Mustafa YALÇINKAYA, İlhan Selçuk KASIRGA

Tâhir El-Cezâirî’nin İtikadi Eserlerdeki Telif Metodu

Çalışmamızın konusunu teşkil eden Tâhir el-Cezâirî, Osmanlı Devleti’nin son döneminde Suriye bölgesinde yaşamış, ıslahatçı fikirleriyle temayüz etmiş bir âlimdir. Cezâirî’nin ıslahat düşüncesine yönelmesinin en önemli sebebi Müslümanların batı medeniyetinin gerisinde kalması yer almaktadır. Müslümanların yeniden ayağa kalkması için öncelikle onları geride bırakan sorunlarla yüzleşmeye ardından yeniden yükselişe geçmenin anahtarı olarak gördüğü ıslahat metoduna davet etmiştir. Onun pek çok eseri yeni açılan modern okullarda okutulmuştur. Cezâirî bu eserleri yeni bir öğretim metodu ile kaleme almış böylelikle öğrencilerin eğitim sürecinde karşılaştıkları zorluklar yeni yöntemler kullanılarak aşılmaya çalışılmıştır. Onun kelam alanında yazdığı iki eseri bulunmaktadır. Bunlardan ilki Suriye’de iken yazdığı El-Cevâhirü’l-Kelamiyye ve Mısır’daki hicret yıllarında telif ettiği El-Cevheret'ü fi-Kava’idi’l-Akaid adlı eserlerdir. Onun eserleri klasik akaid metinlerinden farklı olarak birtakım yeni metodlar içermektedir. O, bu yöntemlerle itikadi meselelerin kolayca kavranabileceğini öngörmüştür. Cezâirî’nin akide metodunu incelediğimizde temel anlayışının Selef âlimlerini takip etme, itikadi konuları tartışmalardan uzak yalın bir dille okuyucuya aktarma, kelimelerin çokluğundan ziyade anlam yoğunluğuna önem verme ve açıklayıcı misaller verme gibi birtakım temel metotları tercih ettiği görülmektedir. Bu nedenle çalışmamızda müellifin itikadi konuların aktarımında takip ettiği bu metot ve yöntemler tespit edilerek ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tâhir el-Cezâirî, Kelam, Akaid, Metod

The Copyright Method in Tahir al-Jazairi's Works of Faith

The subject of our study was Tahir al-Jazairi. He is a scholar who lived in the Strian region in the last period of the Ottoman Empire and was Distinguished by his reformist ideas. The most important reason why al-Jazairi turned to the idea of reform is that Muslims lag behind western civilization. In order for Muslims to rise again, they must first face the problems that left them behind. Also, the key to re-ascension is the method of reform. Many of his works were taught in newly opened modern schools. al-Jazairi wrote these works with a new teaching method. Thus, al-Jazari by using new methods, he enabled students to overcome the difficulties they encountered in the education process. He has two works written in the field of kalam. The first of these is El-Cevâhirü'l-Kelamiyye, which he wrote while he was in Syria, and El-Cevheret'ü fi-Kava'idi'l-Akaid, which he wrote during the hijra years in Egypt. His works include some new methods different from the classical akaid texts. He predicted that with these methods, theological issues can be grasped easily. When we examined al-Jazairi's method of creed, he followed the Salaf scholars of his basic understanding. He conveys the issues of creed to the reader in a plain language that is far from discussions. It is seen that he prefers some basic methods such as giving importance to the density of meaning rather than the plurality of words and giving explanatory examples. For this reason, in our study, these methods that the author followed in the transfer of theological issues were determined.

Keywords:

Tahir al-Jazairi, Kalam, Akaid, Method,

PDF

___

BAKTIR, M. (2003). “Mahmûd Hamza”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, Cilt:27, Ankara, s.365.
CEZÂİRÎ, T. (2000). el-Cevheretü fi Kavâ’idi’l-Akâid, Darü’l-Kalem, Dımaşk.
CEZÂİRÎ, T. (2007). Şerhu Hutabi İbn-i Nübate, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
CEZÂİRÎ, T. (2018). el-Cevahirü’l-Kelamiyye, Seyda Yayınları, Diyarbakır.
COMMİNS, D. D. (1993). Osmanlı Suriyesi’nde Islahat Hareketleri. (Çev) AYAZ, S., Yöneliş Yayınları, İstanbul.
ÇİMEN, A. E. (1993). Tahir El-Cezairi ve Tefsir İlmindeki Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ÇİMEN, Abdullah Emin. (2010). “Tahir el-Cezairi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, Cilt:39: İstanbul, s.395-398.
ELBÂNÎ, M. S. (1920). Tenvîru’l-Besair Bisîreti eş-Şeyh Tahir, Suriye Arap Hükümeti Matbaası, Dımaşk.
İSHAKOĞLU, Ö. (2012). Suriye Tarihi; Osmanlı Dönemi Suriyesi’nde Edebi ve Kültürel Hayat (1800-1918). Kabalcı Yayınları, İstanbul.
KASIRGA, İ. S. (2022). Osmanlı Son Devir Islahatçı Din alimlerinden Tahir El-Cezairi ve İtikadi Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
KEHHÂLE, Ö. R. (1993). Muʿcemi’l-müʾellifîn, Müessesetü’r-Risale, Beyrut.
KÜRD ALİ, M. (1950). Künûzü’l-ecdâd, el-Mecmau’l-İlmiyyü’l-Arabî, Dımaşk.
KÜRD ALİ, M. (2014). Bir Osmanlı-Arap Gazetecinin Anıları. (Çev) TÜFEKÇİ, İ., Klasik Yayınları, İstanbul.
MUHYİDDİN, H. Z. (2001). eş-Şeyh Tahir el-Cezâirî. Râidu’t-Tecdîdi’d-Dîniyyi fî Bilâdi’ş-Şâmi Fi’l-Asri’l-Hadîs, Darü’l-Kalem, Dımaşk.
MUTİ’, M., ABAZA,, N. (1986). Târîhu Ulemâ’i Dımaşk, Darü’l-Fikr, Dımaşk.
PAŞA, M. (1997). Midhat Paşa’nın Hatıraları. Temel Yayınları, İstanbul.
ÖZERVARLI, M. S. (1996). “Gazzali; Kelam İlmindeki Yeri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, Cilt:13, İstanbul, s.508.