ETNİK KALIP YARGILAR VE AVRUPA’DA TÜRK İMGESİ (16.-18. YÜZYIL)
Kalıp yargı, kimlik oluşumunun içeriğini ve sürecini yönlendiren makro bağlamsal bir faktör, kimlik gelişiminin ise itici bir gücüdür. Etnik kalıp yargı ise, en yalın ifadesiyle, bir etnik grup hakkında onlara bir özellik atfedilerek haksız yere yapılan genellemedir. Bu perspektif ile bu yazıda etnik kalıp yargıların Türk imgesinin oluşum sürecindeki rolü sorgulanacaktır. 16. ve 18. yüzyıllar arası dönemde kimi Avrupalı yazar ve gözlemcilerin Türklere ilişkin çeşitli değerlendirmelerinin, genel kanaatin aksine bir önyargı ya da peşin hükümlülükten kaynaklı olmadığı ve fakat etnik kalıp yargılar çerçevesinde yorumlanabileceği savunulmaktadır. Bu yazıda oryantalist bakış açısı, Türklere ilişkin etnik bir kalıp yargı üreten ve onu estetize eden bir epistemoloji olarak değerlendirilmiştir. Bu makale, kalıp yargı, peşin hükümlülük ve önyargı kavramlarının ayrıştırılarak sosyal bilimlerde daha çözümleyici yaklaşımlar üretimi konusunda bir farkındalık yaratmayı amaçlamıştır.
Ethnic Stereotypes and Turkish Image in Europe (16-18th Century)
Stereotype is a macro contextual factor that guides the content and process of identity formation, and a driving force for identity development. Ethnic stereotype, in its simplest terms, is an unjust generalization about an ethnic group by a trait attribution. From this perspective, this article examines the role of ethnic stereotypes in the formation of the Turkish image. It is argued that, in the period between the 16th and 18th centuries, various European writers and observers’ evaluations regarding Turks were not due to prejudice or prejudgment, but could be interpreted within the framework of ethnic stereotypes. In this article, the orientalist perspective is evaluated as an epistemology that produces and aestheticizes an ethnic stereotype about the Turks. This article aims to create an awareness about the production of more analytical approaches in social sciences by the distinction of the concepts of stereotype, prejudgment and prejudice.
___
- Allport, Gordon W. (1954), The Nature of Prejudice (Reading: Addison- Wesley).
- And, M. (1989), Türkiye’de İtalyan Sahnesi (İstanbul: Metis Yayınları).
- Atkinson, Thomas G. (1936), Littérature Géographique Française de la Renaissance (Paris: Editions Auguste Picard).
- Augoustinos, Martha / Walker, Ian (1995), Social Cognition (Londra: Sage).
- Banaji, M. (2001), “Social Psychology of Stereotypes” Smelser, Neil J. / Baltes, Paul B. (Der.), International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences (Amsterdam: Elsevier): 15100-15104.
- Bono, S. (2003), Yeniçağ İtalya’sında Müslüman Köleler (İstanbul: İletişim Yayınları).
- Brigham, John C. (1971), “Ethnic Stereotypes”, Psychological Bulletin, 76 (1) :15-38.
- Dellal, Nevide A. (2002), Alman Kültür Tarihi’nden Seçme Tarihi ve Yazınsal Ürünlerde Türkler (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi).
- Ehrlich, Howard J. (1973), The Social Psychology of Prejudice (New York: Wiley)
- Eldem, E. (2014), “The Ottoman Empire and Orientalism: An Awkward Relationship” Pouillion, François, Vatin, Jean-Claude (Der.) After Orientalism. Critical Perspectives on Western Agency and Eastern Re- Appropriations. Volume II (Leiden: Brill): 89-102.
- Gürol, Ü. (1987), İtalyan Edebiyatında Türkler (Ankara: İmge Kitabevi).
- Hall, S. (1991), “Old and new identities, old and new ethnicities” King, Anthony (Der.) Culture, Globalization and the World-System (Londra: Macmillan Press): 41-68.
- Harding, J. (1968), “Stereotypes” Sills, David L. (Der.), International Encyclopedia of the Social Sciences. Cilt 15 (New York: Macmillan): 259- 261).
- Hogg, Michael A., Vaughan, Graham M.(2010), Essentials of Social Psychology (New York: Pearson).
- Koloğlu, O. (1971), Le Turc dans la Presse Française (Beyrut: Al Khayat).
- Kula, Onur B. (2002), Batı Düşününde Türk ve İslam İmgesi (İstanbul: Büke Yayıncılık).
- Kumrular, Ö. (2008), Avrupa’da Türk Düşmanlığının Kökeni: Türk Korkusu (İstanbul: Doğan Kitap).
- Lippmann, W. (1922), Public Opinion (New York: Harcourt Brace).
- Martino, P. (1970), L’Orient dans la Littérature Française au 17e et 18e Siècles (Cenevre: Slatkine reprints).
- Matusitz, J. (2012), “Relationship between Knowledge, Stereotyping, and Prejudice in Interethnic Communication”, Pasos, 10 (1):89-98.
- McDonald, M. (1993), “The Construction of Difference” Macdonald, Sharon (Der.), Inside European Identities (Oxford: Berg): 219-236.
- Nagel, J. (1994), “Constructing ethnicity: creating and recreating ethnic identity and culture”, Social Problems, 41(1):152-176.
- Nelson, Todd D. (2009), Handbook of Prejudice, Stereotyping, and Discrimination (New York: Psychology Press).
- Özbaran, S. (2004), Bir Osmanlı Kimliği (İstanbul: Kitap Yayınevi).
- Parla, J. (1985), Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik (İstanbul: İletişim Yayınları).
- Parry, Vernon J. (2003), Richard Knolles’ History of the Turks (İstanbul: The Economic and Social Foundation of Turkey).
- Rasonyi, L. (1971), Tarihte Türklük (Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları).
- Rouillard, Clarence D. (1938), The Turk in French History, Thought and Literature (1520-1660) (Paris: Armand Colin).
- Said, Edward W. (2013), Şarkiyatçılık. Batı’nın Şark Anlayışları (İstanbul: Metis Yayınları).
- Üçel Aybet, G. (2003), Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları (1530-1699) (İstanbul: İletişim Yayınları).
- Weeda, C. (2014), “Ethnic Identification and Stereotypes in Western Europe, circa 1100–1300”, History Compass 12 (7): 586–606.
- Wright, Stephen C., Taylor, Donald M. (2003), “The Social Psychology of Cultural Diversity: Social Stereotyping, Prejudice, and Discrimination” Hogg, Michael A., Cooper, Joel (Der.), The Sage Handbook of Social Psychology (Londra: Sage): 432-457.
- Yapp, Malcolm E. (1992), “Europe in the Turkish Mirror”, Past and Present, 137: 134-155.
- ISSN: 1303-9202
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: EĞİTİM VE BİLİM EMEKÇİLERİ SENDİKASI
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRK EDEBİYATINI NE YANA YASLAMALI? NİHAL ATSIZ’IN MİLLİ KANONU
TÜRKİYE'DE KİTLESEL İŞSZİLİK: KAMU-ÖZEL ORTAK PROJESİ Mİ?
ETNİK KALIP YARGILAR VE AVRUPA’DA TÜRK İMGESİ (16.-18. YÜZYIL)
Onur KINLI, İrem ÖZGÖREN KINLI