SARIKEÇİLİ YÖRÜKLERİNİN ÇUVAL DOKUMACILIĞI VE DOĞAL BOYACILIĞIN SON TEMSİLCİSİ: UNESCO YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ ÖDÜLLÜ EMİNE KARADAYI

1946 yılında kurulan ve Türkiye'nin de içinde bulunduğu 191 üye ülkeden oluşan UNESCO kapsamında, Sarıkeçili Yörüklerinden Emine Karadayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünce hazırlanan “Yaşayan İnsan Hazineleri Türkiye Ulusal Envanteri” ne doğal boya ve dokuma alanında kaydedilmiştir. Emine Karadayı, 1965 Mersin/Gülnar doğumlu, okur-yazar olmayan, ancak geleneksel Yörük yaşamını yansıtan kültürel değerlere sahip çuvallar dokuyan, ödüllü bir dokuma ve doğal boya ustasıdır. Bu çalışmada; somut olmayan kültürel miras kapsamında, yaşayan insan hazinesi kategorisinde, dokuma ve doğal boyacılıkta ödül alan Karadayı’nın, kaybolma tehlikesindeki dokumalar grubunda olan çuval dokumaları ve Sarıkeçili Yörük yaşamı incelenmiştir. Dokumaların motif, desen ve kompozisyon uygulamaları, Yörük yaşam ve kültürünün izlerini taşımaktadır. Son yıllarda azalmakta olan Yörük yaşamı kültürü ve el sanatları yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu çalışmada; Yörük yaşamında, kullanımı günümüzde de devam eden çuvallar; desen, renk ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir. Sarıkeçili Yörükleri kullandıkları çuvalların büyük bir bölümünü Alaçuval olarak isimlendirmişlerdir. Bu çalışmada incelenen çuval dokumaları desenlerine göre; topakyanışlı, kirmenli, koçboynuzlu, sandıklı, alaca, pıtraklı, kullanım alanlarına göre; un çuvalı, elbise çuvalı, yiyecek çuvalı, kullanılan malzemeye göre; Kıl, Yoz ve Kara çuval gibi isimlerle gruplandırılmıştır.

THE LAST REPRESENTATIVE OF SACK WEAVING AND NATURAL DYEING IN SARKEÇILI YORUKS: UNESCO LIVING HUMAN TREASURE AWARDEE EMINE KARADAYI

Established in 1946, and consisting of 191 member countries including Turkey, UNESCO has recorded Emine Karadayı, from the Sarıkeçili Yoruks, in the "Living Human Treasures National Inventory of Turkey" prepared by the General Directorate of Research and Education of the Ministry of Culture and Tourism, in the field of natural dyeing and weaving. Emine Karadayı, born in 1965 in Mersin/Gülnar, is an illiterate but award-winning weaving and natural dyeing master who weaves sacks reflecting the cultural values of traditional Yoruk life. This study examined the sack weavings of Karadayı, an award-winner in the categories of weaving and natural dyeing within the scope of intangible cultural heritage, and the Sarıkeçili Yoruk life, which are at risk of disappearing. The motif, pattern, and composition applications of the weavings carry traces of Yoruk life and culture. The Yoruk lifestyle, culture, and handcrafts are at risk of extinction in recent years. In this study, sacks still in use in Yoruk life were examined in terms of pattern, color, and composition characteristics. The Sarıkeçili Yoruk have named a large portion of the sacks they use as Alaçuval. The sack weavings examined in this study have been grouped by names such as Topakyanışlı, kirmenli, koçboynuzlu, sandıklı, alaca, pıtraklı according to their patterns; flour sack, clothes sack, food sack according to their usage areas; and Wool, Coarse, and Black sack according to the materials used.

___

  • Ağakay, M. A. (1982). Türkçe Sözlük (Cilt 6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Deniz, B. (2010). Tekstil Ürünlerini Saklamada Kullanılan Halı ve Düz Dokumalar. Sanat Dergisi, 0 (12), 1-13.
  • Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2600/33449
  • Erden, A. (1994). Günümüz Toros Yörüklerinden İzlenimler. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı Sempozyum Bildirileri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Eroğlu, M. A. (2016). Sarıkeçili Yörük Yaşamından Kareler [Fotoğraf Çekimi]. Hadim Yaylası, Konya.
  • Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
  • Karadayı, E. (2017, 28 Temmuz). Ödüllü Çuval Dokumaları ve Yörük Yaşamı Hakkında [Sözlü Görüşme]. Antalya
  • "Somut Olmayan Kültürel Miras". (t.y.). https://aregem.ktb.gov.tr/TR-50837/somut-olmayan-kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi-hakkinda.html (Erişim: 23 Aralık 2012)
  • Sümer, F. (1952). XVI. asırda Anadolu, Suriye, Irak'ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumi Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 11 (4), 509-523. Erişim Adresi: http://kaynakca.hacettepe.edu.tr/eser/141091/xvi-asirda-anadolu-suriye-irak-ta-yasayan-turk-asiretlerine-umumi-bir-bakis
  • Yağal, H. (2017, 25 Temmuz). Sarıkeçili Yörük Yaşamı Hakkında [Sözlü Görüşme]. Antalya
  • Yağal, İ. (2017, 22 Temmuz). Sarıkeçili Yörük Yaşamı Hakkında [Sözlü Görüşme]. Antalya
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1304-0278
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Cahit AYDEMİR
Sayıdaki Diğer Makaleler

ALTERNATİF ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN FEN DERSİNE YÖNELİK BİLGİ, TUTUM VE MOTİVASYON DÜZEYLERİNE ETKİSİ

İlkay KUZĞUN, Halil İbrahim YILDIRIM

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞININ TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ VE TURİZM SEKTÖRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Cüneyt ÇATUK

MESLEKİ GELECEK ZAMAN BEKLENTİSİNİN DUYGUSAL BAĞLILIK, İŞ TATMİNİ, TÜKENMİŞLİK VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNE ETKİSİ: AKADEMİSYENLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Coşkun AKÇA, İrfan ÇAĞLAR

CRITIC-TOPSIS YÖNTEMİ İLE ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN HİZMET YÖNÜNDEN SIRALANMASI

Abdulkerim GÜLER, Mesut POLATGİL

TÜRKİYE MERKEZLİ BİLİŞİM İŞLETMELERİNDE KALİTE YÖNETİMİ VE DİĞER YÖNETİM SİSTEMİ STANDARTLARI: KURUMSAL İNTERNET SİTELERİ ÜZERİNDEN BİR ANALİZ

Ekin AKDENİZ

KÜLTÜREL ZEKÂ: ZEKÂNIN KÜLTÜREL OLARAK KAVRAMSALLAŞTIRILMASI YA DA KÜLTÜREL BAĞLAM İÇİNDE ZEKÂ

Işılay GÖKTÜRK

BANKA KREDİ HACMİ İLE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞTÜMLEŞME ANALİZİ

İsmail Erkan ÇELİK, Murad KAYACAN

GÜÇ GEÇİŞİ TEORİSİNE SOSYAL İNŞACILIK PERSPEKTİFİNDEN ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Ertugrul GOKCEKUYU

YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNİN MUTFAK DEPARTMANLARINDA ÇALIŞAN KADINLARIN KARŞILAŞTIKLARI CİNSİYET AYRIMCILIĞININ İŞ MOTİVASYONLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: KÜTAHYA ÖRNEĞİ

Kansu GENÇER, Defne KEŞKEKCİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖRTÜK PROGRAM ALGILARININ BELİRLENMESİ

Aysemin DURAN