MİDİLLİ MEMLEKET SANDIKLARI

Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar çiftçilerin kredi ihtiyaçlarını karşılayabilecek ve devlet tarafından oluşturulmuş bir zirai kredi teşkilatı yoktu. Ziraatçılar, bu yüzden kredi ihtiyaçlarını aşırı faizlerle borç veren tefecilerden sağlıyordu. Bu durum karşısında, devlet tarafından çiftçileri tefecilerin elinden kurtarmaya yönelik ilk teşebbüs Mithat Paşa’nın Niş Valiliği sırasında gerçekleşmiştir. 1863 yılında Şehirköy’de (Pirot) kurulan ilk Memleket Sandığı, zaman içinde faydalarının görülmesiyle birlikte 1867 yılından itibaren Osmanlı memleketinde yayılmaya başlamıştır. İmece usulüyle sermayesini oluşturan bu sandık, aynı zamanda halk arasındaki sosyal yardımlaşma ve dayanışma duygularının da güçlenmesine yol açmıştır. Çalışmamızda ele aldığımız Midilli Memleket Sandığı, Midilli Adası’nda Osmanlı Devleti döneminde zirai kredi alanındaki ilk teşebbüstür. Midilli Bankası’nın da temelini oluşturmaktadır. Adadaki gayrimüslimler ihtiyaçlarının olmadığı gerekçesiyle başlangıçta sandığın kurulması konusunda isteksiz davransalar da, daha sonra duruma razı olmuşlardır. Adada yetişen zeytin ve palamut gelirlerinden sandık sermayesi oluşturulmuştur. Midilli Memleket Sandıkları’nın yapısı ve işleyişi hakkında bir layiha kaleme alınarak, adada bir Memleket Sandığı kurulmuştur. Böylece, Midilli Adası halkı tefecilerin elinden kurtarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Midilli Adası, Ziraat, Zirai Kredi, Memleket Sandığı

MIDILLI HOMELAND COFFERS

Until the second half of the 19th century there was not an agricultural credit organization founded by the Ottoman Empire which should meet the credit needs of farmers Agriculturists were forced to lend some money from loan sharks at high interest rates Under the Governorship of Niche Midhat Pasha to offer farmers a helping hand the first attempt for establishing a credit organization was made. In Şehirköy in 1863 (Pirot), the first Hometown Fund was established. After successful results were achieved by this fund it was widespread throughout the whole Ottoman Empire from the 1867s. this fund was financed by give and take theory which also enforced the sense of social assistance and solidarity. The Government Funds Lesbos, on the Island Lesvos was the first attempt in the field of agricultural credit during the Ottoman Empire Lesbos also formed the basis of the Bank. Although the non-Muslim population on the island firstly refused the idea, they later accepted the foundation of the bank. Crates of olives grown on the island and bonito capital income have been created. Pony on the structure and functioning of Homeland Coffers drafted a memorandum, based on Government Funds were established on the island. Thus, the people of the island Lesbos were rescued from the hands of money lenders

Keywords:

Lesbos Island, Agriculture, Agricultural Credit, the Government Funds,

PDF

___

ARŞİV BELGELERİ
“Midilli Ceziresi Ahâlisinin Mukaddem ve Ma’zûr Vuku Bulân İstid’â’larının Üzerine Teşkili Muktezâyı İrâde-i Seniyyeden Bulunan İdâre Sandığının Erkân-ı Memleket Hatırı Olduğu Halde Kaleme Alınan Lâyihasıdır.”, 1 Şaban 1284 (27 Kasım 1867).
BOA, Sadaret Mektubi Mühime Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM), 428/69, s. 1-3.
BOA, A. MKT. MHM. 428/69, 23 Rebiül Evvel 1285, 2 Temmuz 1284, (14 Temmuz 1868).
BOA, A.MKT.MHM, 428/69, Nr: 280, 2 Recep 1285 (19 Ekim 1868).
BOA, A.MKT.MHM, 428/69, 6 Recep 1285 (23 Ekim 1868).
BOA, A.MKT.MHM, 428/69, 29 Recep 1285 (15 Kasım 1868). DİĞER KAYNAKLAR
ARIKAN, ZEKİ, “Midilli-İstanbul Arasında Zeytinyağı Ticareti”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 25, S. 40, Ankara 2006, s. 1-28.
ARINÇ, KENAN, “Türk-Yunan Anlaşmazlığına Jeopolitik ve Jeostratejik Bir Yaklaşım”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 7, Erzurum 1997, s. 127-156.
AYOĞUZ, ŞENGÜL, “XIX. Yüzyılın Sonlarına Doğru Doğu Ege Adaları’nın Sosyal ve Ekonomik Durumu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal of Modern Turkish History Studies), c. 1, S. 1, Dokuz Eylül Üniversitesi yay. , İzmir 1991, s. 221-245.
HASAN FERİD, Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi, c. III: Bankacılık, haz. Mehmet Hakan Sağlam, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü yay. Nr: 2, İstanbul 2008.
HAYTA, NECDET, Ege Adaları Sorunu (1911-1923), T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih (Yakınçağ Tarihi) Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1992.
http://www.mumsema.com/islami-kavramlar/117265-selem-ne-demektir.html.
KIEL, MACHIEL, “Midilli”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 30, Türkiye Diyanet Vakfı yay. , İstanbul 2005, s. 11-14.
ŞAKİROĞLU, MAHMUT H., “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 7, Türkiye Diyanet Vakfı yay. , İstanbul 1993, s. 500-501.
TURAN, ŞERAFETTİN, Türkiye-İtalya İlişkileri I (Selçuklular’dan Bizans’ın Sona Erişine), T.C. Kültür Bakanlığı yay. , Ankara 2000.
YENEROĞLU KUTBAY, ELİF, Doğu Ege Adaları’nın Osmanlı Hâkimiyetinden Çıkışı Ve Bunun Aydın Vilayeti’ne Etkileri, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2005.