GEÇİCİ SEVK VE İSKÂN KANUNİ SONRASI OSMANLI HÜKÜMETİNİN OSMANLI ORDUSUNDA GÖREVLİ ERMENİ ASKER VE AİLELERİNE YÖNELİK UYGULADIĞI POLİTİKALAR
Öz: Bu makale, Hermeneutik tarih anlayışı kapsamında Geçici Sevk ve İskân Kanunu ile Osmanlı Ordusunda görevli Ermeni kökenli askerlerin katledildikleri yönündeki ithamlar ve Osmanlı Devleti tarafından Ermeni kökenli asker ve onların ailelerinin sevk edilmeyeceği hakkında alınan kararnamenin mevcudiyetinden doğan çelişkili durumu değerlendirmeyi hedeflemektedir. 1915 Olayları, hem Türklerin hem de Ermenilerin gündeminde olan konular arasındadır. Ermeniler 1915 Olayları ile ilgili Türklere/Türkiye’ye sürekli soykırım suçu isnat etmektedir. Ermenilerin bu sorunu gündemde tutma çabasının arkasında, soykırım suçlamalarının Türkler tarafından kabul görmemesi yatmaktadır. Oysaki bu suçlamalar Ermenilerin iddia ettiği gibi bir inkâr değil, Ermenilerin dönemin olaylarını, dönemin koşullarına göre değerlendirilmesi gerekliliğini görmezden gelmeleridir. Bu minvalde Hermeneutik bir bakış açısıyla tarihi metinlerin dönemin koşullarına göre yorumlanması, tarih yazıcılığının temel ilkelerinden biridir. Tarihi yanılsamaların önüne geçecek olan bu yaklaşım tarih ilminin bir bilim dalı olarak temellenmesinin koşullarından biri sayılmaktadır. 1915 Olayları çerçevesinde Türkiye’ye karşı soykırım suçu isnat eden Ermenistan/Ermeniler Birinci Dünya Savaşı’nda Ermeni kökenli erkeklerin askere alındıktan sonra katledildiklerini iddia etmektedir. Oysaki Osmanlı Devleti, Geçici Sevk ve İskân Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden iki ay sonra Ermeni kökenli asker ve onların ailelerinin sevk edilmemesi hakkında karar alabilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Hermeneutik Tarih Anlayışı, 1915 Olayları, Geçici Sevk ve İskân Kanunu, Amale Taburları
___
- Kaynaklara.Arşiv BelgeleriATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-111
- ATASE, BDH, Kls: 1806, D: 341, F: 1-9
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-36
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-58
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-66
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-94
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-30
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-35
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 1-46
- ATASE, BDH, Kls: 2288, D: 14, F: 4-1
- ATASE, BDH, Kls.:2825, D:90, F:25-2
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-26-39-12
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-26-39-6
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-26-39-17
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-26-39-3
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-53-52-36
- BOA, DH-EUM-2.ŞB-53-52-26-27-29(30)
- BOA, DH-ŞFR-485-36-1-1
- BOA, DH-EUM-VRK-15-49-1
- BOA, DH-ŞFR-55-A-160-1-1
- b. Resmi Yayınlar
- Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ermeniler Tarafından Yapılan Katliamın Belgeleri 1914-1919, Cilt II, Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Nu. 49, 2001
- Ermeni Komitelerinin Amaçları ve İhtilal Hareketleri, Ankara: ATASE, 2003
- Genel Kurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı, Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri 1914-1918, Cilt I, Ankara: ATASE, 2005
- Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (1915–1920), Ankara: Devlet Arşivleri Yayınları, 1995
- c. Telif Eserler
- AKÇAM, Taner, Türk Ulusal Kimliği ve Ermeni Sorunu, İstanbul: Su Yayınları, 2001
- AKTAR, Ayhan, “I.Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusunda Ermeni Askerler”, Toplumsal Tarih, Sayı 225, Mart 2015, 30-39, http://www.ayhanaktar.com.tr/wp-content/uploads/2015/07/Osmanli-ordusunda-Ermeni-Askerler-Toplumsal-Tarih-no255-Mart-2015.pdf
- AYSEVENER, Kubilay Tarih Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları, 2015
- BEYOĞLU, Süleyman, “Ermeniler Amale Taburlarında”, Yeni Türkiye Dergisi Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Sayı 60, 2014, http://haypedia.com/makale/Osmanl%C4%B1%20 Tarihi/de7bf12f-22b5-400c-898a-ee76c4089c4e.pdf, Erişim Tarihi: 10.06.2017, 23:10, 1-17
- ÇAYKIRAN, Güzin, “Osmanlı Ordusunda Hizmet Eden Ermeni Asker ve Ailelerinin Sevk Edilmeyeceğine Dair Mukarrerat”, Yeni Türkiye Dergisi Ermeni Özel Sayısı, Cilt 4, Sayı 64, Eylül 2014, 2990-2997
- GÜRÜN, Kamuran, The Armenian File, Ankara: Bilgi, 2012
- HEİDEGGER, Martin, Varlık ve Zaman, Çev. Kaan Ökten, İstanbul: Alfa, 2018,
- KEVORKYAN, Reymond, Ermeni Soykırımı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2015
- KONDAYAN, Ohannes Aram, Sandıktaki Hatıralar, İstanbul: Boğaziçi Üni. Yayınları, 2013
- LAPÇİNCYAN, Teodik Teodoros, 11 Nisan Anıtı, İstanbul: Belge Yayınları, 2010
- ՄԵԼՔՈՅԱՆ, ԱՇՈՏ, Հայոց Պատմություն, Երեվան: Հայագիտակ, 1998 [Aşot Melkoyan, Ermeni Tarihi, Erivan: Hayagitak, 1998, s. 180-182]
- ՊՈՂՈՍՅԱՆ, Ս., ԱՍՐՅԱՆ, Ա., ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ, Խ., ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ, Է., Հայոց Պատմություն, Խ. Երեվան: Աբովյանի անվան Հայկական պետական, 2009 [S. Poğosyan, A.Asryan, H.Stepanyan, E.Hovhannesyan, Ermeni Tarihi, Erivan: Abovyan Devlet Üniversitesi, 2009, s.229]
- SVAZLIYAN, Verjine, Ermeni Soykırımı ve Toplumsal Hafıza, Çev. Emine Demir, İstanbul: Belge Yayınları, 2005_____. Հայոց ցեղասպանություն. Ականատես վեր- ապրողների վկայություններ, Երևան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2011 [Verjine Sıvazlıyan, Ermeni Soykırımı Hayatta Kalan Görgü Tanıklarının Anlattıkları, Erivan: HH GAA Basımevi, 2011]
- TURAL, Mehmet Akif, “İkinci Dünya Savası Sırasında ve Bitişinde Türkiye’nin Ekonomisi”, Prof.Dr.Abdurrahman Güzel Armağanı, Ankara: Akçağ, 153-184
- ÖZDEMİR, Zekeriya, “Birinci Dünya Savaşı’nda Amale Taburları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1994
- ÖZDEMİR, Osman, Amerika’nın Japon Tehciri, Dünya Bülteni, 12 Nisan 2012, https://www.dunyabulteni.net/tarihten-olaylar/amerikanin-japon-tehciri-h205701.html, Erişim Tarihi: 26.12.2018
- ÖZLEM, Doğan, Tarih Felsefesi, İstanbul: Notos Kitap, 2016
- ISSN: 1303-068X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2001
- Yayıncı: Avrasya İncelemeleri Merkezi