İBN YEMÎN’İN BİR GAZELİNDEN HAREKETLE SEVGİLİ TASVİRİ

İbn Yemîn İran edebiyatının önemli şairlerdendir. Eserlerinde sade ve akıcı bir şiir dili yanında ahlaki düşüncelere de yer vermeye önem göstermiştir. İbn Yemîn ahlaki, sosyal ve eğitici kıtalarıyla ön plana çıkmakla birlikte kaside, gazel, mesnevi ve rubai türlerinde de başarı göstermiştir. Söz konusu çalışmada İbn Yemîn’in Divân’ında yer alan bir gazeli incelenmiştir. Gazelin temasını saçı, beni,  ayva tüyü ve bakışlarıyla sevgili oluşturmaktadır. Şair sevgilinin güzellik unsurlarını çeşitli şeylere benzetmiştir. Gazele sevgilinin saçıyla başlanmış ve saç koku bakımından cennetle, baharda açan çiçeklerle ve Hz. Yusuf’un gömleğiyle ilişkilendirilmiştir. Daha sonra sevgilinin kapısının toprağı övülmüş ve âşığın gözüne sürme gibi faydalı olduğu vurgulanmıştır. Ardından sırasıyla ayva tüyleri, beni ve bakışları anlatılmıştır. Sevgilinin güzelliğinin eşsizliğine değinilirken âşığın da sevgilinin yolunda canını yok saymaya hazır olduğuna dikkat çekilmiştir. Çalışmada İbn Yemîn’in söz konusu gazeli Farsçadan Türkçeye çevrilmiş; bazı kavram ve tamlamalar açıklanmış; edebi sanatlar tespit edilerek anlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler:

İbn Yemîn, Gazel, Sevgili, Saç

___

  • 1.Afîfî, R. (1372 hş). Ferhengnâme-i Şi‘rî I-III. Tahran: Surûş.
  • 2.Browne, E. G. (1953). A Literary History of Persia I-IV. Cambridge: Cambridge University Press.
  • 3.Çakan, İ. L. ve Solmaz, N. M. (2008). Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Peygamberler ve Tevhîd Mücâdelesi. İstanbul: Ensar Neşriyat.
  • 4.Değirmençay, V. Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara: Aktif Yayınevi, 2014.
  • 5.Devletşâh-i Semerkandî. (1382 hş). Tezkiretu’ş-şuarâ. Tsh. Edward Browne. Tahran: İntişârât-i Esâtîr.