İbn-i Haldûn'un Mukaddime'sinde XIV. Yüzyıl İslâm Dünyasından Kesitler

Bir tarihçinin, içinde yaşadığı dönemi ele alması ve şahidi olduğu çağıntarihini yazması önemlidir. Bu anlamda XIV. yüzyılda yaşamış ve Kitabu'l-İber veDîvânu'l-Mubdedei ve'l-Haber adlı genel bir tarih yazmış olan İbn-i Haldûn, eserinMukaddime'sinde, içinde yaşadığı yüzyılda İslâm dünyasının farklı bölgelerindekiahval hakkında bir takım bilgiler vermiştir.Mukaddime'nin, değişik bölümlerinde dağınık hâldeki değerlendirmeler, buçalışmada Eğitim-öğretim, Sosyal Hayat, Siyasî Hayat, Sanat ve Mimarî genelbaşlıkları altında toplanarak on dördüncü yüzyılda İslâm dünyasının durumu, çağdaşbir müellifin gözüyle tespit edilmeye çalışılmıştır.Sonuçta müellifin eğitim-öğretimi bir sanat olarak gördüğü, şehirleşmenintemelinde, ihtiyaçların giderilmesinin yer aldığı, sanat ve mimarinin sadece birtoplumun kendi birikimleriyle değil aynı zamanda başka faktörlerin özellikle de aynıtopraklarda yaşamış önceki medeniyetlerin etkisiyle şekillendiği tespit edilmiştir.

Some Cross-Sectıons from The Muslım World of the XIVthCentury in the Muqaddımah of Ibn Khaldûn

A historian's taking in account his period he lived or he witnessed is veryimportant. In this sense, Ibn Kaldûn, as an universalist historian having been lived inthe XIV. Century, and having written a universal history called Kitab al-Ibar veDîwân al-Mubtadai wa al Khabar, has given some certain information in it'sMuqaddimah about the events done in the different places of Muslim Worldoccurred in his age, the fourteenth century.We tried to fix up Erzincan Üniversitesi İlahiyat Fakültethese evaluations about the education and instruction,social life, political life and as well as along with the art and architecture conceptsbeing separated in the diverse parts of his book within the contemporaryunderstanding of scholarship.At the end we established that the author has seen the instruction as an art,and he considered the fact that the providence of the necessary in the life is the mainfactor for the establishment of the civil life. The architecture and art has beenformed not only its own achievements but also outside influences especiallyprevious civilizations lived before.

PDF

___

Bel, B. (1950). Abdülvâdîler, İA, İstanbul, cilt 1, s. 101-102.
Can, Y. - Yılmaz, M. (2008). Müslümanların fethedilen topraklarda mevcut gayri İslâm mabetlere yaklaşımı", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 8/2, 27-52.
Denek, T. (2007). İbn Haldûn'un (1332-1406) Mukaddime'sine göre İslâm kurumları tarihi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Harran ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Dirimtekin, F. (1953). Fetihden Sonraki İstanbul, İstanbul.
Ev, H. (2007). İbn Haldûn'un eğitim görüşü, Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Emecan, F. (Eds). (1999). Kuruluştan Küçük Kaynarca'ya, Osmanlı Devleti tarihi, I- II, İstanbul.
Görgün, T. (1999). İbn Haldûn, DİA, İstanbul, cilt 19, s. 538-555.
Hacıbekiroğlu, A. (2008). İbn Haldûn'un kelamcılığı, Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Elazığ,
Halaçoğlu, Y. (2007). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda devlet teşkilatı ve sosyal yapı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
el-Hımsî, A. S. (1985) İbn Zümrek el-Gırnâtî sîretuhû ve edebuh, Beyrut.
Hunke, S. (ty.) Avrupanın üzerine doğan İslâm güneşi, İstanbul.
Irwing, T. (2002). Kastilya, DİA, Ankara, cilt 25, s. 1-2.
İbik, H. (2004). İstanbul'un fethi hadisi, Ankara: Avrasya Yay.
İbn-i Haldûn, A. (1967). The Muqaddımah, trans. Franz Rosenthal Princeton University Press.
İbn Haldûn, A. (1984) el-Mukaddime, Beyrut-Lübnan: Dâru'l-Kalem.
İbn-i Haldûn, A. (1986). Mukaddime, terc. Z. K. Ugan, İstanbul: ME Basımevi, I-III.
İbn-i Haldûn, A. (1988). Mukaddime, terc. Süleyman Uludağ, I-II, İstanbul.
İbn-i Haldûn, A. (2001). Mukaddimetu İbn-i Haldûn, haz. H. Şahâde Beyrut: Dâru'l- Fikr, I-VIII.
İbn-i Haldûn, A. (2004), Mukaddime, terc. Halil Kendir, I-II, İstanbul: Yeni Şafak Yay.
İbnü'l-Hatib, L. (1973, I. cilt; 1974, II, cilt; 1975, III. cilt; 1977, IV. cilt). el-İhâtâ fî ahbâri (târihi) Gırnâta neşr. Abdullah İnan, I-IV, Kahire: Mektebetü'l- Hanci.
İbnü'l-Hatib, L. (2009) el-Lemhatü'l-bedriyye fi'd-devleti'n-Nasriyye, tah. M. Mesud Cibran, Beyrut; Dâru'l-Medâri'l-İslamî.
Öz, Ş. (2011). Sahabe sonrası iktidar mücadelesi -ikinci fitne dönemi-, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Özaydın, A. (1991) Aragon, DİA, İstanbul, cilt 3, s. 263-265.
Özdemir, M. (1997). Endülüs Müslümanları, I-III, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kopraman, K. Y. (1994). Dîvân , DİA, İstanbul, cilt 9, s. 376-383.
Köktaş, Y. (2003). İbn Haldûn'un Mukaddime adlı eserinde hadîs ilimleri ve hadîs sosyoloji ilişkisi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VII / 1, 299-343.
Köprülü, O. F. (1992). Bayrak, DİA, İstanbul, cilt. 5, s. 247-254.
Kütükoğlu, M. (Ed.). (1999). Osmanlı iktisadî yapısı, Osmanlı devleti tarihi, I-II, İstanbul.
Lekesiz, M. H. (ed.) (1999). Osmanlılarda sünni-hanefi geleneğinin oluşmasında ulemanın rolü, Osmanlı, I-XII, Ankara.
el-Makkarî, Ş. (1939). Ezhâru'r-riyâz, I-III, tah. Mustafa es-Sekâ, İbrahim el- Ebyârî,A.Hafîz Şiblî, Kahire.
el-Makkarî, Ş. (1998). Nefhü't-tîb min ğusni'l-Endelusi'r-ratîb ve zikrü vezîrihâ Lisaniddin İbni'l-Hatib, I-IX tah. Yusuf eş-Şeyh M. el-Bukaî, Beyrut.
Marçais, G. (1952). Meriniler. İA, İstanbul, cilt 7, s. 763-766.
Mardin, Ş. (2006). İbn Haldûn, İslâm Araştırmaları Dergisi, sayı: 15, s. 3-4.
Osman Ş. (1991). Türk tabâbeti tarihi, sad. İlter Uzel, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü, I-III, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Parlak, N. (1998). Endülüs dil mektebi, Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Parlak, N. (2012). Lisânüddîn İbnü'l-Hatib'in siyâsî kişiliği ve tarihçiliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Parmaksızoğlu, İ. (1971). İbn Batuta seyahatnamesinden seçmeler, İstanbul.
Safvet, M. M, (1953). Kostantiniye Fatihi Fatih Sultan Mehmed, Çev. İsmail Ezherli, Ankara.
Sarıoğlu, H. (ed.). (1999). Osmanlıda felsefe, kelam ve tasavvuf ilişkileri Osmanlı, I-XII, Ankara.
Stowasser, B. (1984). "İbn Khaldun'un Tarih Felsefesi: Devletlerin ve Uygarlıkların Yükseliş ve Çöküşleri" Çev. Nermin Abadan Unat, 5 Ocak 1984 tarihinde Ankara Üniversitesi Sosyal Bilgiler Fakültesinde verilen konferans.
Tanrıkorur, C. (ed.). (1999). Osmanlı musikîsi, Osmanlı medeniyeti tarihi, I-II, İstanbul, II, 493-530.
Toprak, F. (1988). Endülüs şiirine genel bir bakış, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32, 1-2, Ankara, 157-175.
Razuk, M. (1997). Hafsiler, DİA, İstanbul, cilt 15, s. 125-128.
Şenol, H. F. (2009 İbn Haldûn'da tarih ve umran sorunu, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Wat, M. (1998). Fî tarih-i İsbanye'l-İslâmiyye, Terc. M. Rıza el-Mısrî, Beyrut.
Yetim, M. (1994). İbn-i Haldûn'un devlet görüşü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İst.
Yıldırım, E. (2006). İbn-i Haldûn'un iktisadi ve mali düşünceleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Yiğit, İ. (2004), Memlukler, DİA, Ankara, cilt 29. s. 89-96.
Yiğit, İ. (2006). Nasrîler, DİA, İstanbul, cilt 32, s. 421-424.
Yver, G. (1942). Bicaye, İA, İstanbul, cilt 2, s. 597-598.
Zettersteen, K. V. (1979). "Şurta", İA, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, XI, 585.