ENGELLİ BİREYLERDE UMUTSUZLUK DÜZEYİNİN SOSYAL HİZMET PERSPEKTİFİYLE İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, engelli bireylerde umutsuzluk düzeyinin sosyal hizmet perspektifiyle incelenmesidir. Nicel bir araştırma olan bu çalışmada, amaçsal örnekleme ile belirlenmiş 480 engelli bireye ulaşılmıştır. Görme, ortopedik, işitme ya da konuşma ve süreğen engelliler araştırma kapsamındadır. Araştırma, çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak, demografik bilgi formuyla birlikte, umutsuzluk düzeyini incelemek için “Beck Umutsuzluk Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmada engelli bireylerin umutsuzluk düzeyleri bazı değişkenlere göre incelenmiştir. Ayrıca, araştırmada yer alan demografik bilgilere göre, katılımcıların çoğunluğu erkektir, evlidir, lise mezunudur, sonradan engelli olmuştur, ortopedik engel grubu çoğunluktadır ve engelli bireylerin çoğunluğunda umutsuzluk hali mevcuttur. Araştırma sonucuna göre, engelli bireylerle yapılan bu araştırmada cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, çalışma durumu, aylık gelir durumu, engel türü ve derecesi, manevi destek alma gibi değişkenlerde anlamlı farklılık bulunmuş olup; bu değişkenlerin umutsuzluktan ve alt boyutlardan etkilendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Engel Türleri, Umutsuzluk, Sosyal Hizmet

EXAMINATION OF HOPE LEVEL IN DISABLED INDIVIDUALS WITH A SOCIAL WORK PERSPECTIVE

The aim of this study is to examine the level of hopelessness in disabled individuals from a social work perspective. In this quantitative study, 480 disabled individuals determined by purposive sampling were reached. Individuals with visual, orthopedic, hearing or speech and chronic disabilities were included in the study. The research was conducted online. As a data collection tool, "Beck Hopelessness Scale" was used to examine the level of hopelessness together with the demographic information form. In the study, hopelessness levels of disabled individuals were examined according to some variables. In addition, according to the demographic information in the study, the majority of the participants were male, married, graduated from high school, later became disabled, orthopedic disability group was the majority, and the majority of disabled individuals had hopelessness. According to the results of the research, significant differences were found in variables such as gender, marital status, education level, employment status, monthly income status, type and degree of disability, receiving spiritual support in this research conducted with disabled individuals; these variables were found to be affected by hopelessness and sub-dimensions.

Keywords:

Disability, Types of Disability, Hopelessness, Social Work,

PDF

___

Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Alloy, L. B. (1989). Hopelessness Depression: A Theory-Based Subtype of Depression. Psychological Review, 96(2), 358-378.
Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23- 32.
Akarsu, B., & Akarsu, B. (2019). Bilimsel Araştırma Tasarımı. Nicel, Nitel ve Karma Araştırma Yaklaşımları. Cinius Yayınları: İstanbul.
Aslan, A. (2017). Engelli ve Engelli Olmayan Ergen Bireylerin Algıladıkları Sosyal Destek ile İntihar Olasılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Ata Abd El-Salihen, F., & Ahmed Mohamed Souilm, N. (2022). The Effectiveness of Supportive Psychoeducational Program on Burden and feeling of hopelessness among Family Caregivers of Children with Down Syndrome. Egyptian Journal of Health Care, 13(1), 2105-2123.
Aydın, S. (2021). Dayatılmış Engelli Kimliği: Bir Sosyal İnşa Süreci Olarak Engellilik. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yalova Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Yalova.
Bayramova, N. (2000). Psoriasisli Hastaların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Bayramova, N., Karadakovan, A. (2004). Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Umutsuzluk Durumlarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(2), 39-47.
Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The Measurement of Pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-865.
Berghs, M. (2020). Biosocial Model of Disability. Gu, D., Dupre, M.E. (Ed.) In Encyclopedia of Gerontology and Population Aging. Cham: Springer.
Bulut, I., Attepe, S. (2014). “Türkiye’de Engelli Bireylere Yönelik Sosyal Politika ve Hizmetler ve Sosyal Dışlanma. Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma.” Şener Koçyıldırım’a Armağan. Yay. Haz. Vedat Işıkhan. HÜ. İİBF Sosyal Hizmet Bölümü.Ankara: Sosyal Hizmet Araştırma, Uygulama ve Geliştirme Derneği, 24-32.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F.(2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 21.Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
Ceyhan, A. (2004). Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programına Devam Eden Öğretmen Adaylarının Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 91-101.
Çondur, F., Yenipazarlı, A., Cömertler, N. (2020). Engelli İstihdamının Dünya’da ve Türkiye’deki Görünümü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 347-362.
De Carlo, L. T. (1997). “On the Meaning and Use of Kurtosis”, Psychological Methods, 2: 292-307. Erdem, N., Karabulutlu, E., Okanlı, A., Tan, M. (2004). Hemodiyaliz Hastalarında Umutsuzluk ve Yaşam Doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-14.
Erkenekli, M., Uzun, Z., Gümüş, Ö.D. (2012). Sosyoekonomik Statü ve Sosyal Değerler İlişkisine Yönelik Bir İnceleme. Savunma Bilimleri Dergisi, 11(2), 125-147.
Groeneveld, R.A., Meeden, G. (1984). Çarpıklık ve basıklık ölçümü. Kraliyet İstatistik Kurumu Dergisi: D Serisi (İstatistikçi), 33(4), 391-399.
Haatainen, K., Tanskanen, A., Kylmaä, J., Honkalampi, K., Koivumaa- Honkanen, H., Hintikka, J., & Viinamaki, H. (2004). Ftors Associated with Hopelessness: A Population Study. International Journal of Social Psychiatry, 50(2), 142-152.
Hamidizadeh, N., Ranjbar, S., Ghanizadeh, A., Parvizi, M. M., Jafari, P., & Handjani, F. (2020). Evaluating Prevalence of Depression, Anxiety and Hopelessness in Patients with Vitiligo on an Iranian Population. Health and Quality of Life Outcomes, 18, 1-7.
Hemati Alamdarloo, G., & Majidi, F. (2022). Feelings of hopelessness in mothers of children with neurodevelopmental disorders. International Journal of Developmental Disabilities, 68(4), 485-494.
Heward, W. L. (2013). Exceptional Children: An Introduction to Special Education. USA: Pearson.
Hopkins, K. D., Weeks, D. L. (1990). Tests for Normality and Measures o f S k e w n e s s a n d K u r t o s i s : T h e i r P l a c e i n R e s e a r c h Reporting, Educational and Psychological Measurement, 50: 717-729.
Kocalevent, R. D., Finck, C., Pérez-Trujillo, M., Sautier, L., Zill, J., & Hinz, A. (2017). Standardization of the Beck Hopelessness Scale in the General Population. Journal of Mental Health, 26(6), 516-522.
Kömerik, N., Kırzıoğlu, Z., Efeoğlu, C. G. (2012). Zihinsel Engele Sahip Bireylerde Ağız Sağlığı. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 22(1), 96-104.
Kurita, N., Wakita, T., Fujimoto, S., Yanagi, M., Koitabashi, K., Suzuki, T., ... & Ishibashi, Y. (2021). Hopelessness and Depression Predict Sarcopenia in Advanced CKD and Dialysis: A Multicenter Cohort Study. The Journal of Nutrition, Health & Aging, 25, 593-599.
Liewellyn, A. & Hogan, K. (2000). The Use and Abuse of Modals of Disability. Disability and Society. 15(1), 157-165.
Lok, N., Aydın, Z., Uzun, G., Kayaaslan, B., & Selçuk Tosun, A. (2023). Relationship of Depression, Hopelessness and Life Satisfaction With Death Anxiety in Individuals Who Have Had COVID-19. OMEGA-Journal of Death and Dying, 00302228231174602.
Mackelprang, R.W. & Salsgiver, R.O. (1999). Disability: A Diversity Model Approach in Human Service Practice. Pasific Grove, CA: Brooks/Cole Publishing Company.
Moors, J.J.A. (1986). The Meaning of Kurtosis: Darlington Reexamined, The American Statistician, 40(4), 283-284.
Mystakidou, K., Tsilika, E., Parpa, E., Galanos, A., Anna, P., Vlahos, L. (2009). Illness-Related Hopelessness in Advanced Cancer: Influence of Anxiety, Depression and Preparatory Grief. Archives of Psychiatric Nursing, 23(2), 138-47.
Nilsson Schönnesson, L., Ross, M. W., Garcia-Huidobro, D., Eriksson, L. E., Andersson, G., Williams, M. L., & Ekström, A. M. (2022). Hopelessness and HIV Infection: An Exploratory Study with a Gender-Specific Perspective. BMC Psychology, 10(1), 1-12.
Oers, H., & Schlebusch, L. (2021). Breast Cancer Patients' Experiences of Psychological Distress, Hopelessness, and Suicidal Ideation. Journal of Nature and Science of Medicine, 4(3), 250-250.
Ören, B. (2004). Acil Olarak Diyalize Alınan Hastaların Demografik Özellikleri ve Prognozları. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 1(1): 28-31.
ÖZİDA (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor: Temel Araştırması. Ankara: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
Öztürk, M. (2011). Türkiye`de Engelli Gerçeği. İstanbul: MÜSİAD Cep Kitapları.
Park, E. Y., & Kim, J. H. (2021). Interaction of socio-demographic characteristics on acceptance of disability among individuals with physical disabilities. Frontiers in Psychiatry, 12, 597817.
Pehlivan, S., Ovayolu, Ö., Ovayolu, N., Sevinç, A., Camci, C. (2012). Relationship Between Hopelessness, Loneliness and Percieved Social Support from Family in Turkish Patients with Cancer. Support Care Cancer, 20(4),733-739.
Petasis, A. (2019). Discrepancies of the Medical, Social and Biopsychosocial Models of Disability; A Comprehensive Theoretical Framework. The International Journal of Business Management and Technology, 3(4), 42-54.
Prilleltensky, O. (2012). Eleştirel psikoloji ve engelli çalışmaları: Anaakımı eleştirmek, eleştiriyi eleştirmek. Eleştirel psikoloji.(Çev. E. Erdener vd.,). (ss. 329-349) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sainz de la Maza, S., Maurino, J., Castillo-Triviño, T., Borges, M., Sebastián Torres, B., Sotoca, J., ... & Gómez-Ballesteros, R. (2023). Hopelessness in Patients with Early-Stage Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis. Patient Preference and Adherence, 1431-1439.
Sayar, K., Güzelhan, Y., Solmaz, M., Özer, Ö.A., Öztürk, M., Acar, B., & Arıkan, M. (2000). Depresif Türk Poliklinik Hastalarında Öfke Nöbetleri. Annals of Clinical Psychiatry, 12(4), 213-218.
Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 0-0. DOI: 10.1501/Kriz_0000000045.
Snyder, C. R. (2002). Hope Theory: Rainbows in the Mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249-275.
Swanson, K. M. (1991). Empirical Development of a Middle Range Theory of Caring. Nursing Research, 40(3), 161-165.
Şahinöz, T., Öncel, M., Şahinöz, S., Eker, H. H., Kıvanç, A., Bodur, A. F., ... & Doğan, İ. (2013). Engelli Sağlığı. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Ağustos ’21. 2 Ağustos 2022 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/89297/eyhgm_istatistik_bulteni_agustos2021.pdf adresinden erişildi. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2022). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Temmuz ’22. 25 Eylül 2022 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/115108/ eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2022.pdf adresinden erişildi.
TÜİK (2011). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması 2010. 26 Eylül 2022 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ozurlulerin-Sorun-ve-Beklentileri- Arastirmasi-2010-6370 adresinden erişildi.
Tuncay, T., Tekin, H.H. (2021). Sosyal Hizmet Mesleğinin ABC’si Temel Kavramlar, Sosyal Sorunlar, Çalışma Alanları, Müdahale Ölçekleri. 1. Baskı, Ankara: Nika Yayınevi.
Tüccar, E. (2015). Engellilerde Affetme ve Yaşam Kalite Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
Türk, A. (2022). Deprem Özelinde Engelli Bireylere Duyarlı Afet Yönetimi Modeli. Afet ve Risk Dergisi, 5 (1), 61-77. DOI:10.35341/afet.1078869
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, (2010). Türkiye Özürlüler Araştırması. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Uppal, S. (2006). Impact of the Timing, Type and Severity of Disability on the Subjective Well-Being of Individuals with Disabilities. Social Science & Medicine, 63(2), 525-539.
Vash, C.L., Crewe, N.M. (2003). Psychology of Disability. Springer Publishing Company (xi,3,10,11).
Yavuz, E. (2022). Multiple Skleroz Tanısı Alan Bireylerin Sosyal Destek Mekanizmaları ile Psikiyatrik Semptomlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, İstanbul.
Yılmaz, A., Şentürk, U., Ramazanoğlu, F. (2014). Bedensel Engellilerde Spor Konulu Araştırmaların İçerik Analizi. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 9(1-2), 28-43.
Yumşak Yatkın, Ş. (2004). Görme ve Ortopedik Engelli Ergenlerin Özsaygı Düzeyleri ile Kendilerine Yönelik Toplumsal Tutumları Algılamaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Zafer, C. (2019). Cinsiyet ve Ekonomik Gelir Düzeylerine Göre Üniversite Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeylerinin Tespiti. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 307-324.