Farklı fosfor dozlarının tritikalede verim ve kalite üzerindeki etkileri

Amaç: Farklı fosfor dozlarında Ege Yıldızı tritikale çeşidinin tane verimi, bitki boyu, başak uzunluğu, bin tane, başakta tane sayısı gibi verim bileşenleri belirlenmiştir. Buna ek olarak protein oranı, yağ oranı, nişasta oranı, lif ve kül oranı gibi kalite parametrelerinin değişimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem: Araştırma, 2021 yılında Aydın’da yürütülmüştür. Ege Yıldızı tritikale çeşidine 6 farklı (0, 4, 8, 12, 16, 20 kg da-1) fosfor dozu uygulanmıştır. Verim, bazı verim öğeleri, bazı kalite parametreleri değerleri ölçülmüştür. Araştırma Bulgular: Tane verimi 443,3- 586,7 kg da-1 aralığında, bin tane ağırlığı 46,3 -53,1 gram arasında, bitki boyu 143,2- 151,2 cm arasında, başakta tane sayısı 58,2 - 63,6 adet aralığında, başak uzunluğu 12,6 - 14,4 cm, metrekaredeki başak sayısı 316-404 adet arasında ölçülmüştür. Tanede kül oranı %0,04-0,48 aralığında, yağ %2,31- %2,82 aralığında, lif %2,93- %3,63 aralığında, protein %13,15- %15,05 aralığında, nişasta %63,56- %69,44 aralığında ölçülmüştür. Sonuç: 12 kg da-1 potasyumun tane verimi bakımından Ege Yıldızı tritikale çeşidinde en yüksek verimi verdiği, buna ek olarak 16 kg da-1 potasyumun kül, lif, yağ ve protein oranı gibi bazı kalite parametrelerini de yükselttiği görülmüştür. Gübre uygulama maliyeti ve tanenin değerlendirilme amacına göre dekara 12 kg veya 16 kg potasyum önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Fosfor, tane kalitesi tane verimi, tritikale

The effects of different doses of phosphorus on yield and quality of triticale

Objective: Yield components such as grain yield, plant height, spike length, thousand grain weight, number of grains per spike were measured of Ege Yıldızı triticale at different phosphorus doses. In addition, it was aimed to determine the changes in quality parameters such as protein, fat, starch, fiber and ash ratios. Material and Method: The research was carried out at Aydın in 2021. Six different phosphorus doses (0, 40, 80, 120, 160, 200 kg ha-1) were applied to Ege Yıldızı variety. Yield, yield components, quality parameters values were measured. Results: Grain yield (4433,3 - 5866,6 kg ha-1), thousand grain weight (46,3 - 53,1 g), plant height (143,2 - 151,2 cm), number of grains per spike (58,2 - 63,6), length of spike (12,6 - 14,4 cm), number of spike per square meter (316 - 404), ash content (%0,04 - %0,48), fat (%2,31 - %2,82), fiber (%2,93 - %3,63), protein (%13,15 - %15,05), starch (%63,56 - %69,44) were measured. Conclusion: The highest grain yield values were measured in 120 kg ha-1 phosphorus parcels in Ege Yıldızı variety. 160 kg ha-1 phosphorus also increased ash, fat and fiber rate. So, 120 or 160 kg ha-1 of phosphorus fertilizer application can be recommended according to fertilizer application cost and usage purpose of grain.

Keywords:

Phosphorus, grain quality, grain yield,

PDF

___

Ayrancı, R., B. Sade & S. Soylu, 2017. Ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve fenolojik özelliklerinin tane doldurma dönemindeki kuraklık stresine tepkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26 (Özel sayı): 112−118.
Çelebi, R., 2006. Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının TTM-815 Melez Mısır Çeşidinin Hasıl Verimi ve Yem Değerine Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Van, 37 s.
Çotaoğlu, A. & Y.O. Koca, 2020. Farklı potasyum dozlarının yulaf çeşitlerinde verim, verim öğeleri ve bazı tane kalite özellikleri ile yağ asitleri dağılımı üzerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi; 57 (4): 537-544.
Erekul, O., A. Yiğit, Y.O. Koca, F. Ellmer & K. Weiß, 2016. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kalite potansiyelleri ve beslenme fizyolojisi açısından önemi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı 1): 31-36.
Fagerıa, N.K. & V.C. Balıgar, 1999. Phosphorus use efficiency ın wheat genotypes. Journal of Plant Nutrition, 22 (2): 331-340.
Gislum, R., E. Micklander & J.P. Nielsen, 2004. Quantification of nitrogen concentration in perennial ryegrass and red fescue using near-infrared reflectance spectroscopy (NIRS) and chemometrics. Field Crops Research, 88: 269-277.
Helvacı, D., 2006. Farklı Dozlarda Fosfor Uygulamasının Tritikale Genotiplerine Etkisinin Belirlenmesi. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 45 s.
Kacar, B. & A.V. Katkat, 2009, Gübreler ve Gübreleme Tekniği, Nobel Yayınları, No:1119, Ankara, 576 s.
Kaptan, M.A., Y.O. Koca & Ö. Canavar, 2017. Effect of N-P-K fertilization on mineral content and fatty acidcompounds of corn seed. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14 (2): 19-22.
Kara, B., 2010. Influence of late-season nitrogen application on grain yield, nitrogen use efficiency and protein content of wheat under Isparta ecological conditions. Turkish Journal of Field Crops, 15 (1): 1-6.
Mengel, K. & E.A. Kirkby, 2001. Principles of Plant Nutrition. 5th Edition, Kluwer Academic Publishers, The Netherlands, 875 pp.
Müntzing, A., 1979. Triticale: Results And Problems. Verlag Paul Parey, Berlin and Hamburg, 101 pp.
Öktem, A. & A.C. Ülger, 1998. Harran ovası koşullarında 10 mısır (Zea mays L.) genotipinin fosfor kullanımının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (4): 71-80.
Öncan Sümer, F. & H. Erten, 2022. Farklı fosfor dozlarının baklada (Vicia faba L.) Verim ve verim komponentleri ile protein oranı üzerine etkisi. ADÜ Ziraat Dergisi, 19 (1): 103-109.
Özbek, H., Z. Kaya, M. Gök & H. Kaptan, 1993. Toprak Bilimi. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Ders Kitapları, Genel Yayın No: 73, 816 s.
Öztürk, L., 2001. Fosfor Eksikliğine Dayanıklı Buğday Genotiplerinin Belirlenmesi ve Etkinlik Mekanizmalarının Morfolojik ve Fizyolojik Açıdan Karakterize Edilmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Doktora Tezi, Adana, 144 s.
Rahim, A., A.M. Ranjha & E.A. Waraich, 2010. Effect of phosphorus application an dirrigation scheduling on wheat yield and phosphorus use efficiency. Soil and Environment, 29: 15-22.
Sarı, N., A. İmamoğlu & Ö. Yıldız, 2012. Menemen ekolojik koşullarında bazı ümitvar yulaf hatlarının verim ve kalite özellikleri. ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22 (1): 18-32.
Taşyürek, T., 2001. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yıllığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müd. APK Dairesi Başkanlığı Toprak ve Su kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü Yayın No:117, Ankara, 615 s.
Varughese, G., W.H. Pfeiffer & R.J. Pena, 1996. Triticale: a successful alternative crop (Part 1&2). Cereal Foods World, 41: 474-496.
Wasonga, C.J., D.O. Sıgunga & A.O. Musandu, 2008. Phosphorus requirements by maize varieties in different soil types of western Kenya. African Crop Science Journal, 16 (2): 161-173.
Xin-Kai, Z., L. Chun-Yan, J. Zong-Qing, H. Lian-Lian, F. Chao-Nian, G. WenShan & P. Yong-Xin, 2012. Responses of phosphorus use efficiency, grain yield, and quality to phosphorus application amount of weak gluten wheat. Journal of Integrative Agriculture, 11 (7): 1103-1110.