Marcel Duchamp bir günahkar mı?

Bu çalışmanın amacı Dada’nın ve temsilcilerinden Marcel Duchamp’ın radikal sanat anlayışının; kendisinden önceki belli başlı bazı sanat akımlarıyla olan ilişkisini, kendisinden sonraki sanata nasıl etki ettiğini ve günümüz sanat üretimlerinde yarattığı olumlu ve olumsuz etkileri araştırmaktır. Bu amaçla I. Dünya savaşı yıllarında ortaya çıkan bir akım olan Dada’nın sanat anlayışı ve sanatçı profili, buna bağlı olarak Dada’nın ilk akla gelen isimlerinden biri olan Marcel Duchamp’ın üretme ve düşünme pratiği ve de Duchamp’ın üretimlerinin yarattığı etkiyle ortaya çıktığı ve ilişkili olduğu düşünülen tekrara dayalı ve yaratıcılıktan uzak olduğu ispat edilmeye çalışılan bazı örnekler üzerinde durulmuştur. Örnekler analiz edilirken -her defasında Duchamp’ı referans göstererek- Andy Warhol, Jeff Koons ve Yayoi Kusama’nın üretimlerinde nelerin görünür olduğuna, Duchamp’tan sonra birçok sanatçıda görülebilen aynının tekrarına dayalı biçim odaklı bir dil geliştirildiğine ve buna bağlı olarak her defasında kendini yineleyen ve dolayısıyla kısır hale gelen üretim alışkanlıklarının sanatsal söylemi çökerttiğine işaret edilmiştir. Duchamp’ın sanatta birçok sınırı ortadan kaldırdığı, geleneksel kalıplara meydan okuduğu, üretme biçimlerine dair potansiyelleri arttırdığı, sanatta biriciklik, kutsallık gibi kültleri yıktığı ve aynı zamanda malzeme ve tekniğe dair yeni bir bakış açısı getirdiği görülmüştür. Böylece her şeyin sanat olabilme potansiyeli ve sonsuz bir özgürlük alanı ortaya çıkmıştır. Ancak bu anlayış, -genelleme yapmak mümkün olmasa da- bugün sanatta tekrara dayalı ve sıradan bir dili beraberinde getirmiştir. Bu anlamda bu makalede Duchamp önemli bir noktaya konulurken; “günah” bir metafor olarak kullanılmış ve günümüz sanatının suçlusu olduğu ima edilerek Duchamp’a işaret edilmiştir. Bu süreçte basılı ve elektronik kaynaklardan faydalanılmış, sanata ve tarihine dair çeşitli görüşlere yer verilmiş ve bazı ikonik sanat yapıtları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Marcel Duchamp, dada, sanat, sanat yapıtı

Is Marcel Duchamp a sinner?

The aim of this study is to investigate the relationship between Dada and one of its representatives, Marcel Duchamp's radical artistic understanding, with some major art movements before him, how it affected the art after him, and its positive and negative effects on today's art productions. For this purpose, the artistic understanding and artist profile of Dadaism, a trend that emerged during the years of World War I, was focused on. Accordingly, the practice of producing and thinking of Marcel Duchamp, one of the first names to come to mind of Dadaism, and some examples that are thought to have emerged with the effect of Duchamp's productions and which are thought to be related and based on repetition and that is tried to prove that they are far from creativity were emphasized. While the samples were analyzed, it was pointed out what was visible in the productions of Andy Warhol, Jeff Koons, and Yayoi Kusama - each time referring to Duchamp. It was pointed out that a form-oriented language based on the repetition of the same, which can be seen in many artists after Duchamp, was developed and accordingly, the production habits that repeat themselves each time and became sterile, destroying the artistic discourse.It has been observed that Duchamp has eliminated many boundaries in art, challenged traditional patterns, increased the potentials of production forms, demolished cults such as uniqueness and holiness in art, and also brought a new perspective on materials and technique. However, this understanding-though it is not possible to generalize- has brought a repetitive and ordinary language in art today.In this sense, while Duchamp is made an important figure in this article; "Sin" has been used as a metaphor and has been pointed out by implying that he was the culprit of contemporary art. During this process, printed and electronic resources were used, various views on art and its history were included, and some iconic artworks were emphasized.

Keywords:

Marcel Duchamp, Dadaism, Art, Artwork,

PDF

___

Artun, A. (2018, Mayıs 13). Sanatın sınırları. e-skop sanat tarihi eleştiri. https://www.e-skop.com/
Barrett, T. (2015). Neden bu sanat? Çağdaş sanatta estetik ve eleştiri. (Çev. E. Ermert). Hayalperest Yayınevi.
Baudrillard, J. (1982/ 2011). Simülakrlar ve simülasyon. (Çev. O. Adanır). Doğu Batı Yayınları.
Baudrillard, J. (2005/ 2010). Sanat komplosu. (Çev. E. Gen, & I. Ergüden). İletişim Yayınları.
Baudrillard, J. (2020, Haziran 16). Jean Baudrillard Trans-estetik . https://www.e-skop.com/: https://www.e-skop.com/skopbulten/cagdas-estetik-trans-estetik/996
Benjamin, W. (1982/2004). Pasajlar. (Çev. A. Cemal). Yapı Kredi Yayınları.
Bourriaud, N. (2009 /2019). Radikan. (Çev. T. M. Öngüt). Bağlam Yayınları.
Bourriaud, N. (2001/2004). İlişkisel estetik. (Çev. S. Özen). Bağlam Yayıncılık.
Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. Paradigma.
Danto, A. C. (2013/2014). Sanat nedir*. (Çev. Z. Baransel). Sel Yayıncılık.
Debord, G. (2015). Sitüasyonların inşası ve uluslararası sitüasyonist akımın etkinlik ve örgütlenme koşulları üzerine rapor. İçinde A. Artun (Ed.), Sanat manifestoları avangard sanat ve direniş (Çev. K. Özsezgin). İletişim Yayınları.
Debord, G. (2016). Gösteri toplumu. (Çev. A. Ekmekçi, & O. Taşkent). Ayrıntı Yayınları.
Duve, T. D. (2009/ 2016). Marx'ın atölyesinde dikilmiştir. (Çev. O. Civelek). Corpus Yayınları.
Ergüven, M. (2000, Bahar). Marcel Duchamp. Sanat Dünyamız (75), s. 123-124.
Hopkins, D. (2018). Modern sanattan sonra. Hayalperest Yayınevi.
Kıran, H. (2013). Puantiyeli sonsuzluğun obsesif sanatçısı: Yayoi Kusama. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(4), 117-126.
Kuspit, D. (2004/ 2010). Sanatın sonu. Metis Yayınları.
O'Doherty, B. (2010). Beyaz küpün içinde galeri mekanının ideolojisi. (Çev. A. Antmen). Sel Yayıncılık.
skopbülten. (2016, Ağustos 13). Dadanın 100. Yılı / Dada ve Ekspresyonizm. e-skop sanat tarihi ve eleştiri: https://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili-dada-ve-ekspresyonizm/3036
Şahiner, R. (2008, Kış). Post-duchamp krizi ya da sanatın sonu. Sanat Dünyamız (109), s. 99.
Vikipedi. (tarih yok). Nisan 10, 2020 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1yamet_(film)
Yılmaz, M. (2006). Modernizmden postmodernizme sanat. Ütopya yayınları.
Görsel 1. Duchamp, Çeşme önünde sigara içerken, Duchamp retrospektifi, Pasadena sanat müzesi,1963 (www.artsy.net, Erişim Tarihi: 13.05.2020)
Görsel 2. Marcel Duchamp, “L.H.O.O.Q.” 1919. (www.artsy.net, Erşim Tarihi: 12.03.2021)
Görsel 3. “Apocalypse Now” filminden bir sahne, yönetmen Francis Ford Coppola, 1979 (blogshop.hu, Erişim Tarihi: 12.06.2020)
Görsel 4. Camillo Rusconi, Aziz Petrus Bazilikası, 1723 (www.sciencesource.com, Erişim Tarihi: 12.06.2020)
Görsel 5. Andy Warhol, “Campbell Çorbaları”,1962. (laregledujeu.org, Erişim Tarihi: 12.06.2020)
Görsel 6. Yayoi Kusama, "Kabak", 1994 Kagawa / Japonya (japan-forward.com, Erişim Tarihi: 12.06.2020)
Görsel 7. Jeff Koons, Balon Köpekler, Geniş çağdaş sanat müzesi, 2008, Los Angeles, ABD (www.independent.co.uk, Erişim Tarihi: 18.07.2020)