Ekonomisinde İhracata Dayalı Büyüme Politikalarının Geleceği: Bir Ekonometrik Simülasyon Yaklaşımı

Türkiye ekonomisinde 1960-1980 yılları arasında uygulanan ithal ikameci sanayileşme politikalarının başarısız olması, ekonomik büyüme için ihracata dayalı politikaların benimsenmesine neden olmuştur. 1980 yılında ekonomi politikalarında köklü dönüşümler yaşanmıştır. 1980 yılından günümüze sürdürülebilir ekonomik büyüme için ihracata önemli anlamlar yüklenmiştir. Bu nedenle çalışmada, 1987-2021 dönemi yıllık veri setleriyle ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak Türkiye ekonomisinde ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki uzun ve kısa dönem ilişki incelenmiş ve Türkiye 2022-2032 dönemi kişi başı GSYH rakamları ekonometrik simülasyon yöntemiyle öngörülmüştür. ARDL modeli tahmin sonuçlarında ihracatın kısa ve uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde istatistiki olarak anlamlı ve pozitif etkili olduğu görülmüştür. Yapılan öngörü analizinde, kişi başı GSYH’nın 2032 yılında baz ihracat senaryosunda 20990$, düşük ihracat senaryosunda 17327$ ve yüksek ihracat senaryosunda ise yaklaşık iki katına çıkarak 25157$ olabileceği tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar Türkiye ekonomisinde gelecek on yılda kişi başı GSYH’nın yaklaşık iki katına çıkmasının mümkün olabileceğini ancak bu rakamlara ulaşılabilmesi için ihracatın yıllık ortalama %13.86 kadar arttıracak politika bileşenlerine ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

İhracat, Ekonomik Büyüme, Tahmin ve Simülasyon Tekniği

The Future of Export-Based Growth Policies in the Turkish Economy: An Econometric Simulation Approach

The failure of the import substitution industrialization policies implemented in the Turkish economy between 1960 and 1980 led to the adopting of export-oriented policies for economic growth. In 1980, radical transformations were experienced in economic policies. Since 1980, exports have been attributed important meanings for sustainable economic growth. Therefore, this study analyzes the long-run and short-run relationship between exports and economic growth in the Turkish economy by using the ARDL bounds test approach with annual data sets for the period 1987-2021 and forecasts Turkey's GDP per capita for the period 2022-2032 by econometric simulation method. The ARDL model estimation results show that exports have a statistically significant and positive effect on economic growth in the short and long run. According to the forecast analysis, it has been determined that the per capita GDP in 2032 will be $20990 in the base export scenario, $17327 in the low-export scenario, and nearly double to $25157 in the high-export scenario. These results show that it is possible for the GDP per capita to nearly double in the next ten years in the Turkish economy. Still, policy components are needed to increase exports by an average of 13.86% annually to reach these figures.

Keywords:

Export, Economic Growth, Forecasting and Simulation Technique,

PDF

___

Adıgüzel, U. (2020). “Türkiye’de İhracat-Büyüme İlişkisi: Ampirik Bir Analiz”. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 8 (2), 154-165. https://dergipark.org.tr/en/pub/jimeep/issue/58776/829994
Akcan, A. T. ve Metin, İ. (2018). “Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”. Turkish Studies Economics, Finance and Politics, (13/14), 1-14. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13138
Aktaş, T., Erdinç, Z., Günsoy, G., Günsoy, B. ve Taban, S. (2013). İktisadi Büyüme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
Ay, A., Erdoğan, S. ve Mucuk, M. (2003). “İhracatın Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkisi: Türkiye Örneği (1969-2002)”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 6, 117-125. https://dergipark.org.tr/en/pub/selcuksbmyd/issue/11294/134995
Aygün, G. (2020). “Büyüme ve İhracat İlişkisinin Türkiye İçin Tarihsel Ayrıştırma Yöntemi İle İncelenmesi”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 646-663. https://dergipark.org.tr/en/pub/ahbvuibfd/issue/56396/728960
Aytaç, A. (2017). “Ekonomik Büyüme-İhracat İlişkisi: 2001-2016 Türkiye Örneği”. Social Sciences Research Journal, 6 (4), 214-222. https://dergipark.org.tr/en/pub/ssrj/issue/32264/362999
Baktemur, F. İ. (2021). “Türkiye’de İhracat İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Doğrusal Olmayan Nedensel İlişkinin Analizi”. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 80-90. https://dergipark.org.tr/en/pub/oskauiibfd/issue/63315/930994
Balassa, B. (1978). “Exports and Economic Growth: Further Evidence”. Journal of Development Economics, 5 (2), 181-189. https://doi.org/10.1016/0304-3878(78)90006-8
Balassa, B. (1985). “Exports, Policy Choices, and Economic Growth in Developing Countries After the 1973 Oil Shock”. Journal of Development Economics, 18 (1), 23-35. https://doi.org/10.1016/0304-3878(85)90004-5
Barro, R. and Sala-I-Martın, X. (1995). Economic growth. New York: McGraw-Hill.
Bhagwatı, J. (1978). Anatomy and consequences of exchange control regimes. Cambridge: Ballinger Publishing Co.
Bilgin, C. ve Şahbaz, A. (2009). Türkiye’de büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
Coşkun, H. ve Eygü, H. (2020). “Ar-Ge Harcamaları ve İhracat İlişkisinin İncelenmesi: Türkiye Örneği”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 233-242. https://dergipark.org.tr/en/pub/anemon/article/761623
Çakmak, E. and Temurlenk, M. S. (1995). “Causality Relationship between Export Expansion and Economic Growth: Empirical Evidence for Turkey”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50(1- 2), 129-143. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/36445
Çatalbaş, N. (2022). “1980-2020 Döneminde Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkileri”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (73), 15-32. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/71477/1034504
Çelik, H. (2022). “Türkiye’de İhracat Çeşitliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Yaklaşımı”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (35), 147-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/ulikidince/issue/69759/1048669
Çeviker, A. ve Taş, İ. (2011). “Türkiye’de İhracat Çeşitlendirmesi ve Büyüme İlişkisi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/pub/ebd/issue/4858/66819
Demirhan, E. (2005). “Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (4), 75-88. https://dergipark.org.tr/en/pub/ausbf/issue/3217/44788
Dura, Y. C., Beşer, M. K. ve Acaroğlu, H. (2017). “Türkiye’nin İhracata Dayalı Büyümesinin Ekonometrik Analizi”. Ege Academic Review, 17 (2), 295-309. Doi: 10.21121/eab.2017124251
World Bank (2022), World bank open data, https://data.worldbank.org/
Erdoğan, S. (2006). “Türkiye’nin İhracat Yapısındaki Değişme ve Büyüme İlişkisi: Koentegrasyon ve Nedensellik Testi Uygulaması”. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 10 (9), 30-39. https://dergipark.org.tr/en/pub/kmusekad/issue/10227/125766
Feder, G. (1983). “On Exports and Economic Growth”. Journal of Development Economics, 12 (1-2), 59-73. https://doi.org/10.1016/0304-3878(83)90031-7
Giles, J. A. and Williams, C. L. (2000). “Export-Led Growth: A Survey of the Empirical Literature and Some Non-Causality Results”. The Journal of International Trade & Economic Development, 9 (3), 261-337. https://doi.org/10.1080/09638190050086177
Grossman, G. M. and Helpman, E. (1991). “Trade, Knowledge Spillovers, and Growth”. European Economic Review, 35 (2-3), 517-526. https://doi.org/10.1016/0014-2921(91)90153-A
Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2003”. Dumlupınar Üniversitesi SBE Dergisi, (16), 165-190
Güven, E. T. A. (2021). “İhracata Dayalı Büyüme Modeli: Türkiye Örneği (1980-2020)”. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 63-70. http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/en/download/article-file/1583772
Helpman, E. and Krugman, P.R. (1985). Market structure and foreign trade. Cambridge: MIT Press.
Hüseyni, İ. ve Çakmak, E. (2016). “Neo-Klasik Büyüme Modeli Kapsamında İhracat ve Ekonomik Büyüme Analizi Türkiye Örneği: 1980-2010”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (4), 831-844. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/29909/322127
İzgi, B. B. ve Yılmaz, H. (2018). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İhracat ve İthalat: Nedensellik İlişkisi (1992-2016)”. İktisadi Yenilik Dergisi, 5 (2), 54-74. https://dergipark.org.tr/en/pub/iy/issue/38106/376507
Jordaan, A. C. and Eita, J. H. (2009). “Testing the Export-Led Growth Hypothesis for Botswana: A Causality Analysis”. Botswana Journal of Economics, 6 (10), 2-14. DOI: 10.4314/boje.v6i10.60205
Karakaş, M. ve Doğan, B. (2021). “Gümrük Birliği Sonrasında Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi (1996-2019)”. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (22), 653-675. https://dergipark.org.tr/en/pub/duiibfd/article/984781
Karakuş, M. ve Özen Atabey, A. (2021). “Genç İşsizlik, İhracat ve Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz”. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 865-882. https://dergipark.org.tr/en/pub/alanyaakademik/issue/62638/889070
Kaynak, M. (2011). Büyüme teorileri giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
Kibritçioğlu, A. and Dibooğlu, S. (2001). “Long-Run Economic Growth: An Interdisiplinary Aprroach”. University of Illinois at Urbana Champaign, (13), 59-70. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.282319
Konak, A. (2020). “Türkiye’de İhracat ve İstihdamın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Testi ve VECM Nedensellik Testi Yaklaşımı”. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5 (1), 56-74. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=913936
Korkmaz, S. (2014).“Türkiye Ekonomisinde İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi”. Business and Economics Research Journal, 5 (4), 119-128. https://hdl.handle.net/20.500.12462/4281
Krueger, A. O. (1978). Liberalization attempts and consequences. Cambridge: Ballinger.
Kurt, S. ve Berber, M. (2008). “Türkiye’de Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2694/35460
Kurt, S. ve Terzi, H. (2007). “İmalat Sanayi Dış Ticareti Verimlilik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1), 25-46. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2691/35394
Küçükaksoy, İ., Çifçi, İ. ve Özbek, R.İ. (2015). “İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Uygulaması”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 691-720. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/382373
Lewis, C.D. (1982). Industrial and business forecasting methods: a practical guide to exponential smoothing and curve fitting. Butterworth-Heinemann
McKinnon, R. (1964). “Foreign Exchange Constraint in Economic Development and Efficient Aid Allocation”. Economic Journal, (74), 388-409. https://doi.org/10.2307/2228486
Mert, M. ve Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve gauss uygulamalı zaman serileri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Narayan, P. K. and Smyth, R. (2004). “Temporal Causality and the Dynamics of Exports,Human Capital and Real Income in China.” Journal of Applied Economics, 1 (1), 24- 45. https://ssrn.com/abstract=2084677
Narayan, P.K. and Narayan, S. (2006). “Savings Behaviour in Fiji: An Empirical Assessment Using the ARDL Approach to Cointegration”. International Journal of Social Economics, 33 (7), 468-480. https://doi.org/10.1108/03068290610673243
Özbey, F. R. (2000). “Türk Sanayileşme Sürecinde Bütünleştirilmiş Strateji”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 75-93. https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/61141/908456
Özcan, B. ve Çelebi, O. (2013). “İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi Türkiye İçin Geçerli Mi?”. Yönetim ve Ekonomi, 20 (1), 1-14. https://dergipark.org.tr/en/pub/yonveek/issue/13698/165791
Özer, M. ve Erdoğan, L. (2006). “Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi”. Gazi Üniversitesi Ekonomik Yaklaşım, 17 (60-61), 93-110. https://hdl.handle.net/11421/19078
Özmen, A., Özer M. ve Türkyılmaz, S. (1999). “Türkiye’de İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedenselliğe İlişkin Bir Uygulama Denemesi”. Orhan Oğuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Yayını, No. 640,379- 392.
Panas, E. and Vamvoukas, G. (2002). “Further Evidence on the Export-Led Growth Hypothesis”. Applied Economics Letters, 9 (11), 731-735. https://doi.org/10.1080/13504850210126840
Pata, U. K. (2017). “Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi (1971-2014)”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31 (1), 119-134. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/45085/563123
Ram, R. (1985). “Exports and Economic Growth: Some Additional Evidence”. Economic Development and Cultural Change, 33 (2), 415-425. https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/451468
Rıvera-Batız, L. and Romer, P.(1991). “Economic İntegration and Endogenous Growth”. Quarterly Journal of Economics, 106( 2), 531-56. https://doi.org/10.2307/2937946
Saatcioğlu, C. ve Karaca, O. (2004). “Türkiye'de İhracat İle Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1980 Dönüşümün Etkisi”. Yönetim Dergisi, (49), 30-40.
Sandalcılar, A. R. (2012). “Türkiye’de Tarımsal İhracat, Tarım Dışı İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi”. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (570), 65-65. https://dergipark.org.tr/en/pub/fpeyd/issue/48064/607741
Sulaiman, M. and Saad, M. N. (2009). “An Analysis of Export Performance and Economic Growth of Malaysia Using Co-İntegraton and Error Correction Models”. The Journal of Developing Areas, 43(1), 217-231. https://www.jstor.org/stable/40376281
Soğukpınar, F., Erkal, G. and Özer, H. (2023). “Evaluation of renewable energy policies in Turkey with sectoral electricity demand forecasting”. Environmental Science and Pollution Research, 30(13), 35891-35912. https://link.springer.com/article/10.1007/s11356-022-24673-3
Şahin, H. (2014). Türkiye ekonomisi. 14.Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.
Taban, S. ve Aktar, İ. (2008). “Türkiye’de İhracat Dayalı Büyüme Hipotezinin Ampirik Bir İncelemesi”. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(11), 1535-1551. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/issue/19123/202929
Takım, A. (2010). “Türkiye’de GSYİH İle İhracat Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 1-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2826/38224
Tang, C. F., Lai, Y. W. and Ozturk, I. (2015). “How Stable is The Export-Led Growth Hypothesis? Evidence from Asia’s Four Little Dragons”. Economic Modelling, (44), 229-235. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2014.09.022
Taştan, H. (2010). “Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin Spektral Analizi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2 (1), 87-98. https://dergipark.org.tr/en/pub/ebd/issue/4855/66778
Temiz, D. and Gökmen, A. (2010). “An Analysis of the Export and Economic Growth in Turkey Over the Period of 1950-2009”. International Journal of Economic and Administrative Studies, 2 (5), 124-142. https://dergipark.org.tr/en/pub/ulikidince/issue/21622/232256
The Conference Board (2022). Total economy database.https://www.conference-board.org/data/economydatabase/total-economy-database-productivity
Tyler, W. G. (1981). “Growth and Export Expansion in Developing Countries”. Journal of Development Economics, 9 (1), 121-130. https://doi.org/10.1016/0304-3878(81)90007-9
Yapraklı, S. (2007). “İhracat İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz”. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34 (Haziran), 97-112. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/83565/
Yeldan, E. (2008). Küreselleşme sürecinde Türkiye ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yenisu, E. (2019). “Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18 (3), 1175-1193. https://dergipark.org.tr/en/pub/jss/issue/46308/418935
Yılgör, M., Karahan, Ö. ve Öndes, H. (2021). “Türkiye’de İhracat İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Etkileşimin Analizi”. İzmir İktisat Dergisi, 36 (3), 555-565. https://dergipark.org.tr/en/pub/ije/issue/64773/732663
Young, A. (1991). “Learning by Doing and the Dynamic Effects of İnternational Trade”. Quarterly Journal of Economics, (106), 369-405. https://doi.org/10.2307/2937942