MAKYAVELİST KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN TÜKETİCİLERİN ETİK DIŞI DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Makyavelist düşünceye göre insanların bazı amaçlarına ulaşmak için yararlanacakları her türlü araç aslında etiktir. Bu anlayışa sahip tüketicilerin de satın alma, kullanma ve elden çıkarma süreçlerinde etik dışı görünen bazı davranışları sergilemelerinin de etik olarak kabul edilebileceği söylenmektedir. Buradan hareketle bu çalışma, makyavelist kişilik özelliklerinin tüketicilerin etik dışı davranışları üzerindeki etkisini belirlemek ve demografik faktörler itibariyle makyavelist kişilik özelliklerinin ve tüketicilerin etik davranışlarının farklılık gösterip göstermediğini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda, kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 384 tüketiciye literatürde kullanılan ölçeklerden yararlanılarak oluşturulan anket formu uygulanarak veriler toplanmıştır. Araştırmanın amacına yönelik gerekli analizlere tabi tutulan verilerden elde edilen bulgulara göre, makyavelist kişilik özelliklerinin tüketicilerin etik dışı davranışları üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, hem makyavelist özellikler hem de etik dışı tüketici davranışları cinsiyete, yaşa, öğrenim durumuna ve aylık gelire göre farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tüketici etiği, Tüketicilerin Etik Dışı Davranışları, Etik

AN AMPIRIC RESEARCH FOR THE DETERMINATION OF THE EFFECT OF THE MACHIAVELLIAN PERSONALITY ON THE NONETHICAL BEHAVIOR OF CONSUMERS

According to the Machiavellian thinking, all the tools that people will use to achieve someof their objectives are actually ethical. Consumers with this understanding are also said to beconsidered ethical in demonstrating some of the behaviors that appear unethical in their purchasing,using and disposal processes. From here, the study was carried out to determine the effect ofMachiavellian personality traits on consumers' unethical behavior and to reveal whether theMachiavellian personality traits and ethical behavior of consumers differ in terms of demographicfactors. In this context, data was collected by applying a questionnaire form created by using thescales used in the literature to 384 consumers determined by easy sampling method. According to thefindings obtained from the data subjected to the necessary analyzes for the purpose of the study, itwas determined that the Machiavellian personality traits had a positive and significant effect on theunethical behavior of consumers. According to the findings of the research, both Machiavelliancharacteristics and unethical consumer behaviors differ according to gender, age, education level andmonthly income.

Keywords:

Ethics Machiavelism, Consumer Ethics, ,

PDF

___

Al-Katıb, J.A., Vitell, S.J ve Rawwas, M.Y.A. (1996). Consumer ethics: A crosscultural investigation. European Journal of Marketing, 31 (11-12), 750- 767.
Arli, D., Tjiptono, F. ve Winit, W. (2015). "Consumer ethics among young consumers in developing countries: A cross national study", Social Responsibility Journal, 11 (3),449-466.
Arli, D. ve Anandya, D. (2018). Exploring the impact of empathy, compassion,and Machiavellianism on consumer ethicsin an emerging market. Asian J Bus Ethics. 7, 1–19.
Arli, D., Tkaczynski, A. ve Anandya, D. (2019). Are religious consumers more ethical and less Machiavellian? A segmentation study of Millennials. Wiley İnternational Journal of Consumer Studies, 43, 263–276.
Ashton, M. C., Lee, K. ve Son, C. (2000). Honesty as the sixth factor of personality: correlations with machiavellianism, primary psychopathy, and social adroitness. European Journal of Personality, 14, 359-368.
Ayan, A., Ünsar, S. ve Kahraman, G. (2013).A resaearch on the determination of Machiavellian personality tendencies. Eskişehir Osmangazi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 103-121.
Azız, A.(2004). Machiavellianism scores and self-rated performence of automobile salespersons. Psychologic reports, 94,464-466. Bayram, N. (2010).Yapısal eşitlik modellemesine giriş AMOS uygulamaları, Ezgi Kitapevi, Bursa.
Breczkei, T. (2018). Machıavellıanısm: The psychology of manipulation. (1. Baskı). Lonon&NewYork: Taylor&Franchis. Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (14. Baskı). Ankara: PEGEM Akademi.
Cheema,K. U. R., Imtiaz, R. ve Shafiq, Y. (2013). An empirical study of consumer ethics: A comparative study of two firms of Faisalabad, Pakistan. Journal of Business and Management Sciences 1 (3), 32-35.
Chowdhury, R. M. M. I. (2020). Personal values and consumers’ ethical beliefs: The mediating roles of moral identity and Machiavellianism. Journal of Macromarketing. 40 (3), 415-43.
Christie, R. ve Geis, F. (1970). Studies in Machiavellianism, New York: Academic Press. Dahling, J., Whitaker, B., ve Levy, P. (2009). The development and validation of a new machiavellianism scale. Journal of Management, 35 (2), 219-257.
Dodge, H. R., Edwards, E. A., ve Fullerton, S. (1996). Consumer transgressions in the marketplace: consumers’ perspectives. Psychology & Marketing, 13(8),821-835.
Güney S. ve Mandacı G. (2009) . Makyavelizm ve etik algısı ilişkileri: Bankacılık sektöründe bir araştırma. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (2), 83-104.
Jones, D. N., ve Paulhus, D. L. (2009). Machiavellianism., Mark R Leary ve Rick H. Hoyle (Eds) Handbook of Individual Differences in Social Behavior içinde (ss. 93-108). New York/London: The Guilford Press.. Kesgin, A. (2015). Machiavelli ve makyevelizm. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 5(1), 105- 139.
Lau, T. C. (2010). The good, the bad and the ugly: The shifting ethical stance of Malaysian consumers. Intangible Capital, 6(2),236-257.
Lo, C.-F. ve Ng, E. C.-B. (2019). Machiavellianism and Intimacy Attitudes in the Interpersonal Relationships. Psychology, 10, 424-433.
Machiavelli, N. (1513). Il Principe/Hükümdar. (Çev. Necdet Adabağ).İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Moss, J. (2005). Race effects on the employee assessing political leadership: A review of Christie and Geis’ (1970) Mach IV measure of machiavellianism. Journal of Leadership and Organizational Studies. 11(2), 27-30.
Muncy, J. A. ve Vitell, S. J. (1992). Consumer ethics: An investigation of the ethical beliefs of the final consumer, Journal of Business Research, 24(4), 297-311. Nardalı, S. (2010). Etik dışı tüketici davranışları. Canan Ay, Burak Kartal ve Sinan Nardalı (Eds). Pazarlamada Etik Yaklaşımlar içinde (ss.307-334). Ankara: Detay Yayınları.
Oyman, M. (2004). Tüketici etiği: Ülkelerarası karşılaştırmalara ve demografik faktörlere dayalı bir araştırma. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 77-90.
Pekdemir, I. M. ve Turan, A. (2015). The relationships among love of money, machiavellianism and unethical behavior. Canadian Social Science, 11 (6), 48-59.
Rawwas, M.Y.A. (1996). Consumer ethics: an empirical ınvestigation of the ethical beliefs of Austrian consumers. Journal of Business Ethics,15, 1009-1019.
Rawwas, M.Y.A. ve Singhapakdi, A. (1998). Do consumers’ethical beliefs vary with age? A substantiation of Kohlberg’s typology in marketing. Journal of Marketing Theory and Practice, 6(2), 26-38.
Rawwas, M.Y.A., Swaidan, Z. ve Oyman, M. (2005). Consumer ethics: A crosscultural study of the ethical beliefs of Turkish and American consumers. Journal of Business Ethics. 57 (2), 183-195.
Ricks, J., ve Fraedrich, J. (1999). The paradox of Machiavellianism: Machiavellianism may make for productive sales but poormanagement reviews. Journal of Business Ethics, 20 (3), 197-2 05.
Saray, M. T. ve Hazer, O. (2017). Etik tüketici ölçeğinin Türkçe uyarlaması:Geçerlilik ve güvenilirliğine ilişkin bir çalışma: Hacettepe Üniversitesi örneklemi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4, 258-283.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Muller, H. (2003), Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23- 74.
Tekin, Z. (2017). Pazarlama etiğinde Makyavelizm. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10 (50), 814-821.
Tjiptono, F. ve Elfitasari, A. T. (2018). Consumer ethics among youths in Indonesia: do genderand religiosity matter?. Asian J Bus Ethics. 7, 137– 149.
Vitell S.J. ve Muncy, J. (2005). The Muncy–Vitell consumer ethics scale: A modification and application. Journal of Business Ethics, 62, 267–275
Vitell S.J. ve Muncy, J. A. (1992). Consumer ethics: An empirical investigation of factors influencing ethical judgments of the final consumer. Journal ofBusiness Ethics,11,585-597.
Vitell, S.J., Lumpkin, J.R. ve Rawwas, M.Y.A. (1991). Consumer ethics: an investigation of the ethical beliefs of elderly consumers. Journal of Business Ethics, 10, 365-375.
Yurtsever, G. (1998). The ethical beliefs of Turkish consumers. DEÜ İİBF Dergisi, 13 (2), 135-146.
Zhi-long, T. ve Bao-chun, Z. (2007). Consumer ethics: An empirical investigation of the ethical beliefs in Mainland China. International Conference on Management Science & Engineering (14th) August 20-22, Harbin, P.R.China.