Nane türlerinde (Mentha arvensis L. ve Mentha x piperita L.) Destilasyon Atıklarının Yün Boyama Potansiyelinin Belirlenmesi

Amaç: Dünyada nane türlerinden elde edilen uçucu yağ miktarı Citrus türlerinden sonra ikinci sırayı almaktadır. Mevcut çalışmada, en fazla yetiştiriciliği yapılan nane türlerinin (Mentha arvensis L. ve Mentha x piperita L.) destilasyon sonrası sıvı atıklarında yün boyama potansiyelleri araştırılmıştır.Materyal ve Metot: Çalışmada boyama yünlerde, mordansız ve mordanlı boyama olarak iki farklı şekilde yapılmıştır. Mordanlı boyama da iki farklı mordan (bakır sülfat ve demir sülfat) kullanılmıştır. Mordanlı boyamalarda boyama ve mordanlama işlemi beraber yapılmıştır. Boyama işleminden sonra örnekler ılık suyla yıkanıp durulanmış ve oda koşullarında kurutulmuştur. Bu örneklerde iki farklı uygulama (yıkama öncesi ve yıkama sonrası) sonrasında renk ölçerle renk değerleri (L*,a*,b*,C* ve hᵒ) belirlenmiş ve renk teşhisleri yapılmıştır.Bulgular: Çalışmada boyama yapılan yünlerde renk değişimleri tür ve mordanlara göre farklık göstermiştir. Mentha piperita ile yapılan boyamalarda renklerin doygunluk değerleri (C* değerleri) M. arvensis’ten yüksek bulunmuştur. Ayrıca demir sülfat mordanlı boyamalarda, bakır sülfat mordanlı boyamalardan daha koyu renk tonları elde edilmiştir. Çalışmada yıkama öncesi ve yıkama sonrası uygulamalarda değerlerde değişmeler gözlenmiş, iki türde de yıkama sonrası demir sülfat mordanında C* doygunluk değerleri artmış ve daha canlı renk tonları elde edilmiştir.Sonuç: Çalışma ile destilasyon sonucu sıvı atıkların, alım gücü yüksek çevre dostu ürünlerde boyama amacıyla kullanılabileceği belirlenmiştir. Ayrıca konuyla ilgili ilave çalışmaların gerekliliği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Boyama, nane, distilasyon, atık, mordan

Determination of Dyeing Potential of the Distillation Wastes in Mint Species (Mentha arvensis L. and Mentha x piperita L.)

Objective: The amount of mint oil productions is located at the second level after Citrus oils in the world’s essential oil productions. In the study, dyeing potentials of liquid wastes after the distillation of commercial mint species (Mentha arvensis L. and Mentha x piperita L.) were investigated in wool dyeing.Materials and Methods: Dyeing procedures were performed in two different ways, un-mordant and mordant. Two different mordant, copper sulfate and iron sulfate, were used as mordant. Dyeing with mordant was performed together dyeing and mordant. The samples after dyeing were washed, and they were dried in room conditions. In these samples, data of dyeing (L*, a*, b*, C* and hᵒ) were determined by Colorimeter after two different applications, non-washing and washing. The characterization of color was determined by this procedure.Results: Color variations in dyed wools were observed in both species and mordant. C* values of samples dyed with M. piperita were higher than that of samples of M. arvensis. In addition, darker colors were obtained in samples mordanted with iron sulfate than that of copper sulfate. Changes were observed in pre-wash and post-wash applications, and C* values were increased in iron sulfate mordant in both applications, and more colorful tones were obtained in the samples.Conclusion: It has been determined that liquid wastes of distillation can be used for dyeing of wool. Additional studies with the distillation waste of other essential oil crops are needed for environmentally friendly products dyeing having markets with high purchasing power.

Keywords:

Dyeing mint, distillation, waste, , mordant,

PDF

___

Dirican, A., Telci İ. 2016. Tokat Florasında Doğal Yayılış Gösteren Rezene Popülasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özeliklerinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi 53 (3):293-299.
Eser, F., Telci, İ., Yılmaz, F., Temiz, C., Aktaş, E. and A. Onal. 2017. Determination of the dyeing potential of mint and sage crops wastes on wool and cotton fibers. Journal of Natural Fibers, 14 (4):564–73.
IEC, I. 2003. 61966-2-1 Colour management- Default RGB colour space- sRGB. International Electrotechnical Commission Std. Kamel, M.M., El-Shishtawy, R.M., Youssef, B.M. and Mashaly, H. 2005. Ultrasonic assisted dyeing: III. Dyeing of wool with lac as a natural dye. Dyes Pigments, 73, 103–110.
Karaboyacı, M. 2014. Recycling of rose wastes for use in natural plant dye and industrial applications. The Journal of The Textile Institute, 105:11, 1160-1166, DOI: 10.1080/00405000.2013.876153
Karadağ, R. 2007. Doğal Boyamacılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü, Ankara. Kayahan, E. ve Karaboyacı, M. 2014. Melastan elde edilen boyarmadde ile ekolojik yün boyama. Electronic Journal of Vehicle Technologies/Tasit Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(1).
Khanuja, S.P.S., 2007. Employ contract farming to boost area under cultivation for essentiol oil bearing crops. In: Business Enabling of Aromatic Plants and Products, 21-22 November 2007 at HRDI Dehradun. Chemical weekly, 25 December, pp. 180-184.
Ölmez, F. N. 2003. Osmaniye florasının bitkisel boyacılık potansiyeli ve değerlendirilmesi. Osmaniye folkloru ve halk kültürü sempozyumu, 109–25. Osmaniye, Turkey: Osmaniye Valiliği Yayınları.
Shin, Y., and S. H., Lee. 2006. Natural dyeing of hair using juglone. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, 30 (12):1708–1713.
Telci, I., Toncer, O. G., and Sahbaz, N. 2006. Yield, essential oil content and composition of Coriandrum sativum varieties (var. vulgare Alef and var. microcarpum DC.) grown in two different locations. Journal of Essential Oil Research, 18(2), 189-193.
Telci, İ., Kacar O., Bayram E., Arabacı O., Demirtaş İ., Yılmaz G., Özcan İ., Sönmez Ç.and Göksu E. 2011. The effect of ecological conditions on yield and quality traits of selected peppermint (Mentha piperita L.) clones. Industrial Crops and Products, 34, 1193-1197.
Telci, İ., Şahbaz, N. 2005. Determination of agronomic and essential oil properties of Peppermint (Mentha piperita L.) in various ages of plantation. Journal of Agronomy, 4 (2), 103-108.
TSE Standardı, ISO 105-C10, 2011, Ankara.
TSE Standardı, TSE ISO 105-D02, 2016,Ankara.
Tutak, M., Gülcan, A. C. A. R. ve Akman, O. (2014). Nane (Mentha spicata L.) ve Kekik (Thymus vulgaris L.) bitkileri kullanarak yün lifinin doğal boyanması. Tekstil ve Mühendis, 21(93).
Tutak, M., ve Benli, H. 2008. Bazı bitkilerden elde edilen doğal boyar maddelerin yünü boyama özelliğinin incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 53-59.