KÜTÜPHANE YAPILARININ MEKANSAL ORGANİZASYONUNUN ERGONOMİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANE BİNASI ÖRNEĞİ

Eğitim insan yaşamında kesintisiz devam eden bir süreçtir. Kütüphaneler eğitimin sürekliliğini sağlayan en önemli kurumlardandır ve gerekli her türlü teknolojik bilgi ve materyalle donatılmış olmalı, çağın değişikliklerine uyum sağlamalıdır. Bunun için personelin verimliliğini, kullanıcıların kütüphaneyi kullanım isteklerini arttıracak mekanların ve mekanı oluşturan iç donatım elemanlarının bulunması gereklidir. Mekansal organizasyon sırasında ergonomi kavramına önem verilmesi ile çevresel faktörler ve insan üzerindeki etkileri kontrol altına alınmış olacaktır. Çalışma, sağlıklı kütüphane mekanlarının tasarlanabilmesi için ergonomik ölçütlerin ve düzenlemelerin gerekliliğinin ortaya konulması, incelenmesi ve koşulların iyileştirilmesi açısından katkı sağlamak amacındadır. Bu bağlamda, Beşiktaş ilçesinde eğitim kurumlarının yoğun olarak konumlandığı dikkate alınarak; kullanım yoğunluğu ve kullanıcı çeşitliliğinden dolayı Bahçeşehir Üniversitesi kütüphane binası örneklem alan olarak seçilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, mekânsal organizasyon aşamalarıyla ergonomi ölçütleri arasındaki ilişki açıklanmıştır. İkinci bölümde, kütüphane binalarının mekânsal organizasyonunda ergonominin yeri antropemetrik, fizyolojik, psikolojik, enformasyon, organizasyon ve emniyet boyutlarıyla ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde, Bahçeşehir Üniversitesi kütüphane binasının fiziksel bileşenleri incelenmiş; mekânsal, görsel, termal ve işitsel konfor koşulları ortaya konularak kullanıcılar açısından uygunlukları irdelenmiştir. Kütüphane binasındaki ergonomik ölçütler, gözlem ve ölçüm tekniklerinin yanında, personelle derinlemesine görüşme ve kullanıcılarla anket yapılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, sandalye, çalışma masası, kitaplık gibi donatıların ergonomik koşulları sağladığı ancak mekanın planlanmasında, donatıların organizasyonunda ergonomik kriterlerin göz ardı edildiği saptanmıştır. Kullanıcı okuma salonlarında kitaplıklar ve masalar arası geçişlerde sorunlar tespit edilmiştir. Personel ofis mekanlarının boyutları, havalandırma, aydınlatma faktörleri açısından yetersiz bulunmuştur. Yapı yeniden işlevlendirildiği için mekansal organizasyon sırasında bazı ergonomik ölçütler dikkate alınamamıştır.    

EVALUATION OF LIBRARY BUILDING SPACE ORGANIZATION IN TERMS OF ERGONOMIC CRITERIAS: A CASE STUDY BAHCESEHIR UNIVERSITY LIBRARY BUILDING

Education is a continuous process in human life. The most important institution that provides continuity of education in preschool, school and after school is the libraries. Libraries should be equipped with all materials and information required by the age. It is necessary to design spaces that increase the productivity of the staff and the user's desire to use the library. Utilizing the science of ergonomics during the spatial organization will ensure the control of environmental factors and human impacts. The aim of the study is to demonstrate the necessity of ergonomic criteria and regulations for designing healthy library spaces and to contribute to the improvement of conditions. In this context, Bahcesehir library building was chosen as a case study area considering the usage density and user diversity. Firstly, the relationship between spatial organization and ergonomics is discussed with its anthropometric, physiological, psychological, information, organization and safety dimensions. Secondly, the importance of ergonomics in the spatial organization of library buildings  is explained. Lastly, Bahcesehir library building is investigated in terms of spatial, visual, auditory and thermal comforts. Through a survey, and on-site observation and measurement methods were used to evaluate ergonomic factors.  As a result of the study, ıt has been determined that the furniture dimensions meet the ergonomic criterias; however, they are ignored in spatial organization.    

___

  • Blasingame, Ralph. “Future Patterns of Library Development”. Ernest R. Deprospo, Jr. (Ed.). The Library Consultant Role and Responsibility. New Brunswick: Rutgers University, 1969.
  • Bube, Judith Lynn. 1985. "The Ergonomics \ Human Factors Approacs to Health Sciences Libraries." Bulletin of Medical Library Association, 73(3); 254- 258.
  • Erbuğ, Çiğdem. 1987. Desiqninq Automated Office. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara; Hacettepe Üniversitesi.
  • Ercan, Mustafa Nazmi. 1988. "Çalışma Yerlerinin ve Yaşam Ortamlarının Ergonomik Şekillendirilmelerinde Genel Prensipler." İTC Milli prodüktive Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi. Ankara; MPM.
  • Faulkner-Brown, Harry. “Some Thoughts on The Design of Major Library Buildings”. Marie-Françoise Bisbourck and Marc Chauvenic (Ed.). Intelligent Library Buildings. München: K.G. Saur, 1999.
  • Galvin, R. Hobi. 1963. Halk Kütüphaneleri Binaları. Martin van Buren. Ankara; Unesco.
  • Küçükcan, Berrin (2007). Üniversitelerde Kütüphane Binaları Kullanım Verimliliğinin Yapı Biyolojisi Açısından İncelenmesi, Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi, İstanbul.
  • Michaels, Andrea. “Design Today”. Wilson Library Bulletin, LXII, 8, Nisan 1988: 55-57.
  • Onat, Esen. 1982(a). Mekansal Düzenin Kuruluşu ve Mimarlıkta Tasarlama Üzerine Kavramsal Bilgiler. Ankara; ADMMA.
  • Onat, Zeynep. 1989. Halk Kütüphanelerinin Mekansal Organizasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara; Hacettepe Üniversitesi.
  • Pierce, W.S. Furnishing the Library Interior. New York: Marcel Dekker, 1980.
  • Schultz-Jones, Barbara and Oberg, Dianne (Eds.) (2015). IFLA School Library Guidelines, 2nd rev. ed., IFLA, Den Haag.
  • Şener, Hasan. 1979. "Tasarlayıcıya Verilecek Mimari Programların İçerk Sınırları İfade Biçimleri ve Endüstrileşmiş Bina Açısından Değerlendirilmesi." Yapı Araştırma Enstitisü Bina Programlama Semineri. Ankara; Tübitak.
  • Thompson, Godfrey. Planning and Design of Library Buildings. London: Butterworth Architecture, 1989.
  • Velleman, R. A. “Library Adaptations for The Handicapped”. Library journal, XCIX, 18, Ekim 1974, 2713-2716.
  • Zahoar, Robert L. “Library Lighting” Guidelines for Library Planners. Keith Doms & Howard Rovelstad. Chicago: ALA. 1960.