Abdullah ALDEMİR, Kübra YANAR, Burak AYDOĞMUŞ, İbrahim ŞENEL

COVID-19’A YAKALANMIŞ BİREYLERİN OLUMLU YÖNDEKİ DEĞİŞİMLERİNE İLİŞKİN NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmada Covid-19 hastalığına yakalanmış bireylerin enfekte olmadan önceki hastalığa ilişkin yaklaşımlarını, hastalık süreçlerini ve hastalığın atlatılmasından sonra ki olumlu yöndeki gelişimlerini ortaya koymaktır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışma olgu bilim yaklaşımına dayanmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenmiş, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinde yaşayan 14 bireyden oluşmuştur. Verilerin elde edilmesinde kişisel bilgi formunun yanında açık uçlu soruların yer aldığı beş maddelik yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yönteminden yararlanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda üç üst tema, dokuz tema ve bu temalara ait 30 alt tema yer almıştır. Araştırma sonuçları, Covid-19’a yakalanmadan önce düşünsel tepkilerin olumlu ve olumsuz yönde olduğu, duygusal anlamda ise olumsuz tepkilerin verildiği anlaşılmıştır. Hastalık sürecinin başlarında ise, olumsuz tepkilerin ortaya konduğu ancak durumun kabul edilmesiyle birlikte olumlu yöndeki tepkilerin gösterildiği görülmüştür. Bununla birlikte hastalık sürecinin sonlanmasının ardından da olumlu yönde büyümenin sağlandığı anlaşılmıştır. Araştırma bulguları alanyazına bağlı olarak tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Covid-19, Travma, Büyüme, Pandemi

A QUALITATIVE STUDY ON THE POSITIVE CHANGES OF INDIVIDUALS CAUGHT WITH COVID-19

PDF

___

Armstrong, D. ve Shakespeare-Finch, J. (2011). Relationship to the bereaved and perceptions of severity of trauma differentiate elements of posttraumatic growth. OMEGA-Journal of Death and Dying, 63(2), 125-140.
Bailey Jr, D. E., Landerman, L., Barroso, J., Bixby, P., Mishel, M. H., Muir, A. J., ... ve Clipp, E. (2009). Uncertainty, symptoms, and quality of life in persons with chronic hepatitis C. Psychosomatics, 50(2), 138-146.
Barbisch, D., Koenig, K. L. ve Shih, F. Y. (2015). Is there a case for quarantine? Perspectives from SARS to Ebola. Disaster medicine and public health preparedness, 9(5), 547-553.
Braunack-Mayer, A., Tooher, R., Collins, J. E., Street, J. M. ve Marshall, H. (2013). Understanding the school community’s response to school closures during the H1N1 2009 influenza pandemic. BMC public health, 13(1), 1-15.
Briere, J. N. ve Scott, C. (2016). Travma terapisinin ilkeleri belirtiler, değerlendirme ve tedavi için bir kılavuz DSM-5 için güncellenmiş. (B.D. Genç, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N. ve Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet 395, 912–920.
Budak, F. ve Korkmaz, Ş. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 62-79.
Büyükaşik-Çolak, C., Gündoğdu-Aktürk, E. ve Bozo, Ö. (2012). Mediating role of coping in the dispositional optimism–posttraumatic growth relation in breast cancer patients. The Journal of Psychology, 146(5), 471-483.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Calhoun, L. G. ve Tedeschi, R. G. (1998). Beyond recovery from trauma: implications for clinical practice and research. Journal of Social Issues, 54(2), 357-371.
Calhoun, L. G. ve Tedeschi, R. G. (1999). Facilitating posttraumatic growth: A clinician's guide . London: Erlbaum.
Cava, M. A., Fay, K. E., Beanlands, H. J., McCay, E. A. ve Wignall, R. (2005). The experience of quarantine for individuals affected by SARS in Toronto. Public Health Nursing, 22(5), 398-406.
Creswell, W. J. (2014). Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Selçuk Beşir Demir (Çev. Editörü). Ankara: Eğiten Kitap.
Creswell, W. J. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir (Çev. Editörü). Ankara: Siyasal Kitapevi.
Cropley, A. (2002). Qualitive research methods: An introduction for students of psychology and education. University of Latvia:Zinatne.
Çelebi, G. Y. (2020). Covid 19 Salgınına İlişkin Tepkilerin Psikolojik Sağlamlık Açısından İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 471-483.
Çiçek, B. ve Almalı, V. (2020). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Kaygı Öz-yeterlilik ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişki: Özel Sektör ve Kamu Çalışanları Karşılaştırması. Electronic Turkish Studies, 15(4).
Çimen, S. (2020). Öldürmeyen acı güçlendirir mi? Travma sonrası büyüme ve kolektivistik başa çıkma stillerinin ilişkisi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(5), 158-174.
Demir, A. ve Çifçi, F. (2020). COVID-19 pandemi sürecinde egzersizin lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(3), 169-179.
Desclaux, A., Badji, D., Ndione, A. G. ve Sow, K. (2017). Accepted monitoring or endured quarantine? Ebola contacts' perceptions in Senegal. Social science & medicine, 178, 38-45.
DiGiovanni, C., Conley, J., Chiu, D. ve Zaborski, J. (2004). Factors influencing compliance with quarantine in Toronto during the 2003 SARS outbreak. Biosecurity and bioterrorism: biodefense strategy, practice, and science, 2(4), 265-272.
Duan, L. ve Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Psychiatry, 7(4), 300-302.
Durak, G., Çankaya, S. ve İzmirli, S. (2020). COVID-19 pandemi döneminde Türkiye’deki üniversitelerin uzaktan eğitim sistemlerinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 787-809.
Ekiz, T., Ilıman, E. ve Dönmez, E. (2020). Bireylerin Sağlik Anksiyetesi Düzeyleri İle Covid-19 Salgini Kontrol Algisinin Karşilaştirilmasi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 139-154.
Engel-Yeger, B., Muzio, C., Rinosi, G., Solano, P., Geoffroy, P. A., Pompili, M., ... ve Serafini, G. (2016). Extreme sensory processing patterns and their relation with clinical conditions among individuals with major affective disorders. Psychiatry research, 236, 112-118.
Er, A. G. ve Ünal, S. (2020). Dünyada ve Türkiye’de 2019 koronavirüs pandemisi. FLORA; 25(1),1-8.
Ezerbolat, M. ve Yılmaz-Özpolat, A. G. (2016). Travma sonrası büyüme: Travmaya iyi yanından bakmak. Kriz Dergisi, 24(1), 1-10.
Haselden, M. (2014). Üniversite öğrencilerinde travma sonrası büyümeyi yordayan çeşitli değişkenlerin Türk ve Amerikan kültürlerinde incelenmesi: bir model önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Hatun, O., Dicle, A. N. ve Demirci, İ. (2020). Koronavirüs Salgınının Psikolojik Yansımaları ve Salgınla Başa Çıkma. Electronic Turkish Studies, 15(4), 531-554.
Helgeson, V. S., Reynolds, K. A. ve Tomich, P. L. (2006). A meta-analytic review of benefit finding and growth. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(5), 797- 816. DOI: 10.1037/0022-006X.74.5.797.
Holaway, R. M., Heimberg, R. G. ve Coles, M. E. (2006). A comparison of intolerance of uncertainty in analogue obsessive-compulsive disorder and generalized anxiety disorder. Journal of anxiety disorders, 20(2), 158-174.
Irmak, M. K., Bilgin, M. G. ve Sızlan, A. (2008). Hasta gözüyle kanser. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(2), 167-172.
Jeong, H., Yim, H. W., Song, Y. J., Ki, M., Min, J. A., Cho, J. ve Chae, J. H. (2016). Mental health status of people isolated due to Middle East Respiratory Syndrome. Epidemiology and health, 38.
Kalaitzaki, A. (2021). Posttraumatic symptoms, posttraumatic growth, and internal resources among the general population in Greece: A nation‐wide survey amid the first COVID‐19 lockdown. International Journal of Psychology. 1-6.
Karataş, Z. (2020). COVID-19 Pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17.
Khan, S., Siddique, R., Li, H., Ali, A., Shereen, M. A., Bashir, N. ve Xue, M. (2020). Impact of coronavirus outbreak on psychological health. Journal of Global Health, 10(1).
Kim, S. W., Park, W. Y., Jhon, M., Kim, M., Lee, J. Y., Kim, S. Y., Kim, J. M., Shin, I. S. ve Yoon, J. S., (2019). Physical health literacy and health-related behaviors in patients with psychosis. Clin. Psychopharmacol. Neurosci. 17, 279–287.
Kim, S. W. ve Su, K. P. (2020). Using psychoneuroimmunity against COVID-19. Brain, behavior, and immunity.
Larner, B. ve Blow, A. (2011). A model of meaning-making coping and growth in combat veterans. Review of General Psychology, 15(3), 187–197. DOI: 10.1037/a0024810
Lee, S. M., Kang, W. S., Cho, A. R., Kim, T. ve Park, J. K. (2018). Psychological impact of the 2015 MERS outbreak on hospital workers and quarantined hemodialysis patients. Comprehensive psychiatry, 87, 123-127.
Lee, M. ve You, M. (2020). Psychological and behavioral responses in South Korea during the early stages of coronavirus disease 2019 (COVID-19). International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(9), 2977.
Levine, P. A. ve Frederick, A. (2013) Kaplanı uyandırmak. (Z. Yalçınkaya, Çev). İstanbul: Butik Yayıncılık.
Li, Y., Cao, F., Cao, D. ve Liu, J. (2015). Nursing students’ post‐traumatic growth, emotional intelligence and psychological resilience. Journal of psychiatric and mental health nursing, 22(5), 326-332.
Mak, I. W. C., Chu, C. M., Pan, P. C., Yiu, M. G. C. ve Chan, V. L. (2009). Long-term psychiatric morbidities among SARS survivors. General hospital psychiatry, 31(4), 318-326.
Moreira-Almeida, A. ve Koenig, H. G. (2006). Retaining the meaning of the words religiousness and spirituality. Social Science & Medicine, 63(4), 840–845. Morrison, J. (2016). Made easy the clinician’s guide to diagnosis. New York: Guilford Press.
Orsolini, L., Latini, R., Pompili, M., Serafini, G., Volpe, U., Vellante, F., ... ve De Berardis, D. (2020). Understanding the complex of suicide in depression: from research to clinics. Psychiatry investigation, 17(3), 207.
Özçağlar, A. (2003). Türkiye'de yapılan bölge ayrımları ve bölge planlama üzerindeki etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1), 3-18.
Pompili, M., Innamorati, M., Lamis, D. A., Erbuto, D., Venturini, P., Ricci, F., ... & Girardi, P. (2014). The associations among childhood maltreatment,“male depression” and suicide risk in psychiatric patients. Psychiatry research, 220(1-2), 571-578.
Poyrazlı, Ş. ve Can, A. (2020). Çevrim içi Psikolojik Danışma: Etik Kuralları, COVID-19 Süreci, Öneriler. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(1), 59-83.
Prati, G. ve Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support and coping strategies as factor contributing to posttraumatic growth: A meta analysis. Journal of Loss and Trauma, 14(5), 364-388.
Reynolds, D. L., Garay, J. R., Deamond, S. L., Moran, M. K., Gold, W. ve Styra, R. (2008). Understanding, compliance and psychological impact of the SARS quarantine experience. Epidemiology & Infection, 136(7), 997-1007.
Saglietto, A., D’Ascenzo, F., Zoccai, G. B. ve De Ferrari, G. M. (2020). COVID-19 in Europe: the Italian lesson. Lancet, 395(10230), 1110-1.
Sammarco, A. ve Konecny, L. M. (2010). Quality of life, social support, and uncertainty among Latina and Caucasian breast cancer survivors: a comparative study. In Oncology Nursing Forum, 37(1), 93-99.
Satici, B., Gocet-Tekin, E., Deniz, M. E. ve Satici, S. A. (2020). Adaptation of the fear of COVID-19 scale: Its association with psychological distress and life satisfaction in Turkey. International Journal of Mental Health Addiction. 10.1007/s11469-020-00294-0.
Sheikh, A. (2004). Posttraumatic growth in the context of heart disease. Journal of Clinical Pscyhological Medical Settings, 11(4),265-273.
Shakespeare-Finch, J. E., Smith, S. G., Gow, K. M., Embelton, G. ve Baird, L. (2003). The prevalence of post-traumatic growth in emergency ambulance personnel. Traumatology, 9(1), 58-71.
Shaw, A., Joseph, S. ve Linley, P. A. (2005). Religion, spirituality, and posttraumatic growth: A systematic review. Mental Health, Religion & Culture, 8(1), 1-11.
Stallard, P., Pereira, A. I., ve Barros, L. (2021). Post-traumatic growth during the COVID-19 pandemic in carers of children in Portugal and the UK: cross-sectional online survey. BJPsych Open, 7(1). 1-5.
Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (1995). Trauma and transformation: Growing in the aftermath of suffering. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inguiry, 15(1), 1-18.
Thakur, V. ve Jain, A. (2020). COVID 2019-suicides: A global psychological pandemic. Brain, behavior, and immunity.
Thompson, N. (2016). Güç ve güçlendirme. Ankara: Nika Yayınevi.
Tobías, A., Carnerero, C., Reche, C., Massagué, J., Via, M., Minguillón, M. C., ... ve Querol, X. (2020). Changes in air quality during the lockdown in Barcelona (Spain) one month into the SARS-CoV-2 epidemic. Science of the Total Environment, 138540.
Torales, J., O’Higgins, M., Castaldelli-Maia, J. M. ve Ventriglio, A. (2020). The outbreak of COVID-19 coronavirus and its impact on global mental health. International Journal of Social Psychiatry, 66(4), 317-320.
Üzar-Özçetin, Y. S. ve Hiçdurmaz, D. (2017). Kanser deneyiminde travma sonrası büyüme ve psikolojik sağlamlık. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(4), 388-397. doi:10.18863/pgy.290285.
Xiang, Y. T., Yang, Y., Li, W., Zhang, L., Zhang, Q., Cheung, T. ve Ng, C. H. (2020). Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed. The Lancet Psychiatry, 7(3), 228-229.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zhai, Y. ve Du, X. (2020). Loss and grief amidst COVID-19: A path to adaptation and resilience. Brain, behavior, and immunity, 87, 80-81.
Zoellner, T. ve Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology: A critical review and introduction of a two component model . Clinical Psychology Review, 26(5), 626‐653. doi:10.1016/j.cpr.2006.01.008.
Wang, J., Wang, J. X. ve Yang, G. S. (2020). The psychological impact of COVID-19 on Chinese individuals. Yonsei medical journal, 61(5), 438-440.
WHO. (2020). Rolling updates on coronavirus disease (COVID-19). https://www.who.int/ emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/events-as-they-happen.
Wu, P., Fang, Y., Guan, Z., Fan, B., Kong, J., Yao, Z., ... ve Hoven, C. W. (2009). The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry, 54(5), 302-311.