ö. 548/1153), Mecma‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Ķur’ân. Beyrut: (nşr. Hâşim Ma-hallâtî - Fazlullah et-Tabâtabâî), 1406/1986.
  • Fayda, Mustafa, “Cahiliye”, DİA, İstanbul 1993.
  • Galip, Akın, “Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu'nda İlk Antropolojik Çalışmalar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42, 1-2 (2002): 9-21
  • Goodman, M, Tagle D, Fitch D, Bailey W, Czelusniak J, Koop B, Benson P, Slightom J. "Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids". J Mol Evol 30-3 (1990): 260–266.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed (ö. 354/965), Sahîhu İbn Hibbân. (nşr. Şuayb el-Arnaût - Hüseyin Esed), Beyrut: 1404/1984.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Ömer (ö. 774/1373), Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme, Riyad: 1999.
  • İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemalüddin (ö. 711/1311), Lisânü'l-‘Arab. Bulak: 1299-1308/1881-1890.
  • İbn’ül-Esîr, Ebu’l-Hasan İzzüddîn Alî b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî (ö. 630/1233), el-Kâmil fi’t-Târih. (nşr. Abdülkādir Ahmed Tuleymât), Bağdad: 1382/1963.
  • İkbal, Muhammed (ö. 1938), İslamda Dini Düşüncenin Yeniden İnşaası. Trc. Rahim ACAR. İstanbul: 2013.
  • Philips, J. A., “Eve: The History of an Idea”, San Francisco: Harper & Row, 1984.
  • Kadı Beydâvi (ö. 685/1286), Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vîl. İstanbul: Hakikat Yay., 1998.
  • Kahraman, Ferruh, “Bir Tefsir-Kelâm Problemi: Hz. Âdem’in Yasak Ağaca Yaklaşması”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi, 27/1 Sayı, (2013): 191-226.
  • Maturîdî, Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud (ö.333/944), Te’vilât’ul-Kurân. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1391/1971.
  • Müslim, Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî en-Nişâbûrî (ö. 261/875), el-Câmi‘u’s-Sahîh. nşr. Muhammed Fuad Abdülbâki, Kahire: 1955-56.
  • Nesai, Ahmed b. Şu’ayb (ö. 303/915), Sünen. Riyad: Mektebetü’l-Ma’ârif, t.y.
  • Özbek, Metin, Dünden Bugüne İnsan. Ankara: İmge Kitabevi, 2000.
  • Schimmel, Annemarie (ö. 2003), Dinler Tarihine Giriş. Ankara: 1955.
  • Tirmizi, Muhammed bin Îsâ (ö. 279/893), Sünen. Mektebetü’l-Ma’ârif, t.y.
  • White, T.D., Asfam B. and Suwa, G., “Ardipithecus ramidus, a root species for Australopithecus” İnternational Congress of Pre-historic and Protohistoric Sciences, (1996): 14-18.
  • Yakıt, İsmail, “Kur’an’da İnsanın Yaratılışı ve Evrimi”, SDÜİF Der-gisi, 5 (1998): 1-17
  • ---------- “Kur’an’da Hz. Âdem” SDÜİF, 6. (1999): 1-19.
  • Zemahşeri, Ebû’l-Kâsım Mahmud İbn Ömer (ö. 467/1075), el-Keşşâf an Hakâik’u-Tenzîl. Kahire: 1387/1968.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-8171
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2014
  • Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İskender Afrodîsî’nin Faal Akıl Teorisi

Şenol KORKUT

Nur Suresi 31. Ayetin Tesettür Bağlamında İncelenmesi

Fatih TOK, Merve MÜFTÜOĞLU

Mezhep Çatışmalarının Sebepleri

Kadir DEMİRCİ, Muhammed Yahya Salim AZZAN

Hz. Âdem Kıssasına Kelâmî Açıdan Yeni Bir Bakış

Ümit ELSÖZ

Karacalarlı Bacı Sultan’da (Zehra Şahbaz) Öze Dönüş

Kamil SARITAŞ

Sâid El- Endelûsî, Milletlerin Bilim Tarihi

Tuba Kevser ŞAHİN