Umut AYDIN, Gizem KAYA, Melis Almula KARADAYI, Füsun ÜLENGİN, Burç ÜLENGİN

OECD ÜLKELERİNİN TARIMSAL TİCARET PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ: DİNAMİK BİR MODEL ÖNERİSİ

Tarım sektörü; istihdama, gayrisafi yurtiçi hasılaya, dış ticarete ve özellikle kırsal kalkınmaya yaptığı katkılardan dolayı hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomisinde tarih boyunca kritik bir yere sahip olmuştur. Bu doğrultuda; çalışma kapsamında OECD ülkelerinin tarım ürünleri ticaretine ilişkin performansları, dinamik model önerisi ile analiz edilmiştir. Değerlendirme yapılırken 2010–2019 yılları arasında 38 OECD ülkesine ait panel veriler kullanmıştır. Çalışmada, OECD ülkelerinin tarımsal ticaret performansının zaman içindeki etkinlik, teknoloji ve toplam faktör verimliliğindeki değişmelerini ayrıntılı değerlendirmek için Kategorik Veri Zarflama Analizi (VZA)-Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi (TFVE) yöntemleri kullanılmıştır. Kategorik VZA modelinde ilgili kategoriler her yıl için hiyerarşik kümeleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Kurulan modelde ticareti kolaylaştıran indikatörler “Liman verimliliği ve ulaşım kalitesi”, “Gümrük ve sınır yönetimi”, “Hükümet düzenlemeleri” ve “Finans ve e-ticaret” girdi değişkenleri olarak yer alırken ülkelerin tarım ürünleri toplam ticaret büyüklüğü (ithalat ve ihracat toplamı) çıktı değişkeni olarak yer almıştır. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, 2010-2019 dönemine ilişkin değerlendirilmesine bir bütün olarak bakıldığında Avustralya, Avusturya, Kanada, Şili, Çekya, Estonya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Yeni Zelanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, İsveç ve İsviçre olmak üzere 20 OECD ülkesinin, TFVE değeri 1’in üzerinde olan ülkeler olduğu görülmektedir. Buna karşın, Meksika, İtalya ve Kolombiya’nın TFVE değeri 1 olup, söz konusu ülkelerde, irdelenen 10 yıllık süreçte endeks değerinde değişim yaşanmamıştır. Öte yandan; Türkiye dahil geri kalan 15 OECD ülkelerinde 2019 yılında 2010 yılına göre hem teknoloji hem de teknik etkinlik değerinde düşüş yaşandığı saptanmış olup bunun nedenlerinin saptanıp acil önlem paketlerinin hazırlanması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal Ürünler, Ticaret, Etkinlik, Kategorik VZA, Malmquist-Toplam Faktör Verimlilik Endeksi, OECD Ülkeleri, Tarımsal Ticaret

EVALUATION OF OECD COUNTRIES' AGRICULTURAL TRADE PERFORMANCE: PROPOSAL OF A DYNAMIC MODEL

Throughout history, the agricultural sector has played an important role in the economies of both developed and developing countries, contributing to employment, GDP, international commerce, and, most importantly, rural development. Within the scope of the study, the performance of the OECD nations on agricultural product trade was analyzed using the proposed dynamic model. Panel data from 38 OECD countries from 2010 to 2019 were utilized in the study. Categorical Data Envelopment Analysis (DEA)-Malmquist Total Factor Productivity Index (TFVE) approaches were employed in the study to examine in detail changes in OECD members' agricultural trade performance in efficiency, technology, and total factor productivity over time. The appropriate categories in the categorical DEA model were determined using the hierarchical clustering method for each year. In the established model, the indicators that facilitate trade such as "Port efficiency and transportation quality," "Customs and border management," "Government regulations," and "Finance and e-commerce," used as input variables while total agricultural trade size (total of imports and exports) included as output variables. When the 2010-2019 period is considered,20 OECD countries such as, Australia, Austria, Canada, Chile, Czechia, Estonia, France, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Latvia, Lithuania, Luxembourg, New Zealand, Norway, Slovakia, Slovenia, Sweden, and Switzerland found to be nations with a TFVE greater than one. The TFVE value of Mexico, Italy, and Colombia, on the other hand, is 1, indicating that there has been no change in the index value throughout the 10-year analyzed period in these nations. On the other hand, it was found that there was a reduction in both technology and technical efficiency in the remaining 15 OECD nations, including Turkey, in 2019 compared to 2010, and the reasons for this should be identified and emergency action packages should be established.

Keywords:

Agricultural Products, Trade, Efficiency, Categorical-DEA, Malmquist-Total Factor Productivity Index., OECD Countries, Agricultural Trade,

PDF

___

Anderson, K. (2010). Globalization's effects on world agricultural trade, 1960–2050. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 365(1554), 3007-3021. Doi: https://doi.org/10.1098/rstb.2010.0131
Armagan, G., Ozden, A. ve Bekcioglu, S. (2010). Efficiency and total factor productivity of crop production at NUTS1 level in Turkey: Malmquist index approach. Qual. Quant, 44(3), 573-581. Doi : https://doi.org/10.1007/ s11135-008-9216-5
Arslan, A. E., ve Güven, Ö. Z. (2018). Veri zarflama analizi ile üniversite etkinliklerinin belirlenmesine yönelik bir çalişma: Türkiye örneği. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 86-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ijar/issue/38351/438474
Aydın, U., Karadayı, M. A., Ülengin, F., ve Ülengin, K. B. (2021). Enhanced performance assessment of airlines with integrated balanced scorecard, network-based superefficiency DEA and PCA methods. In International Conference on Multiple Criteria Decision Making (pp. 225-247). Springer, Cham. Doi : https://doi.org/10.1007/978-3-030-52406-7_9
Banker, R. D. (1984). Estimating most productive scale size using data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 17(1), 35-44. Doi : https://doi.org/10.1016/0377-2217(84)90006-7
Banker, R. D., ve Morey, R. C. (1986). Efficiency analysis for exogenously fixed inputs and outputs. Operations Research, 34(4), 513-521. Doi : https://doi.org/10.1287/opre.34.4.513
Behdioğlu, S., ve Özcan, A. G. G. (2009). Veri zarflama analizi ve bankacilik sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 301-326. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20829/223091
Caves, D. W., Christensen, L. R., ve Diewert, W. E. (1982). The economic theory of index numbers and the measurement of input, output, and productivity. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1393-1414. Doi : https://doi.org/10.2307/1913388
Charnes, A., Cooper, W. W., ve Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444. Doi : https://doi.org/10.1016/0377-2217(78)90138-8
Chen, P.C., Ming-Miin, Y.U., Chang, S.H. ve Hsu, S.H. (2008). Total factor productivity growth in China's agricultural sector. China Economic Review, 19(4), 580-593. Doi : https://doi.org/10.1016/j.chieco.2008.07.001
Coelli, T. J. (1996). Measurement of total factor productivity growth and biases in technological change in Western Australian agriculture. Journal of Applied Econometrics, 11(1), 77-91. Doi: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1255(199601)11:1<77::AID-JAE370>3.0.CO;2-H
Coelli, T. J., ve Rao, D. P. (2005). Total factor productivity growth in agriculture: a Malmquist index analysis of 93 countries, 1980–2000. Agricultural Economics, 32, 115-134. Doi: https://doi.org/10.1111/j.0169-5150.2004.00018.x
Djoumessi, Y. F. (2022). New trend of agricultural productivity growth in sub-Saharan Africa. Scientific African, 18, e01410. Doi: https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2022.e01410
Doğan, N.Ö. ve Ersoy, Y. (2017). Etkinlik ölçümü: Tekstil sektöründe bir işletme örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 35-44. Doi : https://doi.org/10.17218/hititsosbil.285265
Esenlik Telatar, D., ve Sarı, K. (2020). Ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan tesislerin etkinlik ölçümü için bir veri zarflama analizi modeli: İstanbul örneği. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 26(4), 768-778. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/pajes/issue/56390/782801
Hajihassaniasl, S. (2021). Measurement of total factor productivity in Iranian economic sectors: Malmquist ındex analysis. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 589-600. Doi : https://doi.org/10.24988/ije.202136306
Karaman, S., ve Özalp, A. (2017). Türkiye tarım sektörü bölgesel toplam faktör verimliliğinin malmquist endeks ile belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 209-217. Doi : https://doi.org/10.13002/jafag4200
Kavak, B., ve Cihangir, M. (2019). Sigorta şirketlerinin etkinlik düzeylerinin saptanmasi: Borsa İstanbul’da yer alan sigorta şirketleri üzerine VZA modeliyle bir uygulama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 115-128. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/44114/534828
Kula, V., Kandemir, T., ve Özdemir, L. (2009). VZA Malmquist toplam faktör verimlilik ölçüsü: İMKB’ye koteli çimento şirketleri üzerine bir araştirma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 917, 186-202. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/susead/issue/28418/302585
Malmquist, S. (1953). Index numbers and indifference surfaces. Trabajos de Estadística, 4(2), 209-242. Doi : https://doi.org/10.1007/BF03006863
Özçelik, H., ve Kandemir, B. (2017). Veri zarflama analizi ve imalat sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 43-53. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ en/pub/sduiibfd/issue/52992/701997
Özdemir A. İ., ve Düzgün, R. (2009). Türkiye'deki otomotiv firmalarinin sermaye yapisina göre etkinlik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 147-164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ atauniiibd/issue/2695/35489
Pınarbaşı, A. , Aydın, U. , Karadayı, M. A., ve Tozan, H. (2022). Restoran zincirleri için entegre bir performans ölçüm çerçevesi: İstanbul'da bir vaka çalışması. Endüstri Mühendisliği, 33 (3), 484-499. Doi : https://doi.org/10.46465/ endustrimuhendisligi.1087736
Şışman, Z., ve Tekıner-Mogulkoc, H. (2022). Using malmquist TFP index for evaluating agricultural productivity: Agriculture of Türkiye NUTS2 regions. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 40(3), 513-528. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sigma/issue/ 72968/1178895
Telleria, R., ve Aw-Hassan, A. (2011). Agricultural productivity in the WANA region. The Journal of Comparative Asian Development, 10(1), 157-185. Doi : https://doi.org/10.1080/15339114.2011.578490
Tunca, H., ve Deliktas, E. (2015). Measurement of agriculture efficiency in OECD countries: Dynamic data envelopment analysis. Ege Akademik Bakis, 15(2), 217. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39938/474502
Yolsal, H. (2010). Küresel finansal krizin Türk bankacılık sektörünün verimliliği üzerine etkileri. World of Accounting Science, 12(1), 73-114. Erişim adresi: https://l24.im/S984N

ISSN: 1300-3410
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1989
Yayıncı: TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

Arşiv