Ahmed b.Salim Liderliğindeki Cezayirli Göçmen Gruplarının İlkinin Biladü’ş-Şam’da Aclun ve Safed Bölgelerine Yerleştirilmesi 1848-1849

Çalışmada Fransız işgalinden sonra Cezayirli göçmenlerin Biladü’ş-Şam’a dönük en önemli göçlerinden biri olup halk direnişinin 1847 yılında başarısızlığa uğramasının ardından ortaya çıkan hicret hareketi ele alınmaktadır. Biladü’ş-Şam’a dönük ilk toplu göç sayılan bu faaliyetin meydana gelmesinde dönemin şartları ve bir dizi sebep etkili olmuş, onun işleyişine ve devamlılığını belirlemiştir. Böylelikle kritik bir önem kazanan söz konusu aktivite üzerinde çok çeşitli hesaplar yapılmıştır. Eski Osmanlı toprağı olan Cezayir’den başka bir Osmanlı mülküne taşınmaları sebebiyle muhacirler, İmparatorluğun belgelerinin de vurguladığı şekilde mahalli idarelerden hoş ve sıcak bir karşılama, merkezi otoriden kabul görmüşlerdir. Bu çerçevede araştırmada iskan edilme, maddi yardımlar sunulması, devlet ve kanuna bağlılık sözü alınması benzeri Osmanlı devlet adamları ve memurlarınca yürütülen icraatlar temelinde göçmenlerin yerleştirilmesi ve kendilerine vatandaşlık verilmesi sürecinin incelenmesi ve açıklanması hedeflenmektedir.

This study covered one of the most important Algerian immegrations to the Levent after the French colonization of Algeria, exactly after the fall of the Organised Resistance in 1847 AD, this immigration is consiered the first mass imigration to the Levent, while it was accompanied by a collection of surrounding circumstances and reasons that led not just to it’s occurrence and continuation, but to dangerous developments to be reckoned with after that. And as they traveled from the Ottoman property to another Ottoman property as the Ottoman documents show, the immigrants had a special welcoming from the Ottoman local authorities and the acceptance of the central authority, and in this frame and according to the treatment that they were welcomed with by the Ottoman officials this study will clarify the the essential procedures related to their settlement in the land, which included housing and offering financial aid after having guarantees that they will keep the Ottoman dependency and abide by the laws of the state.

___

  • أديب حرب، التاريخ العسكري والإداري للأمير عبد القادر(1808-1847)، الشركة الوطنية للنشر والتوزيع - الجزائر ،ج1، 1983.
  • الأشرف مصطفى، الجزائر الأمة والمجتمع، ترجمة: حنفي بن عيسى، دار القصبة للنشر - الجزائر، 2007.
  • الخالدي سهيل، الإشعاع المغربي في المشرق – دور الجالية الجزائرية في بلاد الشام-، دار الأمة – الجزائر، 2016.
  • الخالدي سهيل، الجزائر وبلاد الشام –صفحات من النضال المشترك ضد الاحتلال-، منشورات الحضارة، 2013.
  • الزواوي أبو يعلى، تاريخ الزواوة، منشورات وزارة الثقافة - الجزائر، ط1، 2005.
  • بوحوش عمار، التاريخ السياسي للجزائر من البداية ولغاية 1962، دار الغرب الإسلامي - بيروت، ط1، 1997.
  • تشرشل شارل هنري، حياة الأمير عبد القادرـ ترجمة: أبو القاسم سعد الله، الدار التونسية للنشر - تونس، 1974.
  • ثنيو نور الدين، "هجرة الجزائريين إلى المشرق العربي بين السياسة والدين 1848-1912"، سوسيولوجية الهجرة الجزائرية في تاريخ الماضي والحاضر، إشراف: كمال فيلالي، (95-122)، مخبر الدراسة والأبحاث الإجتماعية التاريخية حول الهجرة والرحلة - قسنطينة، 2008.
  • سعد الله أبو القاسم، أبحاث وآراء في تاريخ الجزائر، دار الغرب الإسلامي - بيروت، ج4، ط1، 1996،.
  • سعد الله أبو القاسم، تاريخ الجزائر الثقافي (1830-1954)، دار الغرب الإسلامي –بيروت، ج 5، ط1، 1998،.
  • سعد الله أبو القاسم، الحركة الوطنية الجزائرية (1830-1900)، دار الغرب الإسلامي - بيروت، ج1، ط1، 1992.
  • طرشون نادية، "هجرة أحمد الطيب بن سالم وجماعته إلى الشام عام 1847"، أعمال الملتقى الوطني حول الهجرة الجزائرية إبان مرحلة الإحتلال (1830-1962)، (83-94)، منشورات وزارة المجاهدين – الجزائر، 2006.
  • عميراوي احميدة ، زاوية سليم، زغداوي محمد، آثار السياسة الإستعمارية والإستيطانية في المجتمع الجزائري (1830-1954)، المركز الوطني للدراسات والبحث في الحركة الوطنية -الجزائر،2007.
  • فيلالي كمال، "الهجرة القبائلية إلى بلاد الشام على إثر ثورات المقاومة وأثرها الثقافي والحضاري"، الحراك والنفي وآثارهم على الصعيد الثقافي واللغوي، إشراف: كمال فيلالي، (11-24)، سلسلة مطبوعات الملتقيات السنوية - قسنطينة، 2010. منور العربي، تاريخ المقاومة الجزائرية في القرن التاسع عشر، دار المعرفة، - الجزائر، (د.ت).
  • هلال عمار، الهجرة الجزائرية نحو بلاد الشام (1847-1918)، دار هومة - الجزائر، 2007. الرسائل الجامعية:
  • زاير عبد القادر، دور خلفاء الأمير عبد القادر في بناء الدولة الجزائرية (1832-1847)، رسالة ماجستير، جامعة وهران ،2009-2010. المصادر التركية:
  • Samur, Sebahattin. Osmanlı Devletinde Cezayir Göçmenleri ve Abdülkadir el-Cezayiri, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(1992): 141-158.
  • Edib, Harb. Et-Târîḥu’l-‘Askerî ve’l-İdârîli’l-Emîr Abdilḳādir 1808-1847. 1 Cilt. Cezayir: eş-Şeriketu’l-Vaṭaniyyeli’n-neşrvet-Tevzi ‘, 1983.
  • El-Eşref, Mustafa. el-Cezâir:el-Ummeve’l-Mucteme‘. Trc. Hanefi Ben İsa. Cezayir: Darulumme Elcezairiyye, 2016.
  • el-Ḫālidî, Süheyl. El-İş‘āu’l-Maġribi fil Meşriḳ -Devru’l-Câliyeti’l-Cezâiriyye fî Bilâdiş’- Şâm-. Cezayir: Dâru’l-Umme, 2016.
  • el-Ḫālidî, Süheyl. el-Cezâir ve Bilâdu’ş’-Şâm–Ṣafaḥâtmin en-Niḍālu’l-Muşterek Ḍidde’l-İhtilâl-. Menşûrâtu’l-Ḥaḍāra, 2013.
  • Ez-Zevavi, Ebu Ya’la. Târîḫuz’ Zevava. 1 Baskı. Cezayir: Menşurat Vizâretu’s-Saḳāfe, 2005.
  • Buhuş, Ammar. Et-Târîḫu’s-Siyâsîli’l-Cezâir mine’l-Bidâye ve li-Ġāyet 1962, 1. Baskı. Beyrut: Dâru’l- Ġarbi’l-İslâmî, 1997.
  • Churchill, Charles Henry. Hayâtu’l-Emîr Abdilḳādir. Trc. Ebü’l-ḲāsımSa‘dullah. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1974.
  • Sinyu, Nureddin. “Hicratu’l-Cezâiriyyin ile’l-Meşriḳi’l-‘Arabî Beyne’s’-Siyâse ve’d-Dîn 1848-1912”. Susyuluciyyetü’l-Hiceti’l-cezâiriyye fî Tarihi’l-Mâdî ve’l-Ḥâḍir. Ed. Filali, Kemal. 95-122. Kostantine : Maḫbaru’d-Dirâseve’l-Ebḥâsi’l-İctimâ‘iyyeet-Târîḫiyye ḥavle’l-Hicra ve’r-Riḥle, 2008.
  • Sa‘dullah,.Ebü’l-Ḳāsım. Ebḥâs ve Âra’ fî Târîḫi’l-Cezâir. 1. Baskı. C.4. Beyrut: Dâru’l- Ġarbi’l-İslâmî, 1996.
  • Sa‘dullah Ebu’l-Ḳāsım. el-Ḥareketu’l-Vaṭaniyyetu’l-Cezâiriyye 1830-1900. 1. Baskı. C.1. Beyrut : Dâru’l- Ġarbi’l-İslâmî, 1992.
  • Sa‘dullah Ebü’l-Ḳāsım. Târîḫu’l-Cezâir Es-Seḳāfî 1830-1954. 1.Baskı. C.5. Beyrut: Dâru’l- Ġarbi’l-İslâmî, 1998.
  • Tarşûn, Nadiye. "Hicret Ahmed et-Tayyib Bin Sâlim ve Cemâ‘atühü ile ş’- Şâm ‘Ām 1847". A‘mâlu’l-Multeḳa’l-Vaṭanî havle’l-Hicreti’l-Cezâiriyye İbbâne Merḥaleti’l-İḥtilâl 1830-1962. 83-94. Cezayir: Menşürât vezâratü’l-Mücâhidîn 2006.
  • ‘Amîravî, Aḥmide.- Zâviye, Selim.- Zaġdâvî, Muhammed. Âsâru’s-Siyâseti’l-İsti‘mâriyye ve’l-İstîṭāniyye fi’l-Muctemei’l-Cezâirî 1830-1954. Cezayir: El-Merkezu’l-Vaṭanîli’d-Dirāsâtve’l-Baḥsfi’l-Harakâti’l-Vaṭaniyye, 2007.
  • Filâlî, Kemal. “el-Hicretu’l-Ḳabâiliyye ilâ Bilâdiş’-Şâm‘alâ İsri Sevarâti’l- mukâvema ve Âsâruhâ Es-Seḳāfî ve’l-Ḥaḍarî ”. el-Ḥirâk ve’n-Nefyu ve Âsâruhum‘alâ’ṣ-Ṣa‘īdes-Seḳāfî ve’l-Luġavî. Ed. Filali, Kemal. 11-24 . Kostantine : Silsilet Matbuat El Multakayatul Sanaviyye, 2010.
  • Münevver, el-‘Arabî. Târîḫu Muḳāvemeti’l-Cezâiriyye fi’l-Ḳarni’t’-Tāsi‘Aşera. Cezayir : Dâru’l-Ma‘rife, Tarihsiz.
  • Hilal, Ammar. El-Hicretu’l-Cezâiriyye naḥve Bilâdiş’-Şâm 1847-1918. Cezayir : Dâr Hûme, 2007.
  • Zâyir, Abdulkadir. Devr-u Ḫulefâi’l-Emîr Fî Binâi’d-Devleti’l-Cezairiyye 1832-1848 . Master Tezi. Cezayir : Câmiat Vehrân. 2009-2010.
  • Samur, Sebahattin. Osmanlı Devletinde Cezayir Göçmenleri ve Abdülkadir el-Cezayiri, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1992): 141-158.
  • Cumhuriyet Osmanli Arşivi (COA). İrade-Mesail-iMühimme (İ. Mes. Müh). 72- 2079.
  • Cumhuriyet Osmanli Arşivi ( COA). Cevdet Dahiliye Tasnifi (C,DH). 284-14153.
  • Cumhuriyet Osmanli Arşivi ( COA). İrade- Meclis-i Vala (İ.MVL). 131-3517.
  • Cumhuriyet Osmanli Arşivi (COA). Mektübi Kalemi (A.MKT). 181-78.
  • Cumhuriyet Osmanli Arşivi (COA). Amedi Kalemi (A.AMD). 16-72.
  • “At-taksîmâtu’l-İdariyye”. Elmevsu’atul Filistiniyye. Ed. As’ad Abdur’-Rahman. Erişim: 15 aralık 2019. https://www.palestinapedia.net
  • Emecen, Feridun. “Atiyye-i Seniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/64. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-8171
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2014
  • Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığı