19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda süngercilik ve İzmir limanı’ndan sünger ihracatı (1850-1900)
Çalışmada 19. yüzyılda bir “zoophyte” olarak tasnifi yapılmiş deniz canlısı süngerin denizaltından çıkartılmasına dayalı süngercilik bir iktisadi faaliyet olarak Osmanlı İmparatorluğu sınırları dahilinde ele alınmaktadır. Burada sunulan bilgiler, bu konuda yapılmış sayılı çalışmanın yanısıra ulaşılan tarihi veri kaynaklarından edinilmiş verilere dayanmaktadır. Bu veriler dahilinde, bir iktisadi faaliyet olarak tanımlanması yanısıra, süngerciliği etkileyen gelişmeler de açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca süngerin 19. yüzyılda İzmir'den gerçekleştirilen toplam ihracat içerisinde azımsanmayacak paya sahip bir ihraç ürünü olarak, uluslararası piyasalarda rekabet gücünü de belirleyen kendisine has özelliklerine de değinilmektedir. Dahası, 19. yüzyılın ikinci yarısında, bu ekonomik faaliyet üzerinde önemli etkileri ortaya çıkan belli teknik gelişmeler de sözkonusudur. Süngercilik tekniklerindeki bu gelişmelerden de bahsedilmekte ve etkileri açıklanmaya çalışılmaktadır. Nihai olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli ihraç limanlarından birisi olan İzmir’den gerçekleştirilen sünger ihracatının, 19. yüzyıl ikinci yarısı boyunca gösterdiği gelişmelerin belirleyenleri de tanımlanmaya çalışılmıştır.
Sponge gathering in the 19th century Ottoman Empire and sponge exports from Smyrna port (1850-1900)
In this study gathering the marine “zoophyte” of sponge, as it's been classified in the 19th century, has been tried to be explained as a distinctive economic activity which has taken place within the borders of the Ottoman Empire during the same period. Findings given in the study mostly lean on the primary sources of information and the limited number of studies realized before. Based on these sources, not only the economic activity itself, but also the main factors which ought to have an effect on the gathering process are tried to be mentioned. Additionally, the distinctive characteristics of sponges which has been gathered from the mentioned sea basins described into the study. As an export item with its considerably high share in the total exports of Smyrna in the 19th century, these characteristics has a considerable effect on it's competitiveness in the international markets. Moreover, this economic activity has experienced several technical improvements in the second half of the 19th century. These technical improvements which have had an effect on the sponge gathering process are also mentioned. Finally, the main variables which have considerably changed the trends of sponge exports in Smyrna trade, one of the most important ports of Ottoman Empire in the second half of the 19th century, are also given in the study.
___
- BASKICI, Murat (2003), "Osmanlı Tarımında Makinaleşme:1870-1914", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 58, S. 1, 29-53.
- CMAS/TSSF (2005), Türkiye Su Sporları Federasyonu-CMAS 1 Yıldız Dalıcı Eğitimi Ders Notları, TSSF.
- C.R. (COMMERCIAL REPORTS), 19. yüzyıl ikinci yarısında (1864-1902) İzmir ve bölgesi için, görevli İngiliz Konsoloslukları tarafından hazırlanmış ticari raporlar, Prof. Dr. Ergun Türkcan arşivi. (BİRİNCİL KAYNAK)
- ÇORUH, Haydar (2009), “Osmanlı İmparatorluğu'nda Sünger Avı (1840- 1912)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 2 / 9, Güz, 71-94.
- DERTILIS, G.B. (1990), “Consular Reports and International Statistics in The British Parlimentary Papers (1830-1914)”, The Journal Of European Economic History, Vol.19, No.2, 311-328.
- DEVECİYAN, Karekin (2006), Türkiye'de Balık ve Balıkçılık, çeviri: Erol Üyepazarcı, Aras Yayıncılık.
- FRANGAKIS-SYRETT, Elena (1988a), “Trade Between Ottoman Empire and The Western Europe: The Case of İzmir in the Eighteenth Century”, New Perspectives on Turkey, C. 2, S. 1, 1-18.
- FRANGAKIS-SYRETT, Elena (1988b), “The port of Smyrna in the nineteenth century”, içinde C.Svolopoulos vd. (editörler) Southeast European Maritime Commerce and Naval Policies, Thessaloniki, ss. 261-272.
- FRANGAKIS-SYRETT, Elena (2001), “The Making of an Ottoman port: The quay of İzmir in the nineteenth century”, Journal of Transport History, C. 22, S. 1, 23-46.
- FRANGAKIS-SYRETT, Elena (2009), “Banking in İzmir in the early twentieth century”, Mediterranean Historical Review, C. 24, S. 2, , 115-132.
- GÖZCELİOĞLU, Bülent. ve Aydıncılar, Ö.Faruk (2010), Derin Mavi Atlas, 8. Basım, TÜBİTAK, Popüler Bilim Kitapları, Ankara.
- ISSAWI, Charles (1980), The Economic History of Turkey 1800-1914, The University of Chicago Press.
- JOSUPEIT, Helga (1990), Sponges:World Production and Markets, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu, Saha Çalışması Raporu, Roma, İtalya, Ekim, http://www.fao.org/docrep/field/003/AC286E/AC286E00.htm, (Erişim tarihi: Ağustos, 2011).
- KURMUŞ, Orhan (2007), Emperyalizmin Türkiye'ye Girişi, 1. basım Bilim Yayınları 1974, 3. basım Savaş Yayınları 1982, 4. basım Yordam Yayınları.
- KÜÇÜKKALAY, A. Mesud ve ELİBOL, Numan (2006), “Ottoman Imports in the Eighteenth Century: Smyrna (1771–72)”, Middle Eastern Studies, C. 42, S. 5, 723 – 740.
- KÜÇÜKKALAY, A. Mesud (2008), “Imports to Smyrna between 1794 and 1802: New Statistics from the Ottoman Sources”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, C. 51, 487-512.
- MILANESE, Martina vd. (2008), “Commercial sponge fishing in Libya: Historical records, present status and perspectives.”, Fisheries Research, C. 89, 90- 96.
- PADI (Professional Association of Diving Instructors) (2007), Open Water Diver Manual, PADI.
- PAMUK, Şevket (1984), Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi:1820- 1913, Yurt Yayınları, Ankara.
- PRONZATO, Roberto ve Renata Manconi (2008), “Mediterranean commercial sponges: over 5000 years of natural history and cultural heritage”, Marine Ecology, 146-166.
- SÜNGERCİLİK T.A.Ş. (1935), Türk Süngeri: Süngercilik Şirketi'nin Kurulması ve Çalışması Hakkında Kısa Bazı Notlar, Süngercilik Türk Anonim Şirketi yayını.
- SIMPSON, J.J. (1933) Sünger ve Süngercilik, İktisat Vekaleti Balıkçılık Enstitüsü risaleleri, S. 2.
- T.C. Ekonomi Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.dtm.org, (Erişim tarihi: Ağustos 2011).
- T.C. İstatistik Kurumu, Dış Ticaret, Su-ürünleri İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr, (Erişim tarihi: Ağustos 2011).
- Wikipedia, Maurice Fernez, http://en.wikipedia.org/wiki/Maurice_Fernez , (Erişim tarihi: Temmuz,2011).
- YÜREKLİ, Sıtkı (1992), 19. YY Osmanlı İmparatorluğu Dış Ticareti Üzerine bir Deneme: İzmir Limanı Örneği, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- ISSN: 1300-1868
- Yayın Aralığı: 3
- Yayıncı: Ekonomik Yaklaşım Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
Bağımsız maliye politikası uygulama olanağının kısıtlanması: mali alan daralması ve etkileri
The New Keynesian Phillips curve: in search of improvements for Adaptation to the Turkish economy
Sir William Petty: merkantilist bir düşünür mü?
Nuri Bilge Ceylan Sineması üzerine bir değerlendirme
19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda süngercilik ve İzmir limanı’ndan sünger ihracatı (1850-1900)