SAĞLIKTAKİ EŞİTSİZLİKLERDE HİZMETE ERİŞİM BOYUTU: OECD ÜLKELERİ İNCELEMESİ
Sağlıktaki eşitsizlikler son yıllarda uluslararası sağlık gündeminin en önemli konularıarasındadır. Dünya Sağlık Örgütü verileri sağlıkta eşitsizliklerin tüm ülkeler için önemli birsorun olduğunu, yıllar itibariyle yalnızca ülkeler arasındaki uçurumun değil ülkelerin kendiiçlerindeki eşitsizliklerin de derinleştiğini göstermektedir. Sağlıkta eşitsizlikler genel olarak birisağlığın sosyoekonomik ve politik belirleyicileri, diğeri sağlık sistemi yetersizlikleri olmak üzereiki neden ile ilişkilendirilmektedir. Bu çalışmada sağlıkta eşitsizliklerin izi sağlık sistemindekiyetersizlikler üzerinden sürülmektedir. Bu kapsamda sağlık sisteminin ara hedeflerinden birinioluşturan ve sağlıkta eşitsizliklerde önemli bir rol oynayan “sağlık hizmetlerine erişim” konusuodak noktayı oluşturmaktadır. Sağlıkta erişim konusu ele alınmadan önce OECD ülkelerindesağlık durumunun genel bir görünümünü ortaya koymak için doğumda beklenen yaşam süresive bebek ölüm hızları ele alınmaktadır. Çalışma sağlık hizmetlerine erişimi OECD ülkeleriözelinde ve OECD ölçütleri ile incelemektedir. Bu ölçütler: sağlık güvencesi kapsamı, maliyetnedeniyle karşılanamayan sağlık ihtiyaçları, cepten yapılan sağlık harcamaları, hekimlerincoğrafik dağılımı ve acil olmayan (elektif) cerrahi için bekleme süreleridir. Çalışma sonundaOECD ülkelerinde sağlık hizmetlerine erişimde önemli engeller bulunduğu ve eşitsizlikleryaşandığı ortaya konulmakta, önlenebilir ve kabul edilemez nitelikte olan bu durumun ortadankaldırılması için önerilerde bulunulmaktadır.
Access to Health Care Dimension in Health Inequalities: Review of OECD Countries
Inequalities in health are one of the most important issues of international health agenda nowadays. According to World Health Organisation, there are wide disparities in the health status of different social groups in all countries in the World and the gap among countries and within countries are widening. There are two main reasons of health inequalities, one of which is socioeconomic and political determinants, and the other of which is insufficiencies in health system. In this study health inequalities are examined through health system insufficiencies. In this respect “access to health care” which is one of the intermediate goals of health systems and very important criteria for assessment of health inequalities will be examined. Before assessing access to health care, health status in OECD countries will be reviewed by life expectancy at birth and infant mortality rates. The study will be focused on access to health care in OECD countries and use OECD criteria. These criteria are: population coverage for health care, unmet needs for health care due to cost, out-of-pocket medical expenditure, geographic distribution of doctors, and waiting times for elective surgery. At the end of the study it is concluded that there are significant health inequalities and barriers to access to health care among OECD countries, and some suggestions to abolish these situations which are avoidable and unacceptable.
___
- Yenimahalleli Yaşar, Gülbiye (2015), “Türkiye’de Sağlık Güvencesi: Neredeyiz?”, Türkiye’de Sağlık Siyaset Piyasa içinde, Derleyenler: Gülbiye Yenimahalleli Yaşar, Asuman Göksel, Ömür Birler, NotaBene Yayınları, s: 85-124, Ankara.
- Yenimahalleli Yasar, Gulbiye/Ugurluoglu, Ece (2011), “Can Turkey’s General Health Insurance System Achieve Universal Coverage?” International Journal of Health Planning and Management (Cilt: 26, Sayı:3) 282-295.
- Yenimahalleli Yaşar, Gülbiye (2007), Sağlığın Finansmanı ve Türkiye İçin Sağlık Finansman Modeli Önerisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Yardım, Mahmut/Çilingiroğlu, Nesrin/Yardım, Nazan (2014), Financial Protection in health in Turkey: the effects of the Health Transformation Programme, Health Policy and Planning, (Vol.29) 177-192.
- Yardım, Mahmut/Çilingiroğlu, Nesrin/Yardım, Nazan (2009), “Catastrophic health expenditure and impoverishment in Turkey” Health Policy (Cilt:94, Sayı:1) 26-33.
- WHO (2018), “The WHO Health Systems Framework” http://www.wpro. who.int/health_services/health_systems_framework/en/, Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2018).
- WHO (2017), “10 facts on health inequities and their causes” (http://www. who.int/features/factfiles/health_inequities/en/, Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2018).
- WHO (2010), World health report 2010: Health systems financing: the path to universal coverage (http://www.who.int/whr/2010/en/, Erişim Tarihi: 6 Mart 2018).
- WHO (2008), Commission on Social Determinants of Health - final report: Closing the gap in a generation: Health equity through action on the social determinants of health, (http://www.who.int/social_determinants/ thecommission/finalreport/en/, Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2018).
- Whitehead, M/Dahlgren, G/Evans, T (2003). Eşitlik ve Sağlık Sektörü Reformları: Düşük Gelirli Ülkeler Medikal Yoksulluk Tuzağından Kaçabilir mi?” Toplum ve Hekim, 18:273-278. (Çev. Mediha Kara M., Belek İ.).
- United Nations (2015), Sustainable Development Goals 2015-2030: 17 Goals to Transform Our World (https://www.un.org/sustainabledevelopment/ sustainable-development-goals/, Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2018).
- Şimşek, Hatice/Kılıç, Bülent (2012), “Sağlıkta eşitsizliklerle ilgili temel kavramlar” Türkiye Halk Sağlığı Dergisi (Cilt:10, Sayı:2) 116-127.
- Sakellariou, Dikaios/Rotarou, Elena S (2017). The effects of neoliberal policies on access to healthcare for people with disabilities, Int J Equity Health (Vol.16) 199.
- Sağlık Bakanlığı (2017), Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara (https://www.saglik.gov.tr/TR,30485/saglikistatistikleri-yilligi-2016-yayinlanmistir.html, Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2018).
- Panitch, Leo/Leys, Colin (2011), Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, Socialist Register 2010. (Çev:Umut Haskan) (İstanbul: Yordam Kitap).
- Pala, Kayıhan (2014). “Sağlık Bakanlığı sağlık istatistiklerini neden çarpıtıyor”, Bilim Teknik Dergisi, 12.12.2014, s.7.
- Pala, Kayıhan (2013). Sağlık İstatistikleri Siyasallaştırılıyor, Toplum ve Hekim, 28 (1) 66-69.
- Ono, T./Schoenstein, M./Buchan J. (2014), “Geographic Imbalances in Doctor Supply and Policy Responses”, OECD Health Working Papers, No. 69, OECD Publishing, Paris. (http://dx.doi.org/10.1787/5jz5sq5ls1wl-en, Erişim Tarihi: 5 Mart 2018).
- OECD (2018b), “Measuring Health Coverage”, OECD Paris, (http://www. oecd.org/els/health-systems/measuring-health-coverage.htm, Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2018).
- OECD (2018a), “Health at a Glance 2017: OECD Indicators”, OECD Paris, (https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-aglance-2017_health_glance-2017-en, Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2018).
- OECD (2016), Health Workforce Policies in OECD Countries: Right Jobs, Right Skills, Right Places, OECD Publishing, Paris, http://dx.doi. org/10.1787/9789264239517-en, Erişim Tarihi: 15 Nisan 2018).
- Navarro, Vincent (2007), Neoliberalism, globalization and inequalities (New York: Baywood Publishing).
- Murtin, Fabrice/Mackenbach, Johan/Jasilionis, Domantas/d’ercole Marco Mira (2017), “Inequalities in longevity by Education in OECD Countries: Insights from New OECD Estimates”, OECD Statistics Working Papers, No. 2017/02, OECD Publishing, Paris, (http://dx.doi.org/10.1787/6b64d9cfen, Erişim Tarihi: 15 Nisan 2018).
- Marmot, Michael/Goldblatt, Peter/Allen, Jessica et al (2010), Fair Society Health Lives. Strategic Review of Health Inequalities in England post2010 (http://www.instituteofhealthequity.org/resources-reports/fairsociety-healthy-lives-the-marmot-review, Erişim Tarihi: 15 Nisan 2018).
- Lister, John (2008), Sağlık Politikası Reformu: Yanlış yolda mı gidiyoruz? (İstanbul: İnsev Yayınları).
- Ikegami, N. (2014), “Factors Determining the Distribution of Physicians in Japan”, Chapter 7 in Universal Health Coverage for Inclusive and Sustainable Development: Lessons from Japan, World Bank, Washington, DC (http://dx.doi.org/10.1596/978-1-4648-0408-3, Erişim Tarihi: 15 Nisan 2018).
- Fujisawa, Rie/Klazinga, Nicolaas S (2017), “Measuring Patient Experiences (PREMs): Progress Made by the OECD and its Member Countries Between 2006 and 2016”, OECD Health Working Papers No:102, Paris. (https:// www.oecd-ilibrary.org/docserver/893a07d2-en.pdf?expires=1526501424 &id=id&accname=guest&checksum=20BA3E2FD88DB4C796DD46665 83C6BC3, Erişim Tarihi 5 Mayıs 2018).
- Euro-Peristat (2013), EURO-PERISTAT Project with SCPE and EUROCAT. European Perinatal Health Report. The health and care of pregnant women and babies in Europe in 2010,(http://www.europeristat.com/images/ European%20Perinatal%20Health%20Report_2010.pdf, Erişim Tarihi 5 Mart 2018).
- Erus, Burcay/Yakut-Cakar, Burcu/Cali, Sanda/Adaman, Fikret (2015). “Health policy for the poor: An exploration on the take-up ofmeans-tested health benefıts in Turkey”, Social Science and Medicine, (Vol.130) 99-106.
- Erus Burcay/Aktakke Nazlı (2012). “Impact of healthcare reforms on out-ofpocket health expenditures in Turkey for public insurees”, The European Journal of Health Economics , (Vol. 13) 337-346.
- Dubois, Hans/Molinuevo, Daniel (2014), Access to Healthcare in Times of Crisis, (https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2014/ quality-of-life-social-policies/access-to-healthcare-in-times-of-crisis, Erişim Tarihi 5 Mart 2018).
- Caner, Asena/Karaoğlan, Deniz/Yaşar, Gülbiye (2018), “Utilization of Healthcare Services by Young Children: The Aftermath of the Turkish Health Transformation Program”. International Journal of Health Planning and Management (DOI: 10.1002/hpm.2504).
- Borrell, Carme/Malmusi, Davide/Muntaner, Charles (2016), “Introduction to the “Evaluating the Impact of Structural Policies on Health Inequalities and Their Social Determinants and Fostering Change” (SOPHIE) Project” International Journal of Health Services (Cilt:47, Sayı:1) 10-17.
- Bambra C. (2011), Health inequalities and welfare state regimes:theoretical insights on a public health ‘puzzle’. J Epidemiol Community Health 65: 740-745.
- ISSN: 1303-9202
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: EĞİTİM VE BİLİM EMEKÇİLERİ SENDİKASI