SAĞ KALAN EŞ AÇISINDAN MİRASTA DENKLEŞTİRME
Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler (TMK. m. 669/f.1). Mirasbırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir (TMK. m. 669/f.2). Buna göre, sağ kalan eşin denkleştirme 60 Seçimlik hakkın, denkleştirme yükümlüsü davalıya ait olduğuna ilişkin olarak, yükümlüsü olması, elde ettiği karşılıksız kazandırmanın miras payına mahsuben yapıldığının mirasbırakan tarafından beyan edilmiş olmasına bağlıdır. Zira sağ kalan eş için kanuni denkleştirme yükümlülüğü söz konusu olmayıp, onun açısından yalnızca iradi denkleştirme yükümlülüğü öngörülmüştür. Sağ kalan eşin, ikinci ya da üçüncü zümre mirasçıları ile birlikte mirasçı olması halinde, TMK. m. 669/f.1 hükmü kapsamında iradi denkleştirme alacaklısı olabileceği tereddütsüz kabul edilmektedir. Zira gerek sağ kalan eş, gerekse ikinci ve üçüncü zümre mirasçıları için kanuni bir denkleştirme yükümlülüğü öngörülmediğinden, tarafların denkleştirme yükümlülüğü karşılıklı olarak mirasbırakanın iradesine bağlanmıştır. Buna karşın mirasbırakanın altsoyu, TMK. m. 669/f.2 hükmünde anılan sağlararası karşılıksız kazandırmalar bakımından kanuni denkleştirme yükümlülüğü altındadır. Sağ kalan eşin ise, altsoya karşı böyle bir (kanuni) denkleştirme yükümlülüğü mevcut değildir. Savunduğumuz görüşe göre, sağ kalan eşe daha elverişli bir durum sağlamak isteyen kanun koyucunun, altsoyu kanuni denkleştirme yükümlüsü olarak öngörüp, sağ kalan eşi TMK. m. 669/f.2 hükmü kapsamında kanuni denkleştirmeyle yükümlü tutmaması bilinçli bir tercihin sonucudur. Dolayısıyla altsoyun sağ kalan eşe karşı denkleştirme alacaklısı olabilmesi için mirasbırakanın bu yönde bir irade beyanına ihtiyaç duyulmasına rağmen, sağ kalan eş, altsoya karşı TMK. m. 669/f.2 hükmünde anılan karşılıksız kazandırmalar bakımından kanuni denkleştirme alacaklısı olabilmelidir. Sağ kalan eşin, mirasbırakanın altsoyuna karşı kanuni denkleştirme talebinde bulunabilmesi, altsoy lehine karşılıksız kazandırmanın yapıldığı tarihte mirasbırakanla arasında evlilik birliğinin mevcut olması koşuluna bağlı değildir. Denkleştirme talebinde bulunabilmek için yasal mirasçı olmak gerektiğine göre, esas olan mirasbırakanın öldüğü tarihte eş ile mirasbırakan arasında bir evlilik ilişkisinin bulunup bulunmadığıdır.
Anahtar Kelimeler:
miras bırakanın terekesi, sağlararası karşılıksız kazandırma, TMK 669/1
THE HOTCHPOT IN INHERITANCE IN TERMS OF SURVIVING SPOUSE
___
- ANTALYA, O. Gökhan; Miras Hukuku, 3. bs., İstanbul 2015. AYAN, Mehmet; Miras Hukuku, 8. bs., Konya 2015.
- AYDIN ÜNVER, Tülay; “Miras Bırakanın Yasa Gereği Denkleştirmeye Tabi Olan Kazandırmaları”, Prof. Dr. Şener Akyol’a Armağan, İstanbul 2011, s. 111-146.
- BAYGIN, Cem; “Tenkis Davalarında Mirasbırakanın Tasarruf Nisabının Hesaplanması”, EÜHFD, C. XII, S. 3-4, Y. 2008, s. 137-179.
- BAYRAMOĞLU, Necati Şükrü; Türk Miras Hukukunda Denkleştirme, (Danışman: Prof. Dr. Hasan Ayrancı), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013.
- BREITSCHMID, Peter/EITEL, Paul/FANKHAUSER, Roland/ GEISER, Thomas/RUMO-JUNGO, Alexandra; Erbrecht, 2. Auflage, Zürich-Basel-Genf 2012. BROX, Hans/WALKER, Wolf-Dietrich; Erbrecht, 26. Auflage, München 2014.
- DRUEY, Jean Nicolas; Grundriss des Erbrechts, 5. Auflage, Bern 2002.
- DURAL, Mustafa/ÖZ, Turgut; Miras Hukuku, 8. bs., İstanbul 2015.
- EITEL, Paul; Berner Kommentar Band/Nr. III/2/3, Die Ausgleichung, Art. 626-632 ZGB, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Der Erbgang (Hrsg. Heinz Hausheer), Bern 2004.
- EREN, Fikret; “Mirasta İade”, AD, Y. 54, S. 3-4, Mart-Nisan 1963, s. 340-358.
- ERMAN, Hasan; Sağ Kalan Eşin Miras Hakkı, 1. bs., İstanbul 1986.
- FANKHAUSER, Roland; Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht Art. 457-640 ZGB (Hrsg. Peter Breitschmid/Alexandra RumoJungo), 2. Auflage, 2012.
- GENÇCAN, Ömer Uğur; Miras Hukuku, 3. bs., Ankara 2016. GÖNENSAY, Samim/BİRSEN, Kemaleddin; Miras Hukuku, İstanbul 1956. BAYGIN/ÇAKIR EÜHFD, C. XX, S. 3–4 (2016) 88
- GÜNAY, Erhan; Mirasta Denkleştirme (İade) Davası ile Miras Sebebiyle İstihkak Davası, 1. bs., Ankara 2015.
- HATEMİ, Hüseyin; Miras Hukuku, 5. bs., İstanbul 2014. İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan; Miras Hukuku, 11. bs., İstanbul 2015.
- İNAN, Ali Naim/ERTAŞ, Şeref/ALBAŞ, Hakan; Miras Hukuku, 9. bs., Ankara 2015. KILIÇOĞLU, Ahmet M.; Miras Hukuku, 5. bs., Ankara 2013.
- KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip; Miras Hukuku, 3. bs., İstanbul 1987 (Miras). KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip; “Mirasta İade (=Denkleştirme) İle İlgili Meseleler”, Medeni Kanun’un 50. Yılı, Ankara 1977, s. 117-138 (Denkleştirme).
- KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip; Mirasta İade Mefhumu ve Murisin İadeye Tabi Kazandırmaları, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul 1960 (İade).
- LIATOWITSCH, Manuel/LUTZ SCIAMANNA, Louise; Orell Füssli Kommentar (Navigator.ch), ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, (Hrsg. Jolanta Kren Kostkiewicz/Peter Nobel/Ivo Schwander/Stephan Wolf), 2. Auflage, 2011.
- OĞUZMAN, M. Kemal; Miras Hukuku, 6. bs., İstanbul 1995.
- ÖZTAN, Bilge; Miras Hukuku, 6. bs., Ankara 2014.
- ÖZUĞUR, Ali İhsan; Tenkis, Mirasta Denkleştirme ve Muvazaa Davaları, 5. bs., Ankara 2015.
- ROSSEL, Virgile/MENTHA, Fritz Henri; Manuel du droit civil suisse, Tome II, Lausanne/Geneve 1922.
- SEROZAN, Rona/ENGİN, Baki İlkay; Miras Hukuku, 4. bs., Ankara 2014.
- SUNGURBEY, İsmet/GİRİTLİOĞLU, Necla; “Türk Hukukunda Vasiyetnamenin Yorumu Atıf ve Yasal Mirasçıların İade Yükümlülüğü”, Bülent Davran’a Armağan, İstanbul 1998, s. 89-101.
- ŞENER, Esat; İlmi Açıklama ve Kazai İçtihatlarla Mirasta Tenkis İade İstihkak, 1. bs., Ankara 1995.
- TURAN BAŞARA, Gamze; Miras Hukukunda Denkleştirme, 1. bs., Ankara 2013.
- ISSN: 2651-494X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EŞLERİN PAYLI MÜLKİYETİNE TABİ MALLARIN HUKUKİ DURUMU
HUKUKİ POZİTİVİZMİN AYRILABİLİRLİK TEZİNE GENEL BİR BAKIŞ
1982 ANAYASASI’NIN BİR İMKÂNSIZI: “TEMSİLDE ADALET VE YÖNETİMDE İSTİKRAR” İLKESİ
ULUSLARARASI SÜREKLİ ADALET DİVANI’NIN CHORZÓW FABRİKASI KARARI VE ULUSLARARASI SORUMLULUK
SAĞ KALAN EŞ AÇISINDAN MİRASTA DENKLEŞTİRME