Dolar, Altın ve BİST-Tüm Endeksinde Spekülatif Balonlar

Finansal yatırım araçları ekonomik ve spekülatif hareketlerden olumlu veya olumsuz olarak etkilenmektedir. Temel finansal yatırım araçları olan dolar, altın ve BİST-Tüm serilerinin ekonomik ve spekülatif hareketlerden nasıl ve ne kadar etkilendiklerini görmek için Phillips vd. (2015) tarafından geliştirilen GSADF testi Eviews12 yazılımında Rtadf eklentisi kullanılarak analiz edilmiştir. Dolar, altın ve BİST-Tüm serilerine 29/07/2018-24/07/2022 dönemini içeren orijinal haftalık açılış fiyatlarına ait veriler TCMB-EVDS adresinden alınmıştır. GSADF testi sonucunda dolar için 5 adet, altın için 3 adet ve BİST-Tüm için 6 adet balon oluşumuna rastlanmıştır. BİST-Tüm serisinin spekülatif balon oluşumlarına daha açık olduğu söylenebilir. Daha az sayıda ve daha küçük boyutlarda balona maruz kalan altın serisi dolar ve BİST-Tüm serilerine göre daha güvenli gözükmektedir. Sonuç olarak dolar, altın ve BİST-Tüm serilerinde balonun ekonomik ve spekülatif kaynaklı olduğu görülmektedir. Küçük balon oluşumlarının spekülatif eylemlere bağlı olabileceği, büyük balon oluşumlarının ise küresel boyuttaki ekonomik ve sosyal olayların oluş tarihleriyle ilişkili olabileceği şeklinde yorumlanabilir. Balon oluşumlarının sürü psikolojisine bağlı olduğunu gösteren çalışmalar dikkate alındığında küresel boyuttaki ekonomik ve sosyal olayların da balon oluşumlarına etkisinin olduğu söylenebilir. Çalışma ile varılan sonuç, literatür sonuçlarıyla da örtüşmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dolar, Altın, BİST, Spekülatif Balonlar, GSADF Testi.

Speculative Bubbles in Dollar, Gold and BIST-All Index

Financial investment instruments are affected positively or negatively by economic and speculative movements. The GSADF test developed by Phillips et al. (2015) was analyzed using the Rtadf plugin in Eviews12 software to see how and how much the dollar, gold and BIST-All series, which are the basic financial investment instruments, are affected by economic and speculative movements. The data of the original weekly opening prices for the dollar, gold and BIST-All series, including the period 29/07/2018-24/07/2022, were obtained from the CBRT-EVDS address. As a result of the GSADF test, 5 balloon formations were found for Dollar, 3 for gold and 6 for BIST-All. It can be said that BIST-Whole series is more open to speculative bubble formations. The gold series, which is exposed to fewer and smaller bubbles, seems to be safer than the dollar and BIST-All series. As a result, it is seen that the bubble is of economic and speculative origin in dollar, gold and BIST-All series. It can be interpreted that small bubble formations may be due to speculative actions, while large bubble formations may be related to the occurrence dates of global economic and social events. Considering the studies showing that balloon formations are dependent on herd psychology, it can be said that global economic and social events also have an effect on balloon formations. The result of the study is also in line with the results of the literature.

Keywords:

Dollar, Gold, BIST, Speculative Bubbles, GSADF Test.,

PDF

___

Ballis, A., and Drakos, K. (2020). Testing for herding in the cryptocurrency market. Finance Research Letters, 33, 101210.
Bezgin, M. S. (2021). Borsa İStanbul'da Finansal Kabarcıkların Tespit Edilmesi ve Kabarcıkların Finansal Krizlerle Ilişkisi (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
Caspi, I., and Graham, M. (2018). Testing for bubbles in Stock Markets With İrregular Dividend Distribution. Finance Research Letters, 26, 89-94.
Celik, I., Akkuş, H. T., and Gülcan, N. (2019). Investigation of Rational Bubbles and Volatility Spillovers in Commodity Markets: Evidences from Precious Metals. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 936-951.
Chang, T., Gil-Alana, L., Aye, G. C., Gupta, R., and Ranjbar, O. (2016). Testing for Bubbles in the BRICS Stock Markets. Journal of Economic Studies.
Çağli, E. Ç. ve Evrim, P. (2017). Borsa İstanbul’da Rasyonel Balon Varlığı: Sektör Endeksleri Üzerine Bir Analiz. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (629), 63-76.
Çıtak, F. (2019). Türkiye Hisse Senedi Piyasasında Spekülatif Balon Varlığının Ampirik İncelenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 5(2), 247-262.
Goodnight, G. T. and Green, S. (2010). Rhetoric, Risk, and Markets: The Dot-Com Bubble. Quarterly Journal of Speech, 96(2), 115-140.
Hu, Y. and Oxley, L. (2018). Do 18th Century ‘Bubbles’ Survive The Scrutiny of 21st Century Time Series Econometrics?. Economics Letters, 162, 131-134.
Korkmaz, Ö., Erer D. ve Erer, E. (2016). Alternatif Yatırım Araçlarında Ortaya Çıkan Balonlar Türkiye Hisse Senedi Piyasasını Etkiliyor mu? BİST 100 Üzerine Bir Uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 10(2), 29-61.
Koy, A. (2018). Multibubbles in Emerging Stock Markets. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (637), 95-109.
Kristoufek, L. (2013). BitCoin Meets Google Trends and Wikipedia: Quantifying the Relationship Between Phenomena of the Internet Era. Scientific Reports, 3(1), 1-7.
Madjumerd, M. H., Zamanian, G., and Tash, S. M. N. (2017). Evaluation of Multiple Bubbles in the Stock Market of Tehran. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 14(2), 85-110.
Obayashi, Y., Protter, P., and Yang, S. (2017). The lifetime of a financial bubble. Mathematics and Financial Economics, 11(1), 45-62.
Özkarakoç, E. B. (2019). Finansal Piyasalarda Spekülatif Balonların Varlığının Sınanması (Doctoral dissertation, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (İstanbul)).
Phillips, P. C., and Shi, S. (2020). Real Time Monitoring of Asset Markets: Bubbles and Crises. In Handbook of Statistics (Vol. 42, pp. 61-80). Elsevier.
Phillips, P. C., Shi, S., and Yu, J. (2015). Testing for Multiple Bubbles: Historical Episodes of Exuberance and Collapse in The S&P 500. International Economic Review, 56(4), 1043-1078.
Phillips, P. C., Wu, Y., and Yu, J. (2011). Explosive Behavior in the 1990s Nasdaq: When did Exuberance Escalate Asset Values?. International Economic Review, 52(1), 201-226.
Samırkaş, M. C. (2021). Finansal Piyasalarda Fiyat Balonları: Türkiye Döviz Piyasası Üzerine Bir İnceleme. İşletme ve İktisadî Bilimler Araştırmaları, 112.
Smith, M. H. and Smith, G. (2006). Bubble, Bubble, Where's the Housing Bubble?. Brookings Papers on Economic Activity, 2006(1), 1-67.
TCMB-EVDS internet sitesi https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket. Erişim Tarihi: 27.04.2022.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı htps://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html. Erişim Tarihi: 19.06.2022.
Ural M. (2022) Varlık Fiyatlarında Spekülatif Fiyat Baloncuklarının Sağ Kuyruklu ADF Yöntemiyle Analizi. İzmir İktisat Dergisi, 37(1), 189-205.
Yurtoğlu, Y. (2022). Pay Senedi Piyasalarında Balon Varlığının Test Edilmesi: MIST Ülkeleri Örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 410-427.
Zeytinoğlu, A. (2020) Doğrusal Olmayan Koentegrasyon Testleri: Fiyat Köpüğü Olgusu Üzerine Bir Uygulama (Master's thesis, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (İstanbul)).