Üretim maliyetlerindeki yapısal değişmelerin nedenleri ve maliyetleme kararlarına etkileri

Son yıllarda teknolojinin süratle gelişmesine paralel olarak işletmelerin üretim yapıları, maliyet ve yönetim sistemlerinde gelişmeler olmuştur. İşletmeler, giderek artan otomasyonun ve rekabetin etkisi ile karşı karşıya kalmıştır. Otomasyon üretimde verimliliği arttırırken, maliyet yapısında da değişmelere neden olmaktadır. Maliyet unsurları içerisinde genel üretim maliyetlerinin göreceli payı giderek artarken, direkt işçilik maliyetleri azalmaktadır. Mamul maliyetlerine ve gider merkezlerine yüklenmesi zaten sorun olan genel üretim maliyetlerinin önemi bu yüzden bir kat daha artmaktadır. Artan küresel rekabet ve ekonomik krizler ise, kaliteli mamul üretmekten ödün vermeden maliyetleri düşürmeyi ve müşteri odaklı olmayı zorunlu kılmaktadır. Üretilen mamullerin maliyetinin doğru ve gerçeğe uygun hesaplanabilmesi işletmede kullanılan maliyet sistemi ile yakından ilgilidir. Değişen üretim ortamı, artan teknoloji ve ekonomik koşullar karşısında geleneksel maliyetleme, yaşanan sorunların çözümü noktasında yetersiz kalmaktadır. Stratejik kararların alınmasında ve mamul maliyetlemesinde daha güvenilir maliyet bilgilerinin önemi maliyetleme sistemlerinde değişiklikler yapmayı gerektirmektedir. Bu çalışmada, değişen üretim ortamlarının sanayi işletmelerinin maliyet yapıları üzerinde ne yönde ve nasıl etki yaptığı konuları üzerinde durulmaktadır.

Reasons of structural changes in production costs and effects on costing decisions

There have been significant developments in productions structure of businesses, production cost and managerial systems in parallel to technological developments of recent years. Businesses have been experiencing the effects of automatisation and competition, which gets harder day by day. Automatisation, while increasing productivity on the one hand, it causes changes in production cost structure on the other hand. While relative ratio of overhead costs increases, direct labour cost decreases. Overhead costs, of which reflection to product cost and expenditure element cost centres already poses problems, gets more significant. Increasing global competition and economic crisis compelled businesses to decrease production costs and be customer centered without conceding quality. Accurate and correct cost calculation has a close connection with the cost system which is used in the business. Changing production settings, increasing technological applications and economic conditions make traditional costing inadequate to solve the problems which are experienced. Strategical decision taking and significance of more reliable data dealing with product costs require alterations in the costing system. This paper scrutinizes how changing production settings affect the costing structure of industrial businesses.

PDF

___

Acar, D. (2005). Küresel Rekabette Maliyet Yönetimi ve Yaklaşımları: Tekstil Sektörü ile İlgili Bir Araştırma, Isparta: Asil Yayın Dağıtım.
Acar, D.,M. Tekin ve H. Alkan. (2007). Esnek Üretim Sistemlerinin İşletme Faaliyetlerine olan Etkisi ve Maliyet Unsurlarında Meydana Getirdiği Değişiklikler, SDÜ. İİBF. Dergisi, C.12, S. 2.
Acar, N. (1992). Tam Zamanında Üretim ve Kanban Sistemi, Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Merkezi, S.3
Albayrak, İ.H. (1977). İşçilik maliyetleri ve imalat sanayisinde işçilik maliyetlerinin bünyesi, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, Yıl.3, S.9.
Altuğ, O. (1996).Tek Düzen Hesap Planına Göre Maliyet Muhasebesi, İstanbul: Evrim Yayınevi.
Baxter, W. T.(2005). Direct Versus Absorption Costing: A Comment, Accounting, Business & Financial History, March , 15:1, 89–91.
Boyd, L.. H and F.C.Jame.(2002). Optimal Decision Making Using Cost Accounting Information, International Journal of Production Resarch, 40:8, 1879-1898.
Brierley, J.A., C. J. Cowton, and C. Drury.(2001). Resarch into product costing practice: A European perspective, The European Accounting Review, 10:2, s.215-256.
Brierley, J.A., C.J Cowton and C. Drury (2007), Product Costing Practices in Different Manufacturing Industries: A British Survey, International Journal of Management, 24:4, s. 667-675.
Brunton, N.M. (1988).“Evoluation Of Overhead Allocations”, Management Accounting. Bursal, N.ve Y. Ercan. (1987). Maliyet Muhasebesi, İstanbul: Muhasebe Enstitüsü Yayını.
Chalos, P., A.H. Bader. (1986). “High-Tec Production: The Impact On Cost Reporting Systems” Journal of Accountancy, (Mar86), 161: 3.
Civelek, M. (2000). Maliyet Muhasebesi, Ankara: Detay Yayıncılık. Cooper, R. and R.S. Kaplan. (1988).Measure Costs Right: Make The Right Decisions, Harvard Business Review, 1988, 66: 5, 96-103.
Drury, C. and M. Tayales. (1994). Product Costing in UK Manufacturing Organizations, The European Accounting Review, 3:3,
Erden, S. A. (2004). Stratejik Maliyet Yönetimi, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
Gersil, A. (2008). Üretim Sistemleri vee Teknolojilerindeki Gelişmelerin ve Küreselleşmenin Maliyet Muhasebesine Etkileri, Ankara Üni. SBF Dergisi, 62-4.
Gurowka, J. and R.A. Lawson. (2007). Selecting the Right Costing Tool for Your Business
Needs, The Journal of Corporate Accounting & Finance, March/April 2007.
Gürsoy, C. T. (1999). Yönetim ve Maliyet Muhasebesi, İstanbul: Beta Basım Yayım ve Dağıtım.
Hacırüstemoğlu, R. ve M. Şakrak. (2002). Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar, İstanbul: Türkmen, Kitapevi.
Hacırüstemoğlu, R., K. Banar ve K. Gürdal. (2009). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Ders Notları, Abant.
İnceler, H. (1996). 21. Yüzyıla Doğru Üretim Sistemlerinde ve Ekonomide Yeniden Yapılanma, 1. Ulusal Zeki İmalat Sistemleri Sempozyumu, Sakarya.
Kantarcı, H. (1999).Toplam Kalite Yönetimi ve Toplum Kalitesi: Bir Uygulama Örneği: Brisa’nın İş Mükümmelliğine Yolculuğu, MÜ. Mühendislik Fakültesi Yayını.
Kaplan, R.S. (1984). “The Evaluation of Management Accounting” The Accounting Review, (July84), 59:3.
Karakaya, M. (1999). Yeni Üretim Ortamlarında Ünün Maliyet Unsurlarının Bileşimi ve Teknoloji Muhasebesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Haziran
Karcıoğlu, R.(2000). Stratejik Maliyet Yönetimi, Erzurum:Aktif Yayınevi.
Kartal, A. (2000). Yönetim ve Maliyet Muhasebesi, Eskişehir: Birlik Ofset Yayıncılık.
Ketz J.E., T.L. Campbell and J. Sıdney. (1991). Baxendale; Management Accounting, San Diego: H. Bruce Jovanovich Inc.
Küçük, E.(2005). Yeni Üretim Ortamında Genel Üretim Maliyetleri ve Kayseri’deki Bazı Uygulamalara ilişkin Bir Araştırma, EÜ.İİBF. Dergisi, Tem-Aralık, 2005. _____http://iibf.erciyes. edu.tr/dergi/sayi25/ sayi_25.htm> (24.2.2009).
Küçüksavaş N. (2002). Bilgisayar Uygulamalı Maliyet Muhasebesi, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Okur, A. S.(1997). Yalın Üretim, İstanbul: Söz Yayın Uyun ajans Ltd.
Öker, F. (2002).Değişen Üretim Koşullarının işletmelerin Maliyet Yapılarına ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulamalarına Etkisi Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:4, Sayı: 4, Aralık 91-108.
Özgen, H. ve H.Savaş. (1996). Bir Tekstil Sanayi İşletmesinde Esnek Üretim Sistemlerinin Firma Verimliliğine Katkısı Üzerine Bir Araştırma, Verimlilik Dergisi, Sayı 2.
Parlakkaya, R. ve M. Altan. (2001). KOBİ’lerde Maliyet Yönetimi, 1. Orta Anadolu Kongresi, Erciyes Üniversitesi, Nevşehir İİBF Ekim-2001, ss.77-84. _____http://iibf.nevsehir.edu.tr/sayfalar-yayinlar/yayin/OAK.pdf > (22.2.2009).
Stevenson, W.J. (1996). Production/Operations Management, Fifth Edition, Chicago: Irwin,
Şakrak, M. (1997).Maliyet Yönetimi, İstanbul: Yasa Yayınları
Tanış, V. N. (2005). Teknolojik Değişim ve Maliyet Muhasebesi, Adana::Nobel Kitabevi,
Tanış, V.N. (1996).Change in Manufacturing and its Effects on Costs and Management Accounting, Hacettepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, C:14, S.2
Tok, Aykut (2001)Üretim Sistemleri, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım
Yükçü, S. ve İ. Şafak. (1996).“GÜM’lerin Mamullere Yüklenmesinde Yeni Bir Yaklaşım Faaliyet-Hacmi Maliyetlendirmesi”, DEÜ İİBF Dergisi, C:11, S:II.