Ovit Dağbaşı Gölü Çevresinden Alınan Toprak Örneklerinde Radyoaktivite ve Radyolojik Etkilerin Araştırılması

Doğada yaşayan tüm canlılar sürekli olarak doğal ve yapay radyasyon kaynaklarından yayınlanan iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmaktadır. Bu nedenle, yaşam alanları ve ziyaret edilen bölgelerdeki radyoaktivite düzeylerinin izlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Rize ili İkizdere ilçesine bağlı İkizdere-İspir karayolu üzerinde bulunan Ovit Dağbaşı Gölü çevresinden alınan toprak örneklerinde doğal (226Ra, 232Th, 40K) ve yapay (137Cs) radyoaktivite konsantrasyonları yüksek saflıkta germanyum dedektörü (HPGe) kullanılarak belirlendi. Toprak örneklerinde 226Ra, 232Th, 40K ve 137Cs radyoizotop konsantrasyonları sırasıyla 18,37-30,52 Bq/kg, 17,36-27,06 Bq/kg, 248,46-369,38 Bq/kg ve 7,08-17,63 Bq/kg aralığında değişmektedir. Ortalama radyoaktivite konsantrasyonları ise 226Ra için 23,86±2,31 Bq/kg, 232Th için 20,98±1,87 Bq/kg, 40K için 300,91±12,88 Bq/kg ve 137Cs için 10,61±0,66 Bq/kg olarak bulunmuştur. Ayrıca, doğal radyoaktiviteden kaynaklanan radyolojik tehlikeleri değerlendirebilmek için radyum eşdeğer aktivitesi (Raeq), dış tehlike indeksi (Hex), soğurulan gama doz hızı (D), yıllık etkin doz eşdeğeri (AEDE) ve yaşam boyu kanser risk oranı (LCR) hesaplandı. Hesaplanan bu radyolojik parametre değerleri uluslararası kuruluşlar tarafından önerilen değerlerle kıyaslandı ve önerilen değerlerden daha düşük oldukları belirlendi. Sonuç olarak, yapılan çalışma ile Ovit Dağbaşı Gölü ziyaretçileri için ölçülen radyoizotoplar açısından radyasyonun bir sağlık riski oluşturmayacağı gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Radyoaktivite, Toprak, Ovit Dağbaşı Gölü, Rize

PDF

___

UNSCEAR (United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation). Exposure from Natural Sources of Radiation of Radiation. Report to the General Assembly. United Nations, 1993.
Otansev, P., Taşkın, H., Başsarı, A., Varinlioğlu, A., “Distribution and environmental impacts of heavy metals and radioactivity in sediment and seawater samples of the Marmara Sea”, Chemosphere, 2016, 154, 266–275.
Kaya, S., Karabidak, S.M. ve Çevik, U., “Gümüşhane ili çevresinden toplanan toprak ve karayosunu radyoaktivite konsantrasyonlarının belirlenmesi”, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2015, 5, 24–33.
Eroǧlu, H., Kabadayi, Ö., “Natural radioactivity levels in lake sediment samples”, Radiation Protection Dosimetry, 2013, 156, 331–335.
Kurnaz, A., Küçükömeroǧlu, B., Keser, R., Okumusoglu, N.T., Korkmaz, F., Karahan, G., Çevik, U., “Determination of radioactivity levels and hazards of soil and sediment samples in Firtina Valley (Rize, Turkey)”, Applied Radiation and Isotopes, 2007, 65, 1281–1289.
Sirin, M., “Evaluation of radioactive pollution in sediment samples of Borçka Dam Lake, Turkey”, Cumhuriyet Science Journal, 2019, 40, 624-639.
Dizman, S., Görür, F.K., Keser, R., Görür, O., “The assessment of radioactivity and radiological hazards in soils of Bolu province, Turkey”, Environmental Forensics, 2019, 20, 211–218.
Darwish, S.M., El-Bahi, S.M., Sroor, A.T., Arhoma, N.F., “Natural radioactivity assessment and radiological hazards in soils from Qarun Lake and Wadi El Rayan in Faiyum, Egypt”, Open Journal of Soil Science, 2013, 3, 289–296.
Diab, H.M., Ramadan, A.B., Monged, M.H.E., “Assessment of natural radioactivity and heavy metals in Burullus Lake, Egypt”, International Journal of Low Radiation, 2006, 3, 273–283.
Isinkaye, M.O., Emelue, H.U., “Natural radioactivity measurements and evaluation of radiological hazards in sediment of Oguta Lake, South East Nigeria”, Journal of Radiation Research and Applied Sciences, 2015, 8, 459–469.
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/rize/gezilecekyer/ovit-dagbasi-golu, 2020.
Grigorescu, E.L., Cristina Razdolescu, A., Sahagia, M., Luca, A., Ivan, C., Tanase, G., “Standardization of Eu-152”, Applied Radiation and Isotopes, 2002, 56, 435–439.
Currie, L.A., “Limits for qualitative detection and quantitative determination”, Analytical Chemistry, 1968, 40, 586–593.
Beretka, J., Mathew, P.J., “Natural radioactivity of Australian building materials, industrial wastes and by-products”, Health Physics, 1985, 48(1), 87-95.
Krieger, R., “Radioactivity of construction materials”, Betonwerk Fertigteil Techn., 1981, 47(8), 468-473.
UNSCEAR, “Sources, effects and risks of ionizing radiation”, Report of the General Assembly with Scientific Annexes, Vol. 1, United Nations, New York, 2000.
Dizman, S., Görür, F.K., Keser, R., “Determination of radioactivity levels of soil samples and the excess of lifetime cancer risk in Rize province, Turkey”, International Journal of Radiation Research, 2016, 14, 237–244.
ICRP (International Commission on Radiological Protection), “Recommendations of the International Commission on Radiological Protection”, ICRP Publication 103, Ottowa, 2007.
EC (European Commission), “Radiological protection principles concerning the natural radioactivity of building materials”, Radiation Protection, 1999, 11, 21–16.