Ortadoğu’da Kayıp Yüzyılın Son Halkası: Arap İsyanları Sürecinde Kurumların Belirleyici Rolü

Ortadoğu, imparatorlukların dağılmasından Birinci Dünya Savaşı ertesindeki paylaşım sürecine kadar her anlamda müdahaleye maruz kalmış bir coğrafyadır. Sonraki dönemde ise yapay sınırlar, mozaik toplumlar ve baskıcı yönetimler nedeniyle birlik ve bütünlüğünü sağlayamamış istikrarsız bir bölge olarak görünmektedir. Bu sürecin son halkasını oluşturan “Arap İsyanları” sosyo-ekonomik nedenler, yönetimde katılımcılık ve meşruiyet sorunları, çoklu kimliklerin yönetimlerce manipüle edilmesi, özgürlüklerin sınırlandırılması gibi değişkenler etrafında gerekçelendirilmekte ve devrim, iç savaş veya yönetim değişiklikleri gibi sonuçlar üzerinden okunmaktadır. Bu çalışma, Ortadoğu’daki yönetişim boşluğunun Arap isyanları sürecinin gelişimini işaret ettiği hipotezine dayanmaktadır. Nicel verilere dayanan kurumsal göstergeler etrafında karşılaştırmalı ve dinamik olarak yürütülen analiz sonucunda, Arap İsyanları sürecinin iç ve dış aktörler açısından sürpriz olmadığı, ancak kurumsal değişim için uygun koşulları da sağlamadığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ortadoğu, Arap İsyanları, Kurumlar, Kurumsal Yapı, Kurumsal Değişim

The Last Ring of the Lost Century in the Middle East: Determinants Role of Institutions in Arap Uprising Process

The Middle East is a geography that has been exposed to intervention in every sense from the collapse of the empires to the process of sharing after the First World War. In the following period, it seems to be an unstable region that did not provide unity and integrity due to artificial borders, mosaic societies and repressive governments. The "Arab Uprising" that constitute the last ring of this process are expressed around variables such as socio-economic reasons, participation and legitimacy problems in administration, manipulation of multiple identities in the administration, limitation of freedoms, and read over on results such as revolution, civil war or management changes. This study is based on the hypothesis that governance gap in the Middle East indicates the evolution of the Arab Uprising process. As a result of comparative and dynamic analysis of institutional indicators based on quantitative data, it is understood that the Arab Uprising process is not surprising in terms of internal and external actors, but does not provide suitable conditions for institutional change.

Keywords:

The Middle East, Arab Uprising, Institutions, Institutional Structure, Institutional Change,

PDF

___

Acemoğlu, Daron ve James A. Robinson (2013). Ulusların Düşüşü - Güç, Zenginlik ve Yoksullu-ğun Kökenleri. 1. Baskı, Faruk Rasim Velioğlu (çev.), İstanbul: Doğan Kitap, 2013.
Ayhan, Veysel (2006). İmparatorluk Yolu: Petrol Savaşlarının Odağında Ortadoğu. 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayınevi.
Ayhan, Veysel (2012). Arap Baharı - İsyanlar, Devrimler ve Değişim. 1. Baskı, Bursa: MKM Ya-yıncılık.
Bilgin, Abdül Rezak (2014). Arap Baharı Sürecinde Orduların Tutumu - Mısır, Libya ve Tunus Örnekleri. 1. Baskı, İstanbul: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
BP Statistical Review, 2016 Update, 2017.
Dursun, Davut (2005). Ortadoğu’nun Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Yapı Özellikleri Üzerine Genel Tespitler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. Sayı: 50, ss.1232-1274.
Economist Intelligence Unit (2016). Democracy Index 2015 - Democracy in an Age of Anxiety.
Fraser Enstitüsü (2012). Economic Freedom of the Arab World 2012 Annual Report. Al Ismaily vd. (Ed.). Cairo.
Freedom House (2015). Freedom in the World 2016.
Freedom House (2015). Freedom of Press 2015.
Gana, Nouri. (2014). Tunus. Arap Baharından Kesitler – Yeni Ortadoğu’yu Anlamak. Paul Amar ve Vijay Prashad (drl.), Ömer Can Furtun vd. (çev.), İstanbul: İntifada Yayınları,ss.19-49.
Hanieh, Adam (2014). Bahreyn. Arap Baharından Kesitler – Yeni Ortadoğu’yu Anlamak. Paul Amar ve Vijay Prashad (drl.), Ömer Can Furtun vd. (çev.), İstanbul: İntifada Yayınları,ss.99-131.
Hanieh, Adam (2015). İsyanın Kökenleri - Kapitalizmin Ortadoğu’daki Sorunları. 1. Baskı, Ali Toprak (çev.), Ankara: Notabene Yayınları.
Heritage Foundation (2014). 2014 Index of Economic Freedom. Miller, Terry vd. (Ed.). Washington D.C.
Heritage Foundation (2015). 2015 Index of Economic Freedom. Miller, Terry vd. (Ed.). Washington D.C.
Kadri, Ali (2014). Arap İsyanları Öncesinde İç Karartıcı Ekonomik Performans. Yeni Ortadoğu - Arap Dünyasında Protesto ve Devrim. 1. Baskı, Fawaz A. Gerges (ed.), M. İkbal Saylık (çev.), İstanbul: İyidüşün Yayınları, ss.103-131.
Kaufmann, Daniel, Aart Kraay ve Massimo Mastruzzi (2010). The Worldwide Governance Indi-cators - Methodology and Analytical Issues. The World Bank Policy Research Working Paper. No: 5430.
North, Douglass C. (2002). Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans. 1. Baskı, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayını, 2002.
Okumuş, Fatih (2015). İslami Hareketin İktidar Deneyimi - Tunus ve Mısır. İstanbul: Mana Yayınları. Öztürkler, Harun (2012). Tunus Ekonomisinin Genel Özellikleri. Ortadoğu Analiz. Cilt: 4, Sayı: 37, ss.52-59.
Pierce, Chris (2008). Corporate Governance in the Middle East and North Africa. London: GMB Publishing.
Rafeq, Abdul-Karim (2011). Farklı Bir Güç Dengesi – 18. ve 19. Yüzyılda Avrupa ve Ortadoğu. Ortadoğu Tarihi – Dini, Siyasi, Kültürel ve Ekonomik Perspektiften. 1. Baskı, Youssef M. Choueiri (haz.), Fethi Aytuna (çev.), İstanbul: İnkılâp Yayınları, ss.273-294.
Richards, Alan ve John Waterbury (1998). A Political Economy of the Middle East. USA: West-view Press.
Sakin, Serdar ve Can Deveci (2011). Ortadoğu Kavramı ve Sınırları Üzerine Bir Değerlendirme. History Studies. ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı, ss.282-293.
Sinkaya, Bayram (2015). Ortadoğu Siyasetine Giriş: Temel Faktörler, Aktörler ve Dinamikler. Orsam Kaynak. No: 1.
Stansfield, Gareth (2011). Siyasi Yaşam ve Ordu. Ortadoğu Tarihi – Dini, Siyasi, Kültürel ve Ekonomik Perspektiften. 1. Baskı, Youssef M. Choueiri (haz.), Fethi Aytuna (çev.), İstanbul: İnkılâp Yayınları, ss.423-442.
Uğur, Mehmet (2011). Kurumsal Kalite ve Ekonomik Performans - İktisadın (Yeniden) Siyasal-laşması mı?. İktisat ve Toplum. Sayı: 9, ss.36-41.
Ünay, Sadık (2013). Kalkınmacı Modernlik - Küresel Entegrasyon ve Ortadoğu Ekonomi Politiği. Birinci Basım, İstanbul: Küre Yayınları.
Vincent, Philippe Droz (2014). Arap Dünyasında Ayaklanmalar ve Geçiş Döneminin Ortasında Ordu. Yeni Ortadoğu - Arap Dünyasında Protesto ve Devrim. 1. Baskı, Fawaz A. Gerges (ed.), M. İkbal Saylık (çev.), İstanbul: İyidüşün Yayınları, ss.211-241.
World Bank (2016). The Worldwide Governance Indicators - Aggregate Indicators of Gover-nance 1996-2015, 2016 Update, www.govindicators.org, (25.11.2016).
World Economic Forum (2015). The Global Competitiveness Report 2015-2016. Klaus Schwap vd. (Ed.). Geneva.

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi-Cover

ISSN: 1306-6730
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi