Barkın GICIR, Işıl ORUÇ, Nuriye Sibel ÖZATLI

X, Y, Z Kuşaklarının Çevre Davranış Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi: Balıkesir Örneği

Araştırmanın amacı, Balıkesir’de yaşayan X, Y ve Z kuşakları olarak gruplandırılan bireylerin “Çevre Davranış” düzeylerinin belirlenmesidir. Bu çalışmada katılımcıların çevre davranış düzeyleri ile cinsiyet, kuşak, öğrenim düzeyi, meslek, okudukları okul türü, yaşadıkları ilçe gibi değişkenlerle arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Örneklem grubunu, araştırmaya gönüllü katılım sağlayan, 394 ortaöğretim öğrencisi ve 165 yetişkin olmak üzere toplam 559 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada çevre davranış düzeylerini ölçmek amacıyla “Çevre Davranış Ölçeği (ÇDÖ)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, ANOVA ve t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, X ve Y kuşaklarında kuşak değişkenine göre, Z kuşağı ile ilgili analizlerde ise cinsiyet, çevre kuruluşlarına üyelik, okul türü ve yaşadıkları ilçe değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. X, Y, Z kuşakları birlikte değerlendirildiğinde kuşak, cinsiyet, çevre kuruluşlarına üyelik ve yaşadıkları ilçe değişkenlerinde anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçların, toplumun gelişimine katkı sağlayacak bireylerin beklenen sosyal becerileri kazanmasına yönelik çalışmaların planlanmasında, ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çevre Davranış Ölçeği, X Kuşağı, Y Kuşağı, Z Kuşağı

Investigation Of Environmental Behavior Levels Of X, Y, Z Generations According To Different Variables: The Sample Of Balıkesir

The aim of the research is to determine the "Environmental Behavior" levels of the individuals grouped as X, Y and Z generations living in Balıkesir. In this study, it has been tried to reveal whether there is a significant relationship between the participants' environmental behavior levels and variables such as gender, generation, education level, profession, type of school, district they live in. The sample group consists of a total of 559 subjects, including 394 secondary school students and 165 adults, who voluntarily participate in the research. In order to measure the levels of environmental behavior, ‘Environmental Behavior Scale’ was used to measure environmental behavior levels. Frequency, percentage, mean, standard deviation, ANOVA and t-test were used in the analysis of the data. As a result of the research, it has been determined that there are significant differences in the X and Y generations according to the generation variable, and in the analyzes related to the Z generation, there are significant differences according to the variables of gender, membership in environmental organizations, school type and district they live in. When the X, Y, Z generations are evaluated together, it has been determined that there are significant differences in the variables of generation, gender, membership to environmental organizations and the district they live in. It is thought that these results will shed light on the planning of studies for individuals who will contribute to the development of society to gain expected social skills.

Keywords:

Environment Environmental Behavior Scale, Generation X, Generation Y, Generation Z,

PDF

___

Akkurt, N.D. (2007). Aktif öğrenme tekniklerinin lise 1. sınıf öğrencilerinin ekoloji ve çevre kirliliği konusunu öğrenme başarılarına ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aksoy, B. ve Karatekin, K. (2011). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 23-36. doi:10.20296/tsad.48832
Alım, M. (2006) . Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2), 599-616 .
Atasoy E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
Aydın, F. (2010). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre sorunları ve çevre eğitimi hakkındaki görüşleri (Gazi Üniversitesi örneği). International Online Journal of Educational Scences (IOJES), 2(3): 818-839.
Aydın, F. ve Kaya, H. (2011). Secondary education students’ thoughts and behaviours towards environment (Karabuk Sample-Turkey). American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental, 10(2): 248-256.
Aydın, F. ve Ünaldı, Ü. E. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-42. doi: 10.23863/kalem.2017.18
Aydın, N. (2008). Sınıf Öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik inançları üzerine sınıf düzeyi kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 231-274.
Biyoloji Dersi Öğretim Programı, (2018) http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20182215535566-Biyoloji%20d%C3%B6p.pdf sayfasından 27/11/2019 tarihinde erişilmiştir.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı - istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (15. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Coğrafya Dersi Öğretim Programı, (2018) http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120203724482-Cografya%20dop%20pdf.pdf sayfasından 27/11/2019 tarihinde erişilmiştir.
Çabuk, B. ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
Çatalkaya, C. (2014). Kariyer 2.0. İstanbul: Optimist.
Çelen, Ü., Yıldız, A., Atak, N., Tabak, R.H., Arısoy, M. (2002). Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi öğrencilerinin çevre duyarlılığı ve ilişkili faktörler. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı, 421-425.
Çelikbaş, A. (2016). Sürdürülebilirliği temel alan çevre eğitiminin ortaokul öğrencilerinin çevresel davranışlarına ve sürdürülebilir çevre tutumlarına etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Mersin.
Çetin, G., Nişancı, S.H. (2010). Enhancing students’ environmental awareness. Procedia Social And Behavioral Sciences, 2, 1830-1834. 89-198.
Çetiner, M. (2014). “Doğum Yılımız Karakterimizdir…”, 31 Ekim 2014, Cumhuriyet Gazetesi Bilim Teknoloji Dergisi, 1441,17-19.
Eagles P. & Demare, R. (1999). Factorsin fluencing children' environmental attitudes. Journal of Environmental Education, 30 (4), 33-37.
Engin, H. (2010). Coğrafya eğitiminde sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilirlik eğitimi ve çevre eğitimi konularının kazandırılması. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Erdoğan, M. ,Marcinkowski, T. & Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K-8 environmental education research studies in Turkey, 1997-2007. Environmental Education Research, 15 (5), 525-548. doi: 10.1080/13504620903085776.
Erdoğan, M. (2019). X- Y - Z Kuşakları ve siyasal katılımda rol oynayan faktörler.Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep
Erkal, S., Şafak, Ş., ve Yertutan, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyoekonomi Dergisi. 146-158. doi:10.17233/se.58341 doi: 10.17233/se.58341
Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Erol, G.H. ve Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teacher’s attitudes towards environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1 (1), 65-77.
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı 65/66. 2006/25 Ankara.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91–100..
Gök, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Gökdere, M. (2005). A study on environmental knowledge level of primary students in Turkey. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 6(2), 1-13.
Görümlü, T. (2003). Liselerde Çevreye karşı duyarlılığın oluşturulmasında çevre eğitiminin önemi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gürbüz, H. ve Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173.
Karademir, A., Uludağ, G., ve Cingi, M. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (41), 120-136. doi:10.21764/efd.01513
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel.
Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kavas, S. (2010). Ankara kentinde üniversitesi öğrencilerinin çevre duyarlılığı düzeyinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi FBE, Peyzaj Mimarlığı ABD.
Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Kocalar, A. O. (2012). Coğrafyada çevre eğitimi ve sorunları. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Mert, M. (2006). Lise öğrencilerinin çevre eğitimi ve katı atıklar konusundaki bilinç düzeylerinin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Meydan, A. ve Doğu, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre sorunları hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 267-277.
Oğuz, D.,Çakcı, I. ve Kavas, S. (2011). Yüksek öğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 34-39.
Özdemir, O. , Yıldız, A. , Ocaktan, E. ve Sarışen, Ö. (2004). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(3), 117-127.
Sadık, F. ve Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365.
Sarısülük, B. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre bilinci ve çevreye yönelik davranışlarının değerlendirilmesi (Çanakkale örneği). (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ sayfasından 2/12/2019 tarihinde erişilmiştir.
Selvi, M. (2007). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre kavramları ile ilgili algılamalarının değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şalap, K. O. (2016). Çalışma yaşamında kuşaklar: Kuşakların iş ve özel yaşam dengesine ilişkin yaklaşımları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 205-227.
Talay, İ., Gündüz, S., Akpınar, N. (2004). On the status environmental education and awareness of undergraduate students at Ankara University, Turkey. International Journal of Environment and Pollution, 21(3), 293-308.
Taş, Y. H. ve Kaçar, S. (2019). X,Y ve Z kuşağı çalışanlarının yönetim tarzları ve bir işletme örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches, 18(11), 643-675. doi: 10.26466/opus.554751
Tikka, P.M., Kuitunen, M.T. &Tynys, S.M. (2000), Effects of educational background on students’ attitudes, activity levels and knowledge concerning the environment, The Journal of Environmental Education, 31 (3) 12-19.
Timur, S., Yılmaz, Ş. ve Timur, B. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 191-203.
Timur, S. ve Yılmaz, M. (2013). çevre davranış ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 317-333.
Türk Dil Kurumu(TDK) https://sozluk.gov.tr/ sayfasından 02/09/2020 tarihinde erişilmiştir.
Türkmen, L. (2008). Ekolojik konu ve sorunlar. O. Bozkurt (Ed.) Çevre Eğitimi içinde (s. 153-177) Ankara: Pegem.
Uzun, N., ve Sağlam, N. (2007). Ortaöğretimde çevre eğitimi ve öğretmenlerin çevre eğitimi programları hakkındaki görüşleri. Eurasian Journal of Educational Resarch, 176-187.
Ünal, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevreyle ilgili tutumların incelenmesi dikili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P. ve Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 72, 156-162.
Yılmaz, D. (2006). İlköğretimde çevre eğitimi için yöntem geliştirme. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yurttaş, G.F. & Sülün, Y. (2010). What are the most important environmental problems according to these condgrade primary school students? Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1605-1609. Yücel, M., Uslu, C., Altunkasa, F., Güçray, S. S., & Say, N. P. (2008). Adana’da halkın çevre duyarlılığının saptanması ve bu duyarlılığı arttırabilecek önlemlerin geliştirilmesi. Adana Kent Sorunları Sempozyumu, 31, 363-432.