AZÎMÂBÂDÎ’NİN “AVNU’L-MA’BÛD” ADLI EBÛ DÂVÛD ŞERHİNİN METODOLOJİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Son dönem Hindistanlı âlimlerden Ebu’t-Tayyib Şemsülhak el-Azîmâbâdî’nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiş sonra da onun Ebû Dâvûd’un Sünen’i üzerine yazdığı Avnu’l-ma’bûd adlı şerhin tanıtımı yapılmıştır. Bu şerhin Şemsülhak el-Azîmâbâdî mi yoksa kardeşi Şerefülhak el-Azîmâbâdî’ye ait olduğu hususundaki tartışmalar değerlendirilerek eserin gerçek müellifi tespit edilmeye çalışılmıştır. Önce, eserde sened ve ricâl tahlilinin nasıl yapıldığı örnekler üzerinden anlatılmış sonra da şârihin bazı hadis metinleriyle ilgili değerlendirmeleri ele alınarak şerhinde kullandığı kaynak, yöntem ve üslup belirlenmeye gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Azîmâbâdî, Avnu’l-ma’bûd, Ebû Dâvûd, Sünen, Şerh

___

Abdülhay İbnü’l-Fahreddîn el-Hasenî, Nüzhetü’l-havâtır ve behcetü’l-mesâmi ve’n-nevâzır, C. I-VIII, Dâru İbn Hazm, Beyrut, trs.
------------------------------Aydın, Mehmet Âkif, “Azîmâbâdî”, DİA, C. IV, s. 329-330.
Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsülhak, Avnu’l-ma’bûd şerhu Sünen-i Ebi Dâvûd, C. I-XIV, Thc. Yusuf el-Hâc Ahmed, Daru’l-Feyha ve Daru’l-Menhel Naşirûn, Dımaşk 1430/2009.
Budak, Ali, “Bir Rivâyetin Tarîklerini Karşılaştırmanın Hadisleri Anlamaya Katkısı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. XII, 2012, S. 1, , s. 167 -191.
Canan, İbrahim, “Zayıf Hadislerle İlgili Üç Sual ve Üç Cevap”, AÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 1986, S. 6, s. 155-174.
Çakan, İsmail L., Hadis Edebiyatı: Çeşitleri, Özellikleri, Faydalanma Usulleri, İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997.
Dinçoğlu, Mehmet, Ebû Dâvud’un Sünen’i (Kaynakları ve Tasnif Metodu), Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2012.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshâk el-Ezdi Ebû Davud es-Sicistanî, Kitâbu’s-Sünen, Sünenu Ebî Dâvûd, C. I-V, Thk. Muhammed Avvame, Dâru’l-Kıble li’s-Sekâfeti İslâmiyye, Cidde, 1419/1998.
Ebu’l-Hasan en-Nedvî, Bezlü’l-mechûd fi halli Ebî Davud (Mukaddime), Thk. Muhammed Zekeriyya b. Yahya el-Kandehlevî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Kahire, 1973.
Hasan Âli Selman, “Men hüve müellifü Avni’l-ma’bûd?”, Mecelletü’l-esale, 1426, S. 51, yıl. 10.
Hilâlî, Muhammed Takıyyuddîn, ed-Da’vetü ilallah fi akrârin muhtelife, Mektebetü’ssahabe, Kahire, 1424/2003.
İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemi, Sahihu İbn Huzeyme, C. I-IV, Thk. Muhammed Mustafa A’zamî, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1390/1970.
------------------Kahraman, Hüseyin, “Hadis Şerhinde Mezhep Faktörü”, İslam Araştırmaları, 2007, S.7, Ocak-Haziran, s. 7-34.
---------------------------------------------Kandemir, Yaşar, “es-Sünen”, DİA, C. XXXVIII, s. 145-147.
Köktaş, Yavuz, Fethu’l-Bârî ve Umdetü’l-Kârî’nin Metin Tahlili Açısından İncelenmesi, İSAM Yayınları, İstanbul, 2009.
Muhammed Üzeyr Şems, Muhaddis Şemsülhakk’ın Hayatı ve İlmi Çalışmaları, el- Câmiatu’s-selefiyye, Hindistan, 1399.
Mübarekfûrî, Ebu’l-Ula Muhammed Abdurrahman b. Abdürrahim, Tuhfetü’l-ahvezi şerhu Camii’t-Tirmizi, C. I-X, Nşr. Abdurrahman Muhammed Osman, Matbaatü’l- Ma’rife, Kahire 1964/1384.
Münzirî, Ebu Muhammed Abdülaziz b. Abdilkavî, Muhtasaru Süneni Ebî Dâvûd ve Havaşi (el-Müctebâ mine’s-Sünen), Nşr. Ahmed Muhammed Şakir - Muhammed Hamid el-Fıki. (Hattabi’nin Me’alimü’s-Sünen ve İbn Kayyim el-Cevziyye’nin Tehzib’i ile birlikte, C. I-VIII, Kahire 1367-1369).
Münzirî, Şerhu’s-Sünen (Hâşiyetü’s-Sünen), Nşr. Telattuf Hüseyin el-Azîm, Delhi trs. Münzirî, Kitâbü’l-İddi’l-mevrûd fî havâşî Süneni Ebî Dâvûd, Süleymaniye Ktp., Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 130.
----------------Nezîr Hüseyin, “Şemsü’l-Hak Diyânüvî”, UDMİ, C. XI, s. 779-781.
--------------------Özkan, Halit, “Tuhfetü’l-eşrâf”, DİA, C. XLI, s. 357-358.
Özşenel, Mehmet, Pakistan’da Hadis Çalışmaları, İFAV, İstanbul 2014.
Sandıkçı, S. Kemal, “Mü’telif ve Muhtelif”, DİA, C. XXXII, s. 191-192.
Sehârenfûrî, Halil Ahmed b. Mecîd, Bezlü’l-mechûd fi halli Ebî Davud, C. I-XX, Thk. Muhammed Zekeriyya b. Yahya el-Kandehlevî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Kahire, 1973.
Sezgin, M. Fuat, Geschichte Des Arabischen Schrifttums (GAS), Leiden, 1967, C. I-IX, s.84.
Taberâni, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’l-kebîr, C. I-XX, Thk. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî, Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, Musul, 1404/1983.
-----------------Tekineş, Ayhan, “Muhtelifü’l-Hadîs”, DİA, C. XXXI, s. 74-77.
Türcan, Zişan, Hadis Literatüründe Şerh Geleneği ve Özellikleri (Doktora Tezi), AÜSBE, Ankara, 2008.
Yeniel, Necati - Kayapınar, Hüseyin Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, C. I-XVII, Şamil Yayınları, İstanbul, 2012.
Yılmaz, Fethullah, Fethu’l-Bârî’de İhtilaflı Hadislerin Değerlendirilmesi, (Doktora tezi), MÜSBE, İstanbul, 2013.
Yusuf el-Hâc Ahmed, Avnu’l-ma’bûd Şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd (Mukaddime), Thc. Yusuf el-Hâc Ahmed, Daru’l-Feyha ve Daru’l-Menhel Naşirûn, Dımaşk, 1430/2009.
Zaferullah Daudî, Şah Veliyyullah Dehlevî’den Günümüze Pakistan ve Hindistan’da Hadis Çalışmaları, İnsan Yayınları, İstanbul 1995, s. 201-210.