MS.4. yüzyılın sonu veya 5. yüzyılın başlarında Doğu Roma İmparatorluğu tarafından, Sasanî sınırına yakın bir yerde inşa edilmiş Erzurum Kalesi, aradan geçen yüzyıllar boyunca, çeşitli milletlerin hâkimiyet mücadelesine sahne olmuş ve bu mücadeleler sırasında büyük yıkımlara uğramış ve bazı dönemlerde neredeyse yeniden inşa edilmiştir. Erzurum Kalesi’nin fiziki durumuna en fazla etki edenler arasında Romalılar, Saltuklular, Selçuklular, Osmanlılar ve Rusları zikretmek mümkündür. Bu yıkım ve yeniden inşa faaliyetlerinin yanı sıra, özellikle Osmanlı Devleti döneminde klasik kale yapısına yeni unsurlar eklenmiştir. Klasik kale ise, İçkale’nin belirli kısımları hariç olmak üzere, yine Osmanlılar döneminde ortadan kalkmıştır. Bu makalede, özellikle Osmanlılar döneminde yaşanan dönüşüm çerçevesinde, Erzurum Kalesi’nin pek bilinmeyen bazı unsurları, elde ettiğimiz yeni belgeler ışığında değerlendirilecektir.

Erzurum Castle was built by the Eastern Roman Empire near the Sassanid border at the end of the 4th century or the beginning of 5th century, it had been the scene of the struggle for the domination of various nations and exposed to some great destructions some of this destructions was so large scale required to rebuilt it. Romans, Seljuks, Saltukids, Ottomans and the Russians most important states contributed to the physical condition of Erzurum Castle. During Ottoman period new elements were added to classical castle structure. However, except for certain parts of the citadel, some parts vanished during the Ottoman period. In this article, transformations of castle during the Ottoman period, some unknown elements of Erzurum Castle, will be evaluated in the light of the new documents we have obtained