BIR İLİN SAĞLIK OKURYAZARLIK DÜZEYİ VE ONU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Bir ilin sağlık okuryazarlık düzeyi ve etkileyen faktörler ÖZ Amaç: Bu çalışmada Bursa ilinde sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Bursa ilinde yer alan Aile Hekimlerinin nüfusundan basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenmiş ve Bursa'nın 17 ilçesi nüfuslarına göre ağırlıklandırılmış ve 50'den az anket uygulanacağı ilçeler kapsam dışı bırakılmıştır. Haziran-Temmuz 2018 tarihlerinde 2200 kişiye anket yapılmış, 188 anket verilerdeki yetersizlik nedeniyle araştırma dışı bırakılmış ve toplam 2012 anket değerlendirmeye alınmıştır. Bulgular: Yaş, eğitim, sağlık durumu, gelir düzeyi ve okuma alışkanlığı faktörlerinin lojistik regresyon analizi sonucunda yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip olma ile ilişkili bulunmuştur. Buna göre, yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyi; 45 yaş ve üzeri bireylere göre 15-44 yaş arası bireylerde,1.25 kat, lise ve üstü eğitim düzeyi olanların, ortaokul ve altı eğitim düzeyine sahip bireylere göre 1.36 kat, sağlıklı olan bireylerin ve kötü sağlık durumu olanlara göre 1.81 kat, gelir düzeyi iyi olanlarda düşük olanlara göre 1.32 kat, kitap okuma alışkanlığı olanlarda olmayanlara göre 1,45 kat daha yüksek sağlık okur yazarlığı düzeyi bulunmuştur. Sonuç: Bursa ilinde yaptığımız sağlık okuryazarlığı çalışmamızda yaş, eğitim durumu, gelir düzeyi, eğitim düzeyi, okuma alışkanlığı ve sağlık okuyazarlığı ilişkisini gösterdik. Sağlık hizmeti sunumu için son yirmi yıldır ortaya atılan bir kavram olan sağlık okuyazarlığı, sağlık hizmeti beklentilerinin sonuçlarını değiştirebileceği, uygun maliyetli hasta-hekim memnuniyetine kadar uzanan geniş bir süreçte etkili olduğu bilinmektedir. Topyekun bir refah için hastalanmadan rehabilitasyona ihtiyaç duymadan toplumu korumak için tarama ve eğitim faaliyetleri artarak devam etmelidir.

Anahtar Kelimeler:

sağlık okuryazarlığı, sağlık eğitimi, toplum sağlığı, aile hekimliği, sağlığın geliştirilmesi

HEALTH LITERACY LEVEL OF A PROVINCE AND FACTORS AFFECTING IT

Objective: In this study, it was aimed to determine the level of health literacy and related factors in Bursa. Methods: It was determined by the simple random random sampling method from the population of the Family Physicians in Bursa and the 17 districts of Bursa were weighted according to their populations, and the districts where less than 50 questionnaires would be applied were excluded from the scope of the study. In June-July 2018, 2200 people were surveyed, 188 surveys were excluded from the research due to inadequacies in the data and a total of 2012 surveys were evaluated. Results: As a result of the logistic regression analysis of the factors age, education, health status, income level and reading habits were found to be associated with having sufficient health literacy level. Accordingly, adequate level of health literacy; in individuals aged 15- 44, 1.25 times compared to individuals aged 45 and over, 1.36 times more than those with a high school or higher education, secondary school and below, 1.81 times more than those with good health and poor health, it was observed that it was 1.32 times higher in those with a good income level than those with a low income level and 1.45 times more in those with a habit of reading books than in those without a habit of reading. Conclusion: In our health literacy study conducted in Bursa province, we showed the relationship between age, education status, income level, education level, reading habits and health literacy. Health literacy; a concept that has been put forward for the last twenty years for health service delivery, is known to be effective in a wide process ranging from cost-effective patient-physician satisfaction, where it can change the results of health service expectations. In order to protect the society without the need for rehabilitation without getting sick for a total welfare, screening and education activities should increasingly continue.

Keywords:

health literacy, health education, public health, familiy medicine, health promotion,

PDF

___

1. Başer DA, Kahveci R, Meltem K, Kasım İ, Şencan İ, Özkara A. Etkin sağlık sistemleri için güçlü birinci basamak. Ankara Medical Journal. 2015;15:26-31.
2. Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, et al. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12:1-13.
3. Berkman ND, Davis TC, McCormack L. Health literacy: what is it? Journal Of Health Communication. 2010;15:9-19.
4. Soysal A, Eda O. Sağlık okuryazarlığı: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi sağlık yönetimi öğrencileri üzerinde bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;17:1198-217.
5. Abacıgil F, Okyay P. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik Ve Geçerlilik Çalışması. Ankara, Sağlık Bakanlığı; 2016.
6. Tanrıöver MD, Yıldırım HH, Ready FND, Çakır B, Akalın HE. Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. Ankara, Sağlık-Sen Yayınları; 2014.
7. Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;7:71-9.
8. Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). European Journal Of Public Health. 2015;25:1053-8.
9. Lee HY, Lee J, Kim NK. Gender differences in health literacy among Korean adults: do women have a higher level of health literacy than men? American Journal Of Men’s Health. 2015;9:370-9.
10. Sudore RL, Mehta KM, Simonsick EM, et al. Limited literacy in older people and disparities in health and healthcare access. Journal of the American Geriatrics Society. 2006;54:770-6.
11. Von Wagner C, Knight K, Steptoe A, Wardle J. Functional health literacy and health-promoting behaviour in a national sample of British adults. Journal of Epidemiology & Community Health. 2007;61:1086-90.
12. Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun Sağlik Okuryazarlik Düzeyinin Belirlenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018;6:467-88.
13. Bohanny W, Wu SFV, Liu CY, Yeh SH, Tsay SL, Wang TJ. Health literacy, self‐efficacy, and self‐care behaviors in patients with type 2 diabetes mellitus. Journal of the American Association of Nurse Practitioners. 2013;25:495-502.
14. Jovic-Vranes A, Bjegovic-Mikanovic V, Marinkovic J. Functional health literacy among primary health-care patients: data from the Belgrade pilot study. Journal Of Public Health. 2009;31:490-5.
15. White S, Chen J, Atchison R. Relationship of preventive health practices and health literacy: a national study. American Journal Of Health Behavior. 2008;32:227-42.
16. Berens E-M, Vogt D, Messer M, Hurrelmann K, Schaeffer D. Health literacy among different age groups in Germany: results of a cross-sectional survey. BMC Public Health. 2016;16:1-8.
17. Saatchi M, Panahi M, Ashraf MA, et al. Health literacy and its associated factors: A population-based study, Hormuz Island. IRJE 2017; 13:136-44.
18. Bilir N. Sağlık okur-yazarlığı. Turkish Journal of Public Health. 2014;12:61-8.
19. Demirli P. Bireylerin sağlık okuryazarlığı üzerine bir araştırma: Edirne ili örneği: Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2018 (Yüksek Lisans Tezi).
20. Güven DY, Bulut H, Öztürk S. Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi/ Examining the Health Literacy Levels of Health Sciences Faculty Students. Journal of History Culture and Art Research. 2018;7:400-9.