Dünya Edebiyatına Uzanan Yolda Bir Türk Romancı: Orhan Kemal
Bu makalede, Türk kültür, sanat ve edebiyatı ile ilgili eserlerin Türkçe dışındaki dillerde, öncelikle çok konuşulan dünya dillerinde, yayımlanmasını destekleyen TEDA (Türk Edebiyatının Dışa Açılımı) Projesi bağlamında yapılan çeviriler ile bu proje içinde önemli bir paya sahip olan Orhan Kemal’e ait eserlerin çevirileri ele alınmıştır. Türk kültür, sanat ve edebiyatını entelektüel hedef kitle ile buluşturmak amacıyla dünya dillerine yapılan Orhan Kemal çevirilerinin bu proje içindeki oranı, yıllara göre dağılımı ve hangi dillere çevrildiği gibi sorulara cevap aranmıştır. Ayrıca, Orhan Kemal’in 72. Koğuş adlı eseri ve Almanca çevirisi karşılaştırmalı bir şekilde incelenerek görevi, özgün metni önceden okumak ve “metin çözücü” rolüyle metni alımlamak, başka bir deyişle, metni yeniden yorumlamaktan ibaret olan çevirmenin eserde geçen Türkçenin kalıplaşmış dil birimleri arasında yer alan atasözleri ve deyimleri Almancaya ne ölçüde aktarabildiği ve hedeflenen “eşdeğerliği” ne derece sağladığı ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir. Eserin Almanca çevirisi örnekleminde kültürel ögelerin çevrilebilirlik sınırları konusuna dikkat çekmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Türk edebiyatı, TEDA, Türk yazarlar, Orhan Kemal, çeviri
A Turkish Novelist in the Path of World Literature: Orhan Kemal
The TEDA (Outreach of Turkish Literature) Project supports the pieces about Turkish culture, art and literature to be published in languages other than Turkish, especially in the widely spoken languages in the world. This article addresses the translations made in the context of the TEDA Project as well as the translations of the pieces of Orhan Kemal which take a big share in the project. The article also examines, within this project, the share of the Orhan Kemal translations that aim to bring the Turkish culture, art, and literature together with the intellectual target audience. Additionally, the article analyzes the distribution of these translations over time as well as their languages. Furthermore, Orhan Kemal’s novel 72. Koğuş and its German translation are analyzed comparatively. Thereby, the extent of the achievement of the translator -whose mission is solely to read the original text and to perceive it in his role of “text decoding”, or in other words re-interpreting- in transmitting the specific phrases into German and in providing the targeted “equivalence” are examined in detail. In reference to the German translation of this novel, the article also points to the limits of translatability of cultural elements.
Keywords:
Turkish literature, TEDA, Turkish authors, Orhan Kemal, translation,
___
- Bora, Tanıl (2011). “Editör: Tadilatçı Terzi”, Notos Öykü 27, s.32-35.
- Demir, Nurettin. “Edebî Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma”, Bernt Brendemoen Armağanı, (Erişim tarihi: 7 Aralık 2014),
- Ethemoğlu, Armağan (1987). “Almanya’daki Türk Çocuklarının Dil Öğreniminde Çeviri Derslerinin Yeri”, Türkoloji Çalışmaları ve Federal Almanya’daki Türk Çocuklarının Eğitim-Kültür Problemleri Sempozyumu 20-21 Eylül 1985, Ankara: Şafak Matbaası, s.7-12.
- Garvin, P. L. (1982). “Prag Dilbilim Okulu”, Çev. Ahmet Kocaman, Dilbilim Seçkisi, Ankara: Türk Dil Kurumu, s.25-31.
- Koller, Werner (1981). “Textgattungen und Übersetzungsäquivalenz”, Kontrastive Linguistik und Übersetzungswissenschaft, München: Wilhelm Fink Verlag, s.272-279.
- Kuruyazıcı, Nilüfer (1999). “Emine Sevgi Özdamar’ın Yeni Romanına Ödül Yağıyor: Haliç Köprüsü”, Cumhuriyet Kitap 471, s.12-13.
- Orhan Kemal (2010). Die 72. Zelle, Çev. Achim Martin Wensien ve Uli Rothfuss, Ludwigsburg: POP Verlag. (2013). 72. Koğuş, İstanbul: Everest Yayınları.
- Röhrich, Lutz ve Wolfgang Mieder (1977). Sprichwort. Stuttgart: Metzler.
- Sağlam, Musa Yaşar (1994). “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Atasözleri ve Deyimler”, Gündoğan Edebiyat 9, s.17-22.
- Sağlam, Musa Yaşar ve Oktay Saydam (2011). “TEDA. Cumhuriyet Tarihimizin II. Çeviri Hareketi”, Lacivert Öykü ve Şiir Dergisi 40, s.97-102. TEDA. (Erişim tarihi: 28 Nisan 2014),
- Vermeer, Hans J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı, Çev. Ayşe Handan Konar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- ISSN: 1010-867X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1985
- Yayıncı: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı