TÜRKİYE'DE ALKOLLÜ İÇKİ KÜLTÜRÜ VE HANEHALKI ALKOL HARCAMALARI

Bu makalede Türkiye İstatistik Kurumu'nun tüketim harcamaları anketlerinin mikro verilerinden hareketle yaklaşık 52 bin hanenin aylık alkol tüketim oran ve harcamaları sosyo ekonomik değişkenler ile olan korelasyonları çerçevesinde analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye genelinde 1994 yılından 2006'ya kadar 12 yıl içinde hanelerin toplam yüzde 7.6`sı düzenli olarak alkol tüketmiştir ve geri kalan yüzde 92`nin harcama kalemlerinde alkol yer almamaktadır. Alkol tüketimi 2000`li yıllardan itibaren artış eğilimindedir. 2003 ile 2006 yılları arasında alkol tüketen haneler alkole ayda ortalama olarak 2003 yılında 26 TL, 2004'de 31 TL, 2005 ve 2006 yıllarında 42 TL olmak üzere 4 yılda ortalama olarak her ay 32 TL harcamışlardır. Kırsal bölgelerde 4 yılda aylık alkol tüketim oranı yüzde 6,5, kentlerde ise yüzde 8,3'tür. Ancak kırsal bölgelerde yaşayan hanelerin dört yılda aylık alkol tüketim harcamaları kentlerde oturan hanelere göre ortalama 6 TL daha fazladır. Özellikle gelir, eğitim durumu ve cinsiyet alkol tüketimi alışkanlık ve harcamalarında en etkili faktörlerdir. Diğer ülkelere oranla Turkiye`de alkol tüketimi düşük seviyededir. Sonuçların da gösterdiği gibi en yüksek %20`lik dilimde yer alan hanelerde bile alkol tüketim oranı %15'i geçmemektedir. Alkol tüketimi ve sigara alışkanlıkları birlikte değerlendirildiğinde Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye arasında ilginç sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerinde alkol tüketim alışkanlıkları hane düzeyinde en az %65-70, sigara alışkanlıkları da %10-15 civarındadır. Türkiye'de ise bu durumun tersi söz konusudur. Türkiye'de sigara alışkanlıkları haneler düzeyinde %60-65 iken alkol alışkanlıkları bu araştırma da ortaya çıktığı gibi en fazla %8'dir. Türkiye'de dini ve kültürel nedenler ile düşük olan alkol tüketiminin yerini sigara doldurmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Alkol alışkanlığı, Alkol tüketim harcamaları, Hanehalkı, Türkiye

ALCOHOLIC BEVERAGES CULTURE AND EXPENDITURE AMONG TURKISH HOUSEHOLDERS

This study investigated sociological dimension of alcohol habit and consumption in Turkey by assessing the monthly and annual alcohol consumption habits and expenditure of households in Turkey in accordance with certain socio economic and demographic factors. According to results the average alcohol consumption rate for over 72.000 households analyzed over the 12 years between 1994 and 2006 is 8%. The households that consume alcohol on a regular basis spent a monthly average of 32 TL on alcohol between 2003 and 2006. The average monthly alcohol expenditure was 26 TL in 2003, 31 TL in 2004, 42 TL in 2005, and 42 TL in 2006. Monthly income, education, and gender have a statistically significant positive effect on alcohol consumption. Alcohol consumption increases symmetrically with the increase in the level of education and income; however, never exceeds 15% even in the highest income bracket.

Keywords:

-,

PDF

___

Alikaşifoğlu M et al. 2004. “Alcohol drinking behaviors among Turkish Lise students. Turkish Journal of Pediatrics, 46(1):44–53.
Aydın, K. Bedlek, A. 2008. “Türkiye’de sigara ve alkol tüketimi alışkanlıklarındaki değişmeler” 17. İstatistik Araştırma Sempozyumu Bildiriler Kitabi.
Aydın, Kemal. 2010. “Patterns of smoking habits and tobacco expenditure in Turkey” Turkish Journal of Public Health, 2010;8(1): 54-64.
Devlet İstatistik Enstitüsü (Statü Institute of Statistics). 1994 Hanehalkı Tüketim Harcamaları Sonuçları (Household Consumption Expenditure Survey Results 1994. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. Ankara.
Ekuklu G et al. 2004. “Alcoholism prevalence and some relate factors in Edirne, Turkey”. Yonsei Medical Journal, 45(2):207–214.
Eurostat. 2010. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/
Kıran, S. Numan, K. Levent, A. Banu, S. Zühdü, Ş. Ferruh, A. 2006. “İş kazasına bağlı yaralanmalarda alkol kullanımı”, Bağımlılık Dergisi, 2006, Cilt: 7, Sayı: 3, s:123-128
OECD, 2010. http://www.ecosante.org/OCDEENG/812000.html
Sozen S., Tuzun B., Fincancı SK. 2007. “Correlation of traffic accident and alcohol concentration”. Journal of Traffic Medicine, 2000, 27(3–4):91–96. 12. Kalkan S et al. Acute methanol poisonings. http://www.ias.org.uk/btg/pdfs/general/btgprofiles.pdf
Türkiye İstatistik Kurumu. 2003 Hanehalkı Bütçe Anketi Veri Seti, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2004. Hanehalkı Bütçe ve Tüketim Harcamaları Veri Seti” Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2005. Hanehalkı Bütçe ve Tüketim Harcamaları Veri Seti” Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2006. “Hanehalkı Bütçe Araştırması ve Tüketim Harcamaları veri Seti”, Ankara.
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), 2010. http://www.tapdk.gov.tr/
Yeşilay, 2009. “Yeşilay alkol raporu”
http://www.yesilay.org.tr/Raporlar/2009_Alkol_Raporu.pdf
Yusuf Ziya Özcan and Kıvılcım Metin Özcan, “Determinants of Youth Smoking in Turkey, Substance Use and Misuse, Vol. 37(3), 313-336, 2002.
World Health Organization, Regional Office for Europe. 2004. (http://hfadb.who.dk/hfa,
World Health Organization, 2004. Country Profile. WHO Global Status Report on Alcohol 2004