Ahmet YILMAZ, Cevher İlhan CEVHERİ, Davut OK

Yarı Kurak İklim Şartlarına Sahip Olan GAP Bölgesinde Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Verim, Verim Ögeleri ve Lif teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, 2018 yılında Yarı kurak iklim koşullarının hüküm sürdüğü Diyarbakır İlinde yürütülmüştür. Çalışmada; farklı kurumlardan temin edilen bölge tarımına yeni alınan 9 pamuk çeşidi (Bomba, Carla, Edessa, Es 1, Esperia, Lima, SC 2009, SC 2079, Sezener 76, PG 2018) ile 6 pamuk çeşidi (BA 119, BA 440, Gloria, Carla, DP 499, ST 468) materyal olarak kullanılmıştır. Tesadüf blokları deney desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan çalışmada, her parsel 10 m boyunda, 4 sıralı, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri mesafe 10 cm olacak şekilde ekim gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, bitki boyu, odun dalı sayısı, meyve dalı sayısı, koza sayısı, ilk meyve dalı boğum sayısı, dekara kütlü pamuk verimi, çırçır randımanı, 100 tohum ağırlığı, lif uzunluğu, lif inceliği ve lif mukavemeti incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; Çeşitler arasında kütlü pamuk veriminin 307.0 ile 507.0 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır. Bitki boyu yönünden ES-1, meye dalı sayısı yönünden SC 2009, Kütlü pamuk verimi yönünden DP 499, çırçır randımanı yönünden ES-1 ve ST 468 (%41.60) ve Lima (%41.47) 100 tohum ağırlığı yönünden Sezener-76, lif uzunluğu yönünden Lima, kısa lif oranı yönünden DP 499, lif elastikiyeti yönünden Bomba, lifte sarılık yönünden Gloria çeşitlerinin diğer çeşitlerden üstün oldukları belirlenmiştir. Ayrıca, ilk meyve dalı boğum sayısı, odun dalı sayısı, açan koza sayısı, açmayan koza sayısı, lif inceliği, üniformite, lif kopma dayanıklılığı, parlaklık değeri yönünden çeşitler arasında istatistiksel olarak önemli bir fark olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Pamuk, Çeşit, Verim ve Verim Ögeleri, Adaptasyon, Cotton, Varieties, Yield and Yield Components, Adaptation

Determination of Yield, Yield Components and Fiber Technological Properties of Some New Cotton (Gossypium hirsutum L.) Varieties in the GAP Region with Semi-Arid Climate Conditions

This study was carried out in Diyarbakır Province of Türkiye, where semi-arid climatic conditions prevail in 2018. In the study; 9 cotton varieties (Bomba, Carla, Edessa, Es 1, Esperia, Lima, SC 2009, SC 2079, Sezener 76, PG 2018) and 6 cotton varieties (BA 119, BA 440, Gloria, Carla, DP 499, ST 468) were used as plant material. The experiment was established according to the randomized blocks experimental design, with three replications, each plot was carried out with 10 m long, 4 rows, 70 cm inter rows and 10 cm intra row spaces. In the study, plant height, number of monopodial branches, number of fruit branches, number of bolls per plant, seed cotton yield per da, first fruit branch node number, ginning proportion, 100 seed weight, fiber length fiber strength and fibre fineness were investigated. According of our results; seed cotton yield was changed 307.0 kg/da to 507.0 kg/da. In addition, DP 499 in terms of seed cotton yield, ES-1, ST468 (%41.60) and Lima (41.47) in terms of ginning outturn, ES-1 in terms of plant height, Sezener-76 in terms of 100 seed weight, SC 2009 in terms of number of sympodial, Lima in terms of fiber length, DP 499 in terms of short fiber content, Bomba in terms of fiber elasticity, Gloria cultivars were superior to the other cultivars in terms of fiber yellowness value. It was also found that there is no significant difference between the cultivars in terms of fiber fineness, number of node for first sympodial branch, number of monopodia, number of bolls, fiber uniformity, fiber strength, and reflectance.

Keywords:

Cotton, Varieties, Yield and Yield Components, Adaptation,

PDF

___

AKIŞCAN, Y. ve GENÇER O., 2012. Çukurova ekolojik koşullarında Pakistan orijinli bazı pamuk genotiplerinin verim ve lif kalite özelliklerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 107-114.
ALKAYA, E.,2010. 2. Ulusal Katı Atık Yönetimi Kongresi UKAY 2010 18-29 Ekim 2010 Mersin Üniversitesi
ANONYMOUS, 1997. High Volume Instruments (HVI) Catalog. Costumer Information Service, No: 40, Volume May, Sweden
ANONİM, 2018. GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (GAPUTEM) Müdürlüğü, Toprak Analiz Laboratuarı Raporu, Rapor No. 152,. 2018. Diyarbakır
ANONİM; 2018. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü (DMBM 2018) İklim Verileri.
ANONİM, 2019a https://www.progenseed.com/images/upload/230_9085.pdf.). Erişim Tarihi:20.01.2023
ANONİM 2019b, https://www.goldenwestseeds.com/bomba. Erişim Tarihi:20.01.2023
ANONİM 2019c https://arastirma.tarim.gov.tr). Erişim Tarihi:20.01.2023
ANONİM, 2019d [https://www.tarim.bayer.com.tr/static/media/pdf/pamuk tohumlari/CARLA_10.02.2016.pdf ] Erişim tarihi 15.01.2019.
AYDEMİR, M., 1982. Pamuk bitkisinin morfolojisi, Pamuk ıslahı, yetiştirme tekniği ve lif özellikleri, Hür-Efe matbaası, Kitap, Sayfa 50-61, İzmir
BİRGÜL, İ.H., 2008. Bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinde Büyüme Parametreleri ve Hasat Devrelerine Göre Lif Özelliklerinin Saptanması. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 68s.
ÇOBAN, M. ve ÇİÇEK, S., 2017. Nazilli Koşullarına Adapte Olabilecek İleri Pamuk Hatlarının Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(Özel Sayı): 222-226
ÇOPUR, A. YUKA, A., 2016 Buğday Sonrası İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2016, 26(2): 245- 253
ÇOPUR, O., 2006. Determination of Yield and Yield Components of Some Cotton Cultivars in Semi Arid Conditions. Pakistan Journal of Biological Science, 9 (14): 2572–2578.
GENÇER, O., SİNAN, S., YELİN, D., KAYNAK, M.A. ve GÖRMÜŞ, Ö., 1992. GAP Bölgesinde Yüksek Verimli, Lif Teknolojik Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi GAP Tarımsal Araştırma İnceleme ve Geliştirme Proje Paketi Kesin Sonuç Raporu, Ç.Ü.Z.F. Genel Yayın No: 31, GAP Yayın No:60, Adana.
GENÇER, O., YELİN, D., 1983. Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Erkencilik Kriterlerinin Kalıtımı ve Verimle İlişkileri Üzerine Bir Araştırma. Bölge Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Adana. Yayın No: 40.
GÖRMÜŞ, Ö. 2014. Lif Bitkileri Pamuk. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 299, Sayfa: 150. Adana.
GÜRELİ, R., Mert, M., 2016. Diyarbakır Koşullarında, Erkencilik, Verimlilik ve Lif Teknolojik Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi ISSN:1300-9362 21(1):1-11 (2016), Hatay
GÜVERCİN, R.Ş., KARADEMİR, E., KARADEMİR, Ç., ÖZKAN, N., EKİNCİ, R., BORZAN, G., 2017. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(1): 41-52.
HAREM, E., 2014. T.C.Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Yayın No: 2014, Sayfa:157-173. Nazilli
İRGET, M., 2015. Farklı Orijinli Pamuk Genotiplerinin Tarımsal, Teknolojik ve Verticillium Solgunluğu Hastalığına Dayanıklılık Özelliklerinin Belirlenmesi; Fen Bilimleri Enstitüsü, Mustafa Kemal Üniversitesi.
KAKAÇ, .H., 2018 Şanlıurfa - Suruç Ovası Koşullarında Farklı Pamuk (Gossypium Hirsutum L.) Genotiplerinin Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa
KARADEMİR, Ç., BAŞBAĞ S. ve KARADEMİR, E., 2001. Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Bazı Pamuk Hat ve Çeşitlerinin Verim, Erkencilik ve Lif Teknolojik Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi, Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Endüstri Bitkileri (Cilt 2), s.205-210, Tekirdağ.
KARADEMİR, E., GENÇER, O., KARADEMİR, Ç., BAŞBAĞ, S. ve KARAHAN, H., 2003. Farklı Pamuk Hat/Çeşitlerinin Mardin Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi. Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, s282-286, Diyarbakır.
KARADEMİR, E., KARADEMİR, Ç. ve SEZENER, V., 2013. Bazı Pamuk Çeşitlerinin Diyarbakır Koşullarına Adaptasyonu. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt II, s.198-202, 10-13 Eylül 2013, Konya
KARADEMİR, Ç., KARADEMİR, E and SEVİLMİŞ, U., 2017. Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Genotiplerinin Verim ve Lif Teknolojik Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi. YYÜ, Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2): 183-191.
KARADEMİR, E., KARADEMİR, Ç., SEVİLMİŞ, U., 2018. Mardin Koşullarında İleri Pamuk Hatlarının Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi; Anadolu I. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi.
KILIÇ, Y., 2008. Mardin/Derik Ekolojik Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Tarımsal ve Teknolojik Özellikleri ve bunlar Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 52s.
KÖKEN, İ., 2017. Ege Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Yüksek Lisans Tezi, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Ege Üniversitesi.
LIU, S.M., CONSTABLE, G.A., REID, P.E., STILLER, W.N. and CULLIS, B.R., 2013. The İnteraction Between Breeding and Crop Management in İmproved Cotton Yield. Field Crops Research, 148: 49-60.
MERT M., 2009. Lif Bitkileri I. Baskı, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
MUSTAFAYEV, S., EFE, L., KILLI, F., 2005. Azerbaycan’da Elde Edilmiş Bazı Mutant Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Şanlıurfa Koşullarında Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 18(2), 245-250.4
OGUR, N., NASIRCI, Z., KÜÇÜK, Ö., ÇETİN, B. ve DOLANÇAY, A., 2013. GAP Bölgesinde Tescil Edilen Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerin Verim ve Kalite Özelliklerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt II, s. 114-119, 10-13 Eylül 2013, Konya.
WORLEY, S. JR., HARMON H.R., HARREL, D.C. and CULP, T.W., 1976. Ontogenetic Model of Coton Yield. Crop Science, 16: 30-34.
YILDIZ, Z. ve HALİLOĞLU, H., 2017. Pamukta Çeşit Tercihinde Dekara Gelir Yaklaşımı. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi Cilt 6: (ICAFOF, 2017 Özel Sayı) 261-270
YUKA, A., 2014. Harran Ovası Koşullarında Buğday Sonrası İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Verim ve Lif Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 62s.