Tüketimin Karşı Devrimi: Türkiye'de 1980 Sonrası Uygulanan İktisat Politikalarının Toplumsal Sonuçlarına Eleştirel Bir Bakış
Türkiye ekonomisi, 1980 sonrasında çok hızlı ve toplumsal dinamiklerini altüst eden bir sermaye birikim rejimi doğrultusunda gelişim göstermiştir. Bu dönemde devletin kuruluşundan itibaren modernleşme, devletçilik, kooperatifçilik, sanayileşme gibi kavramlarla çerçevelenen geleneksel ekonomik büyüme yaklaşımı terk edilerek; ulusal sermaye ile uluslararası finans kapitalin bütünleşmesinin-yoğunlaşmasının harekete geçireceğine 'inanılan' yeni bir büyüme modeli uygulamaya konulmuştur. Özelleştirme, serbestleştirme, kuralsızlaştırma ve yerelleşme deneyimlerinin yaşandığı 1980 ve 901arın Türkiye'si, tüketimin, aşırılaştırılmış bireyselliğin, yoksulluğun ve depolitizasyonun egemen olduğu bir ortama mahkûm edilmiştir. Ulusal ekonomik-politik-kültürel birikimlerin çokuluslu sermaye karşısında değersizleştiğini ileri süren neo-liberal ideoloji, bireylerin tüketime odaklanmaları gerekliliğini vurgulamakta ve 'tüketim merkezli yaşam biçimini' karşı devrimin temel aracı olarak kullanmaktadır. Bu çalışma kapsamında, tüketim hegemonyasının geçmişten gelen toplumsal birikim üzerindeki tahribatı ile geleceğe yönelik yıkıcı sonuçları yeniden tartışmaya açılacaktır.
Counter Revolution of Consumption: A Critical Perspective to the Social Outcomes of Economic Policies after 1980s in Turkey
After 1980, Turkish economy had a development in accordance with a very fast capital accumulation regime that overturned social dynamics. In this period, while leaving the traditional economic growth perspective which was framed from the beginning of foundation of the government and by the concepts such as modernization, statetism, cooperativism, industrialization, a new growing model, which is ‘believed’ to be evoked by the integration-concentration of national capital and international finance capital, has been put into practice. 1980’s and 90’s Turkey, lived privatization, liberalization, deregulation, localization experiences, had condemned an environment dominated by consumption, heavy individualization, poverty and depolitization. Neo-liberal ideology, putting forward triviality of national economic-political-cultural accumulations in the presence of multinational capital, stresses the necessity of the individuals’ focusing on consumption and uses ‘consumption centric life style’ as a basic instrument. In the scope of this study, the damage of consumption hegemony on the social accumulation coming from the past and subversive results of it relating to the future will criticized again.
___
- BORATAV, Korkut (2003), Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2002, 2. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- BANKALARARASI KART MERKEZİ (2007), “Bankalararası Kart Merkezi Kart ve İşlem Başına Ortalama İşlem Tutarları İstatistikleri”, http://www.bkm.com.tr/istatistik/index.html (Erişim Tarihi 09.10.2007).
- BORALIOĞLU, Gaye (1995), “80’lerden 90’lara Reklamcılık”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi: Yüzyıl Biterken, Cilt: 15, s. 1088-1098.
- BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2001), Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler, TMMOB Yayınları, Ankara.
- CALLINICOS, Alex (2006),“Giriş”, Neo-Liberalizm ve Sınıf içinde, Çev. O. Akınhay, Salyangoz Yayınları, Ankara, s. 9-25.
- DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ (1998), 75. Yılında Sayılarla Türkiye Cumhuriyeti, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara.
- GEGP (2001), Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı: Hedefler, Politikalar ve Uygulamalar, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Ankara.
- GÜNEY, Ömer ve RUMELİ, Mustafa (2001), Seçilmiş Göstergeler Işığında Yakın Dönem Türkiye Ekonomisi Gerçeği, Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
- İNSEL, Ahmet (2004), Neo-Liberalizm: Hegemonyanın Yeni Dili, Birikim Yayınları, İstanbul.
- KEPENEK, Yakup ve YENTÜRK, Nurhan (2001), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul.
- ODABAŞI, Yavuz (2006), Tüketim Kültürü, 2. Baskı, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
- ONGUN, Tuba (2002), “Türkiye’de Cari Açıklar ve Ekonomik Krizler”, Kriz ve IMF Politikaları içinde, (ed.) Ö. F. Çolak, Alkım Yayınevi, İstanbul, s. 39-93.
- SARAÇOĞLU, Bedriye ve SUİÇMEZ, Halit (2006), Verimlilik Raporu 2006: Türkiye İmalat Sanayiinde Verimlilik, Teknolojik Gelişme, Yapısal Özellikler ve 2001 Krizi Sonrası Reel Değişimler, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara.
- SENNETT, Richard (2002), Karakter Aşınması. Çev. B. Yıldırım, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- SÖNMEZ, Mustafa (2001), Gelir Uçurumu, Om Yayınevi, İstanbul.
- SÖNMEZ, Sinan (1998), Dünya Ekonomisinde Dönüşüm: Sömürgecilikten Küreselleşmeye, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- ŞENSES, Fikret (2003), “Neoliberal Ekonomi Politikaları, İşgücü Piyasaları ve İstihdam”, Petrol-İş Yıllık 2000-2003, s. 149-162
- ŞİRİNER, İsmail ve DOĞRU, Yılmaz (2006), Türkiye’de Büyümenin Ekonomi Politiği, Dipnot Yayınları, Ankara.
- YELDAN, Erinç (2000), “Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisinde Üretim, Birikim ve Bölüşüm İlişkilerine Toplu Bir Bakış”, Petrol-İş Yıllık 97-99, s. 271-293
- YELDAN, Erinç (2001), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İletişim Yayınları, İstanbul.
- ISSN: 1300-1868
- Yayın Aralığı: 3
- Yayıncı: Ekonomik Yaklaşım Derneği