Sabahattin Ali’nin “Ses” Hikâyesinde Mekân-İnsan İlişkisi

“Memleketçi Edebiyat”ın en güçlü hikâyecilerinden biri olan Sabahattin Ali, özellikle güçlü gözlem ve tasvirleri ile dikkatleri üzerinde toplamayı başarmış ve bu bağlamda kaleme aldığı realist çizgideki eserleri ile Türk toplumunun genel dokusuna temas etmeye çalışmıştır. Türk dilinin anlatım zenginliğine son derece hakim olan Sabahattin Ali, hikâyelerinde ince detaylara gösterdiği hassasiyetle tanınmış ve estetik yönü güçlü hikâyeler kaleme almıştır. Hikâye tekniğinde oldukça deneyimli ve bilgili olan sanatçı, bu türün temel yapısını oluşturan mekâna ve karakter oluşumuna gösterdiği özenle de ön plana çıkmaktadır. Nitekim sanatçının “Ses” hikâyesi, mekânın insan karakterine yön veren dokusu ile dikkatleri toplamakta, kendisinin bu unsurun önemine gösterdiği hassasiyet; onun ne kadar önemli bir sosyal bilimci olduğunu da ortaya koymaktadır. Hikâyede olay örgüsündeki devinimin farklı mekânlarda hız kazanması, karakter gelişimine destek veren unsurların, özellikle de dar ve geniş çerçeveli mekânlardaki eşya, araç ve gereçlerin ön plana çıkması; yazarın tekniğinin, seçiciliğinin ve dikkatli değerlendirmelerinin birer göstergesi sayılır. Bu perspektiften değerlendirecek olursak “Ses” hikâyesi, sadece içerdiği tematik zenginlik ve duygu yoğunlaşmasındaki niteliklerle değil, “mekân-insan” birlikteliğindeki realist çizgilerle ayrıcalıklı bir değer taşımakta, ayrıntılardaki gizemli oluşumlar da insan psikolojisinin travmatik yapısını ortaya çıkartmakta ve böylelikle, hikâyedeki edebi ve estetik zenginlik üst noktalara taşınmaktadır. 

The Place and Character Relationship in Sabahattin Ali’s Story of “Ses”

As one of the most predominant narrators of “Country Letter”, Sabahattin Ali accomplished to draw attentions by his powerful observations and descriptions. He also tried to touch on the Turkish society’s general formation by his realist works. Having a comprehensive knowledge of expressive richness of Turkish language, Sabahattin Ali is known by his sensitivity to subtle details and his aesthetically influential stories. As an experienced and sophisticated artist in narrative techniques, he stands out with his attentiveness to place and character formation that composes the basis of narration. Thus Sabahattin Ali’s story of “Ses” draws attentions with the shaping effect of place on human character; and his attentiveness to the importance of this fact proves that he was a significant social scientist. The acceleration of the movement in the plot in different places and distinguishing property of the elements supporting the character development, specifically the objects and the equipments in narrow and wide framed places are among the indicators of the narrator’s technique, his selective and careful evaluations. From this point of view, the story of “Ses” carries a privileged value not only with the thematic richness and the properties in the emotional intensity but also with the realistic approaches to place and character relationship. The mysterious formations in the details also reveal the traumatic structure of the human psychology. Consequently the literary and aesthetic prosperity in the story reaches to peak points.

___

  • Aktaş, Şerif (1991), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, 2.bs., Ankara, Akçağ Yay.
  • Alangu, Tahir (1968), Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman, C.1, 2.bs., İstanbul.
  • Ali, Sabahattin (2009), Kamyon, “Seçme Öyküler”, (Haz. Sevengül Sönmez), 3.bs., İstanbul, Yapı Kredi Yay.
  • Baltaş, Zuhal ve Baltaş, Acar (2007), Bedenin Dili, 42.bs., İstanbul, Remzi Kitabevi.
  • Bourneur, Roland ve Quellet, Réal (1989), Roman Dünyası ve İncelemesi, (Çev: Hüseyin Gümüş), 1.bs., Ankara, Kültür Bakanlığı Yay.
  • Çetin, Nurullah (2007), Roman Çözümleme Yöntemi, 5. bs., Ankara, Öncü Kitap Yay.
  • Ertop, Konur (1998), “Sabahattin Ali’nin Masallarında Toplumsal Gerçek”, Varlık Dergisi, S. 1087.
  • Kaplan, Mehmet (1984), Hikâye Tahlilleri, 2.bs., İstanbul, Dergah Yay.
  • Korkmaz, Ramazan (2007), “Romanda Mekânın Poetiği”, Edebiyat ve Dil Yazıları (Mustafa İsen’e Armağan), 1.bs., Ankara.
  • Korkmaz, Ramazan (1997), Sabahattin Ali (İnsan ve Eser), 1.bs., İstanbul, Yapı Kredi Yay.
  • Kudret, Cevdet (1990), Türk Edebiyatında Hikâyeve Roman, C.III, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
  • Mutluay, Rauf (1972), 100 Soruda Çağdaş Türk Edebiyatı (1908-1972), 1.bs., İstanbul, Gerçek Yayınevi.
  • Özkırımlı, Atilla (1998), “Yaşayan Sabahattin Ali”, Varlık Dergisi, S. 1087.
  • Tekin, Mehmet (2001), Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), 1.bs., İstanbul, Ötüken Yay.