Tatar Çölü ve Gizli Emir Romanlarında Bir Varoluş Biçimi Olarak Umut ve Umutsuzluk Paradoksu

Dino Buzatti’nin Tatar Çölü ve Melih Cevdet Anday’ın Gizli Emir romanları, farklı dil ve edebiyatların ürünleri olmalarına rağmen, insanın dünyadaki varoluşsal konumunu umut ve umutsuzluk duygusunun evrensel nitelikleri bağlamında ele alan metinler olarak değerlendirilebilir. Bu iki romanda umut, insanın dünyadaki bütün eylemlerine yön veren temel duygu olarak ortaya konurken, aynı zamanda bu duygunun diyalektik biçimde umutsuzluğu belirleyen yönüne dikkat çekilir. Bu bağlamda umut ve umutsuzluğun paradoksal biçimde insanın varlık oluşunun iki yönünü oluşturduğunu vurgulayan romancılar, yarattıkları roman kahramanlarının hayatlarını bu paradoksun belirlediği gerilim çerçevesinde anlatmaya çalışırlar. Bu gerilim ise “bekleme” ediminde kendini gösterir. Bu edimin yöneldiği umudun gerçekleşip gerçekleşmemesinden çok, doğrudan eylemin kendisinin önemli olduğuna dikkat çeken romancılar, insanın dünyadaki varlığının bu eylemi algılarken takındıkları tavırla ilişkili olduğunu ima ederler. “Bekleme”yi varoluşsal problemin kaynağı olarak görebilen insanın kendi varlığının bilincine ulaşabileceğini düşünen Buzatti ve Anday, roman türünün imkânları çerçevesinde konuyu felsefî bir boyutta ele almışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Tatar Çölü, Gizli Emir, varlık, umut, umutsuzluk, bekleme

The Paradox of Hope and Hopelessness as an Existence Form in Tatar Çölü and Gizli Emir

Although Dino Buzatti’s Tatar Çölü and Melih Cevdet Anday’s Gizli Emir are products of different languages and literatures, they can be regarded as texts that handle existential situation of human being in the world in the context of universal attributes of hope and hopelessness. While hope is presented in these two novels as the basic emotion that lead all the actions of human being in the world, it is pointed out that this emotion specify hopelessness in a dialectical way. In this sense, novelists who try to emphasize that hope and hopelessness paradoxically constitute the two sides of human being’s existence, represent the lives of novel characters within the frame of tension which is designated by this paradox. This tension is visible in “waiting” action. The novelists remark that the action itself is more important than whether the hope that action gear occurs or not, and they imply that the existence of human being in this world is related to their attitudes they present about that action. Buzatti and Anday, who think that a human being who can see the “waiting” as a source of existential problem can reach his or her own sense of existence, have tried to handle the subject in a philosophical dimension within the possibilities of the novel genre.

Keywords:

Tatar Çölü, Gizli Emir, existence, hope, hopelessness, waiting,

PDF

___

Anday, Melih Cevdet (2011). Gizli Emir, İstanbul: Everest Yayınları.
Bauman, Zygmunt (2011). Postmodern Etik, Çev. Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bayraktar, Fulya (2014). Bağlanma Hürriyeti-Bir Gabriel Marcel Okuması, Ankara: Aktif Düşünce Yayınları.
Bloch, Ernst (2013). Umut İlkesi, Çev. Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.
Buzatti, Dino (2014). Tatar Çölü, Çev. Hülya Tufan, İstanbul: İletişim Yayınları.
Çilingir, Lokman (2003). Umut Felsefesi, Ankara: Elis Yayınları.
Çüçen, A. Kadir (2012). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman, İstanbul: Sentez Yayınları.
Doğan, Mehmet Can (2012). Melih Cevdet Anday’ın Romancılığı, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
Fromm, Erich (2012). Umut Devrimi, Çev. Şemsa Yeğin, İstanbul: Payel Yayınları.
Gasset, Jose Ortega y (2011). İnsan ve Herkes, Çev. Neyyire Gül Işık, İstanbul: Metis Yayınları.
Heidegger, Martin (2011a). Olmaya Bırakılmışlık, Çev. Mesut Keskin, İstanbul: Avesta Yayınları.
—— (2011b). Varlık ve Zaman, Çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Kierkegaard, Søren (2007). Ölümcül Hastalık Umutsuzluk, Çev. M. Mukadder Yakupoğlu, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
Koç, Emel (2014). Gabriel Marcel Üstüne, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Marcel, Gabriel (1951). Homo Viator: Introduction to a Metaphysic of Hope, Çev. Emma Craufurd, Chicago: Henry Regnery Company.
—— (1971). The Existential Background of Human Dignity, Massachusetts: Harvard Univesty Press.
—— (2001). “Ontolojik Muamma Üzerine”, Metafizik Nedir?, Çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Birey Yayınları.
Nietzsche, Friedrich (2010). İnsanca, Pek İnsanca, Çev. Cemal Atila, İstanbul: Say Yayınları.
Sartre, Jean-Paul (2010). Varlık ve Hiçlik, Çev. Turan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen, İstanbul: İthaki Yayınları.
Tanrıbilir, Esra (2012). “Tatar Çölü: Beklerken Kaçırılan Zamanın Zamansız Romanı”, Roman Kahramanları 12, s.44-45.
Yılmaz, Sibel (2011). “Yalnızlık Kalesinde Bir Kader Sürgünü: Giovanni Drogo”, Ayraç 23, s.30-31.