Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Vakıf Kültür Varlıklarının Korunması

Dini ve hayırservelik gayeleriyle kişiler tarafından oluşturulan vakıflar, Osmanlı döneminde 19. yüzyıla kadar yapılı çevrenin oluşumunda ve korunmasında asıl kurum olarak çalışmıştır. Tanzimat dönemindeki Batılılaşma hareketleri ile vakıflar, Evkaf Nezareti adı altında merkezi bir kurum haline getirilmiştir. Cumhuriyet döneminde ise Vakıflar Genel Müdürlüğü, bu merkezi kurumsal yapıyı aynen devralmış ve o günden bu yana Türkiye’de vakıf kurumu ve vakıf kültür mirasının varisi olmuştur. Bu çalışma, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün vakıf kültür varlıklarının korunmasına yönelik politikasını belirlemeyi amaçlar. Bu doğrultuda, kurumun korumaya yönelik yasal ve finansal tavrı ile idari yapılanması ve de Cumhuriyet döneminden bu yana gerçekleştirmiş olduğu koruma politikalarına odaklanılır.

Anahtar Kelimeler:

Vakıflar Genel Müdürlüğü, vakıf kurumu, vakıf kültür varlığı, koruma, onarım

General Directorate of Pious Foundations and Conservation of Vakıf Cultural Heritage

Vakıfs, founded by individuals for religious and charity purposes, were the main institution in the construction and conservation of the built environment in the Ottoman period till 19th century. With the westernization movements in the Tanzimat era, vakıfs were gathered under a central institution called Evkaf Nezareti. In the Republican period, the General Directorate of Pious Foundations took this centralized institutional structure as it was and since then it has been the heir of the vakıf institution and vakıf cultural heritage in Turkey. This paper aims to determine the conservation policies of the General Directorate of Pious Foundations towards the conservation of vakıf cultural properties. With this aim, the paper focuses on the institution’s legal and financial attitudes and administrative structure towards the conservation and conservation policies that it has executed since the Republican period.

Keywords:

General Directorate of Pious Foundations, vakıf institution, vakıf cultural property, conservation, repair,

PDF

___

Diğer Kanunlar Akaryakıt Tüketim Vergisi Kanunu, no:3074, Resmi Gazete: 20.11.1984.
Aslında Vakıf Olan Tarihi ve Mimari Kıymeti Haiz Eski Eserlerin Vakıflar Umum Müdürlüğü’ne Devrine Dair Kanun, no: 7044, Resmi Gazete: 19.09.1957.
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, no:5035, Resmi Gazete: 02.01.2004.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, no:2863, Resmi Gazete:23.07.1983.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, no: 5226, Resmi Gazete: 27.07.2004.
Vakıflar Kanunu, no: 2762, Resmi Gazete: 13.06.1935.
Vakıflar Kanunu, no: 5737 Resmi Gazete: 20.02.2008.
Vakıf Malların Taksitle Satılması ve Kiraya Verilmesi ve Satış Paralarının Kullanılması ve Emaneten İdare edilen Mülhak Vakıflardan İdare ve Tahsil Masrafı Alınması Hakkında Kanun, no: 2950, Resmi Gazete: 27.04.1936.
Vakıflar Tüzüğü, Resmi Gazete: 01.08.1936.
Vakıf Hayrat Taşınmazın Tahsisi Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete: 04.06.1998.227 Sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Resmi Gazete: 18.04.1984.
2. Diğer Kaynaklar Akar, Tuba (2010), “Tanzimat Öncesinde Vakıf Kurumu ve Yapıların Korunması”, Vakıflar Dergisi, S.33, Ankara: VGM Yay., s.89-110.
Akar, Tuba (2009), The Role of Vakıf Institution in the Conservation of Vakıf Based Cultural Heritage, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çal, Halit (1990), Türkiye’nin Cumhuriyet Dönemi Eski Eser Politikası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çal, Halit (2010), “Türkiye’nin Kültürel Mirası Konusundaki Tutumu”, Türk Yurdu Dergisi, C.30, S.270, http://www.turkyurdu.com.tr//modules.php?name=Dergi&file=a rticle&sid=1835 (19 Ekim 2010).
Işık, Ali (1990), “Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Restorasyon Çalışmaları”, VII. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay., s.223-226.
Işık, Ali (1991), “Vakıfların Restorasyon İlkeleri”, VIII. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay., s.207-208.
İlter, İsmet (1986), “Tartışmalar”, I. Vakıf Şurası, Ankara:VGM Yay., s.92-93.
İlter, İsmet (1990), “Tartışma”, VII. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay., s.227-228.
Madran, Emre (2002), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin Tutumlar ve Düzenlemeler: 1800-1950, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yay.
Madran, Emre (2004), Osmanlı İmparatorluğu’nun Klasik Çağlarında Onarım Alanının Örgütlenmesi 16.-18. Yüzyıllar, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yay.
Oğuz, Filiz (1986), “Tartışmalar”, I. Vakıf Şurası, Ankara:VGM Yay., s.99-100.
Oğuz, Filiz (1991); “Vakıf Abidelerin Korunması ve Karşılaşılan Sorunlar”, VIII. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay., s.209-211.
Ömer Hilmi, Efendi (1977), İthaf-ül-Ahlâf fi Ahkâm-il-Evkaf, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay.
Önge, Yılmaz (1986), “Vakıf Eski Eserlerin Restorasyonu ve Uzman Yetiştirilmesi Hakkında Düşünceler”, I. Vakıf Şurası, Ankara:VGM Yay., s.89-92.
Öztürk, Nazif (1988), “Ankara’nın Kuruluşunda Vakıfların Rolü”, Vakıflar Dergisi, S.XX, s.329-346.
Öztürk, Nazif (1994), “Osmanlılar’da Vakıfların Merkezi Otoriteye Bağlanması ve Sonuçları”, Le Waqf dans le Monde Musulman Contemporain (XIXé-XXé siecles) Functions Sociales, Economiques et Politiques Actes de la Table Ronde d’Istanbul 13-14 Novembre 1992, ed. Faruk Bilici, Institut Français d’etudes Anatoliennes, İstanbul, s.19-41.
Öztürk, Nazif (1995), Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay.
Öztürk, Nazif (2003), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sosyal Yardımlaşma Kurumları Tebliği’nin Eki Rapor, Mevzuat ve Uygulama Açısından Vakıfların Problemleri”, Vakıf Medeniyeti Sempozyumu Kitabı, Ankara: VGM Yay., s.76-80.
Şişman, Fuat (1985), “Vakıf Eski Eserlerin Bakımı Onarımı Restorasyon ve Korunması”, II. Vakıf Haftası 3-9 Aralık 1984, Ankara:VGM Yay., s.113-114.
Uğural, Ragıp (1990), “Aslında Vakıf Olan Tarihi ve Mimari Kıymeti Haiz Eski Eserlerin Vakıflar Umum Müdürlüğü’ne Devrine Dair 7044 Sayılı Kanun”, VII. Vakıf Haftası, Ankara: VGM Yay., s.137-141.
Yavuz, Yıldırım (1981), Mimar Kemalettin ve Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fak.Yay.
Yurdakul, Erol (1994), “Vakıf Kültür Varlığının Korunması, Yaşatılması ve Bu Amaçla Mali Kaynak Yaratılması”, XI. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay., s.229-232.
Yurdakul, Erol (1943), 20 Cumhuriyet Yılında Vakıflar, Ankara:VGM Yay.
Yurdakul, Erol (1973), Cumhuriyetin 50. yılında Vakıflar, Ankara:VGM Yay .
Yurdakul, Erol (1990), VII. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara:VGM Yay.
Yurdakul, Erol (1992), “Türk Sanatının Problemleri ve Çözüm Yolları” (panel), IX. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara: VGM Yay., s.343-356.
Yurdakul, Erol (2008), VGM İnteraktif tanıtım CD’si, VGM Vakıf Medeniyeti Su Yılı 2008.
Yurdakul, Erol (........); Son On Yılda Vakıflar 1980-1990, Ankara:VGM Yay.
Yurdakul, Erol VGM 2007 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.vgm.gov.tr/pdf/2007_rapor.pdf (20 Nisan 2008).
Yurdakul, Erol TUİK 2007 İstatistikleri, http://www.vgm.gov.tr (12 Şubat 2008).
Yurdakul, Erol Vakıf Haftası, http://www.vgm.gov.tr/vakifhaftasi/2010/1111eser2.cfm (23 Mayıs 2010).