Kentsel Peyzaj Yapısındaki Değişimlerin Peyzaj Metrikleri İle Analizi, İzmir Örneği

Amaç: İzmir ilinde hızlı nüfus artışı ve yoğun kentleşme hareketinin görüldüğü merkez ilçelerinde, 1990 ve 2009 yılları arasındaki alan kullanım/arazi örtüsü (AKAÖ) değişimlerinin peyzaj yapısına etkilerinin peyzaj metrikleri ile analiz edilerek değerlendirilmesidir. Materyal ve Metot: Çalışmada, araştırma alanındaki alan kullanım/arazi örtüsü haritaları 07.08.1990 ve 26.07.2009 yıllarına ait Landsat 5 TM uydu görüntülerine piksel tabanlı kontrollü sınıflandırma yöntemi uygulanarak elde edilmiştir. Peyzaj yapısındaki değişimin alan kullanım/arazi örtüsü sınıflarına göre değerlendirilmesinde 9 peyzaj metriği hesaplanmıştır. Bulgular: Çalışma alanında, 1990 ve 2009 yılları arasında, kentsel peyzaj yapısındaki değişim incelendiğinde, yapay yüzeylerin ortalama yama büyüklüğü ve ağırlıklı ortalama yama büyüklüğü değeri artış göstermiştir. Bu artış PROX_AM, ENN_AM, MESH ve IJI değerleri ile birlikte değerlendirildiğinde, yapay yüzeylerin peyzaj içinde genişleyerek büyüdüğü ve yamaların birbirine daha yakın konumlandığını göstermektedir. Bu genişlemeye bağlı olarak tarım alanları, yarı doğal alanlar ve açık alanlarda belirgin azalmalar olmuştur. Sonuç: Araştırma sonucunda, kentsel gelişmeye bağlı olarak tarımsal alanların, açık alanların, yarı doğal alanların ve tuzlu bataklıkların yerleşim, sanayi, ulaşım gibi geçirimsiz alanlara dönüştürülmesinin, parçalanma, habitat yamalarının izolasyonu, açık alan ve doğal bitki örtüsü kaybı gibi çeşitli süreçlerle peyzajın yapısını değiştirdiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Peyzaj metrikleri, parçalanma, habitat izolasyonu, Landsat, alan kullanım/arazi örtüsü

Analyzing Urban Landscape Structure Changes Using Landscape Metrics; The Case of Izmir

Objective: The aim of this study is to evaluate and determine landscape structure depending on land use/land cover (LULC) changes between 1990 and 2009 in the central districts of Izmir province between 1990 and 2009 using landscape metrics. Material and Methods: In this study, land use/land cover maps for study area were derived from two different time periods Landsat 5 TM (Thematic Mapper) acquared in August 07, 1990 and in July 26, 2009 using pixel based supervised classification method. Nine landscape metrics were calculated to evaluate change in landscape structure according to land use/land cover classes. Results: In the study area, when the urban landscape structure change is examined between 1990 and 2009, it was observed that the average patch size and weighted average patch size of artificial surfaces are increased. When these values evaluated together with PROX_AM, ENN_AM, MESH and IJI values, shows that artificial surfaces expand and grow in the landscape and patches are located closer to each other. Depending on this expansion, there has been a significant decrease in agricultural areas, semi-natural areas and open areas. Conclusion: As a result of this research, depending on urban development, the transformation of agricultural areas, open areas, semi-natural areas, salty marshes into impermeable areas such as settlement, industry, transportation, fragmentation, isolation of habitat patches and loss of open area and natural vegetation have changed the structure and function of the landscape. .

Keywords:

Landscape metrics, fragmentation, isolation of habitat, Landsat, land use/land cover,

PDF

___

Alberti, M. 2005. The effects of urban patterns on ecosystem function. International regional science review, 28(2), 168-192.
Bennett, A.F. and Saunders, D.A. 2010. Habitat fragmentation and landscape change. Conservation biology for all, 93: 1544-1550.
Congalton, R.G. and Green, K. 2008. Assessing the accuracy of remotely sensed data: principles and practices. CRC press.
Deniz, B., Küçükerbaş, E.V. ve Tunçay, H.E. 2006. Peyzaj Ekolojisine Genel Bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2), 5-18.
DiBari, J.N. 2007. Evaluation of five landscape-level metrics for measuring the effects of urbanization on landscape structure: the case of Tucson, Arizona, USA. Landscape and Urban Planning, 79(3-4), 308-313.
Dramstad, W., Olson, J.D. and Forman, R.T. 1996. Landscape ecology principles in landscape architecture and land-use planning. Island Press.
Erdogan, N., Kesgin Atak, B. and Nurlu, E. 2014. Modeling of Land Use Dynamics: Case Studies on Urban Growth in Turkey, Urban and Urbanization. St. Kliment Ohridski University Press, Sofia, Bulgaria, ISBN: 978-954-07-3772-0.
Ersoy, E., Jorgensen, A. and Warren, P.H. 2015. Measuring the spatial structure of urban land uses. The case of Sheffield, UK. Journal of Environmental Protection and Ecology, 16(1), 393-401.
Ersoy, E., Jorgensen, A. and Warren, P.H. 2018. Identifying multispecies connectivity corridors and the spatial pattern of the landscape. Urban Forestry & Urban Greening.
Esbah, H., Kara, B., Deniz, B. and Kesgin, B. 2010. Changing land cover characteristics of a developing coastal town: a case study of Didim, Turkey. Journal of Coastal Research, 274-282.
Foody, G.M. 2002. Status of Land Cover Classification Accuracy Assessment, Remote Sensing of Environment, 80, 1, 185-201.
Forman, R.T.T. and Godron, M. 1986. Landscape Ecology. New York: John Wiley and Sons.
Forman, R.T.T. 1995. Land Mosaics: The Ecology of Landscapes and Regions. Cambridge University Pres.
Hepcan, S., Hepcan, C.C., Kilicaslan, C., Ozkan, M.B. and Kocan, N. 2012. Analyzing landscape change and urban sprawl in a Mediterranean coastal landscape: a case study from Izmir, Turkey. Journal of Coastal Research, 29(2), 301-310.
Hepcan, Ç. C., Özeren, M., Hepcan, Ş. and Özkan, M. 2015. İzmir İli Metropol Kıyı İlçelerinin Peyzaj Yapı Analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52(3), 353-362.
Herold, M., Couclelis, H. and Clarke, K.C. 2005. The role of spatial metrics in the analysis and modeling of urban land use change. Computers, environment and urban systems, 29(4), 369-399.
İBB, İzmir Büyükşehir Belediyesi. 2019. [Online]. Available: https://www.izmir.bel.tr/tr/YurutulenProjeler/134/67. Erişim: Şubat, 2019.
İZKA - İzmir Kalkınma Ajansı, 2008. İzmir Bölgesi (TR31) Mevcut Durum Raporu. Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi, Arkadaş Matbaası, İzmir, sayfa: 436.
Jaeger, J.A.G. 2000. Landscape Division, Splitting Index and Effective Mesh Size: New Measures of Landscape Fragmentation. Landscape Ecology, 15, 2, 155-130
Kesgin, B. and Nurlu, E. 2009. Land cover changes on the coastal zone of Candarli Bay, Turkey using remotely sensed data. Environmental monitoring and assessment, 157(1-4), 89-96.
Lee, J.T., Elton, M.J. and Thompson, S. 1999. The role of GIS in landscape assessment: using land-use-based criteria for an area of the Chiltern Hills Area of Outstanding Natural Beauty. Landscape Ecology 1999;16:23–32
Leitao, A.B. and Ahern, J. 2002. Applying landscape ecological concepts and metrics in sustainable landscape planning. Landscape and Urban Planning;59: 65–93Leitão, A.B., Miller, J., Ahern, J. and Mcgarigal, K. 2006. Measuring landscapes: A planner's handbook. Island Press.
Lindenmayer, D.B. and Fischer, J. 2013. Habitat fragmentation and landscape change: an ecological and conservation synthesis. Island Press.
Lookingbill, T.R., Elmore, A.J., Engelhardt, K.A., Churchill, J.B., Gates, J.E. and Johnson, J.B. 2010. Influence of wetland networks on bat activity in mixed-use landscapes. Biological Conservation, 143(4):974-983.
Mac, M.J., Opler, P.A., Haecker, C.P and Doran, P.D. 1998. Status and trends of the nation’s biological resources. United States Department of the Interior, United States Geological Survey, Reston, Virginia, 2, 437-964.
Nurlu, E., Erdem, E., Doygun, H. ve Oğuz, H. 2013. Entegre Değerlendirme Yöntemleri Kullanılarak İzmir Kenti İçin Sürdürülebilir Alan Kullanim Önerileri Geliştirilmesi. COST Action TU0902, TUBITAK Araştırma Projesi Raporu.
Nurlu, E., Kesgin Atak, B. and Barut, I. 2015. Analyzing the Degree of Landscape Fragmentation in Izmir, Turkey from 1984 to 2009. Environment and Ecology at the Beginning of 21st Century, Chapter: 39, Publisher: St. Kliment Ohridski University Press, Editors: Recep Efe, Carmen Bizzarri, İsa Cürebal, Gulnara N. Nyusupova, pp.545-555. ISBN 978-954-07-3999-1
Selman, P. 2010. Centenary paper: Landscape planning–preservation, conservation and sustainable development. Town planning review, 81(4), 381-406.
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. 2009. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Yayın No: 3649, Ankara, ISBN 978-975-19-5276-9, s66.
Turner, M.G. and Gardner, R.H. 1991. Quantitative methods in landscape ecology (p. 536). New York, NY: Springer Verlag
Turner, M.G. 1989. Landscape Ecology: The Effect of Pattern on Process. Annual Review of Ecology and Systematics. 20 (1989). p. 171-197.
Turner, M.G., Gardner, R.H. and O‟Neill, R.V. 2001. Landscape ecology in theory and practice: pattern and process. New York: Springer-Verlag.
Vitousek, P.M., Mooney, H.A., Lubchenco, J. and Melillo, J.M. 1997. Human domination of Earth's ecosystems. Science, 277(5325), 494-499.