Coğrafi işaretli ürünlerin bölgesinin ekonomisine ve yenilikçilik kapasitesine etkileri

Amaç: Makale coğrafi işaretli (Cİ) ürünlerin, bölgesel ekonomik gelişmedeki etkisini olduğunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Makale, yerel kapasiteye odaklanan “Üçüncü yol” paradigmasına temellendirilmiştir. Materyal ve Yöntem: Cİ’li ürünler ile tescillenen bölgelerin ekonomik göstergeleri derlenmiştir. Cİ bağımsız değişken, kişi başına düşen GSYİH, dış ticaret geliri, tasarım, faydalı model, patent, marka ve girişim sayıları bağımlı değişkenler olarak kabul edilmiştir. Bu göstergeler bölgelerimiz bazında sayısallaştırılarak basit doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma Bulguları: “Bir bölgedeki Cİ varlığı, o bölgenin ekonomik kapasitesini etkiler.” hipotezi test edilmiştir. Cİ’in sadece tasarım sayısı ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkisi bulunmamaktadır. Kişi başına GSYİH, dış ticaret geliri, patent, faydalı model, girişim ve marka sayıları ile Cİ’in ters yönlü ve orta seviyeli ilişkisi bulunmaktadır. Özetle; 1 milyon kişiye düşen Cİ sayısındaki her birim arttığında, GSYİH, dış ticaret geliri, patent, faydalı model, girişim ve marka sayılarının azaldığı gözlenmiştir. 1 milyon kişiye düşen tasarım sayısı ile Cİ arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sonuç: Ülkemizde Cİ’in alındığı bölgelerde, genel itibariyle ekonomik ve yenilikçilik göstergeleri yüksek olmadığı için Cİ’in bölge ekonomisine katkısı sınırlı olabilmektedir. Ülkemizdeki mevcut gelişme eğiliminde, Cİ’li ürünlerin olanaklarına ilgi duyulmadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla ekonomik gelişme gösteren kentler ile Cİ tescilleri yapılan kentler; fiziksel ve bilişsel bir birliktelik ve gelişme dinamizmi yakalayamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafi işaret, kırsal kalkınma, bölge ekonomisi, Türkiye, doğrusal regresyon analizi

Effects of geographical indication products on the economy and innovation capacity of the region

Objective: The objective of this study was to evaluate the effect of geographical indication (GI) products on regional economic development. The article is based on the “Third way” paradigm which focuses on local capacity. Material and Methods: GI registrations and those regions’ economic value were compiled. GI was considered as independent variable and GDP per Capita, foreign trade income; number of design, utility model, patent, brands and enterprise were considered as dependent variables. Simple linear regression analysis was carried out on the basis of regions. Results: “The efffects of the presence of GI in a region on the economic capacity.” hypothesis was tested. There is no statistically significant relationship with the number of designs. There is an inverse and moderate relationship between GDP per capita, foreign trade income, number of patents, utility models, enterprises and brands and GI. In summary; it’s observed that as each unit of GI per 1 million people increases, number of GDP, foreign trade income, patents, utility models, enterprises and brands decreases. Conclusion: In the regions with a GI product, the contribution of GI to the regional economy may be limited since the economic and innovation indicators were not high. Therefore, cities with economic development and cities with GI registrations could not achieve a physical and congnitive unity and development dynamism.

Keywords:

Geographical indication, rural development, regional economy, Turkiye, linear regression analysis,

PDF

___

Brix, J., 2020. Building capacity for sustainable innovation: A field study of the transition from exploitation to exploration and back again. Journal of Cleaner Production, 268: 122381 (1-12). doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.122381
Casanova, F., 2004. Local development, productive networks and training: Alternative approaches to Trainin and work for young people. Montevideo: OIT-Cinterfor. (Web sayfası: https://www.oitcinterfor.org/sites/default/files/file_publicacion/local_develop.pdf) (Erişim Tarihi: Temmuz 2022)
Çalışkan, V. & H. Koç, 2012. Türkiye’de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17 (28): 193-214. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2456/31291
Çukur, F. & T. Çukur, 2017. Coğrafi işaretli ürünlerin kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi: Muğla ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23 (2): 187-194. https://doi.org/10.24181/tarekoder.364914
Delice, Ş., 2016. Coğrafi İşaretli Ürünlere Yönelik Pazarlama Stratejileri, Türk Pantent Enstitüsü, (Basılmamış) UzmanlıkTezi, Ankara, 185 s.
Demir, İ., 2020. Coğrafi İşaretlerin Sosyoekonomik Etkileri. Türk Patent Enstitüsü, (Basılmamış) Uzmanlık Tezi, Ankara, 93 s.
Doğan, S., 2015. Girişimcilik. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayını. İstanbul, 309 s.
Dokuzlu, S., 2016. Geographical indications, implementation and traceability: Gemlik table olives. British Food Journal, 118 (9): 2074-2085. DOI 10.1108/BFJ-09-2015-0341
Elçi, Ş., 2007. İnovasyon Kalkınma ve Rekabetin Anahtarı. Pelin Ofset, Ankara, 183 s.
Frantzen, D., 2000. R&D, human capital and international technology spillovers: A cross‐country analysis. Scandinavian. Journal of Economics, 102 (1): 57-75.
İloğlu, N., 2014. Coğrafi İşaretlerin Tescili ve Denetimi Üzerine Farklı Ülke Sistemlerinin İncelenmesi Ve Türkiye Uygulaması, Türk Patent Enstitüsü, (Basılmamış) Uzmanlık Tezi, Ankara, 142 s.
Kan, M. & B. Gülçubuk, 2008. Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ. Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 57-66.
Kan, M., 2011. Yerel Düzeyde Ekonomik Kalkınmada Cİ’lerin Kullanımı ve Etkisi: Akşehir Kirazı Araştırması. Ankara Üniversitesi, (Basılmamış) Doktora Tezi, Ankara, 378 s.
Kara, Y., 2019. Argan yağı kooperatifi Berberi kadınların hayatını değiştirdi. (Web sayfası: https://sosyalekonomi.org/argan-yagi-kooperatifi-berberi-kadinlarin-hayatini-degistirdi/) (Erişim tarihi: 15 Eylül 2021).
Karaturhan, B., A. Uzmay & K.O.Ç. Gökçe, 2018. Türkiye’de kırsal kadınların aile işletmelerinde organik tarımı benimseme olasılığını etkileyen faktörler. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 55 (2): 153-160. DOI: 10.20289/zfdergi.408821
Lopez, X. & B. Martin, 2006. Tourism and quality agro-food products; an opportunity for the Spanish Countryside. Tijdschrift voor Economishe en Sociale Geografie, 97 (2): 166-177.
Mercan, Ş. O. & M. Üzülmez, 2014. Coğrafi işaretlerin bölgesel turizm gelişimindeki önemi: Çanakkale ili örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (2): 67-94. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuiibfd/issue/22718/242468
Müller, M., 2012. Design-driven innovation for sustainability: A new method for developing a sustainable value. International Journal of Innovation Science, 4 (1): 11-24.
Orhan, A., 2010. Yerel değerlerin turizm ürününe dönüştürülmesinde "coğrafi işaretlerin" kullanımı: İzmit pişmaniyesi örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2): 243-254. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atad/issue/16800/174510
Phelps, N. A., D. Mackinnon, I. Stone & P. Braidford, 2003. Embedding the multinationals? Institutions and the development of overseas manufacturing affiliates in Wales and North East England. Regional studies, 37 (1): 27-40. DOI: 10.1080/0034340022000033385
Rangnekar, D., 2003. Geographical Indications. International Centre for Trade and Sustainable Development (ICTSD), Cenova, 56 pp.
Saturninus, K., 2002. Globalisation challenges on local economic development. (Web sayfası: http://mdpafrica.org.zw/) (Erişim tarihi: Eylül 2021).
Sayar, N. & R. Tunalıoğlu, 2021. Aydın ilinde tarımsal amaçlı kooperatiflerin girişimcilik özelliklerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 58 (1): 125-135. https://doi.org/10.20289/zfdergi.700334 Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020. Ulusal kırsal kalkınma stratejisi (2021-2023). (Web safyası: https://www.tarimorman.gov.tr/Duyuru/1372/Ulusal-Kirsal-Kalkinma-Stratejisi-_2021-2023_-Yayimlanmistir) (Erişim tarihi: Ocak 2022).
Tepe, S., 2008. Coğrafi İşaretlerin Ekonomik Etkileri. Türk Patent Enstitüsü, Uzmanlık Tezi, Ankara, 160 s.
Treager, A., 2003. From Stilton to Vimto: Using food history to re-think typical products in rural development. Sociologia Ruralis, 43 (2): 87-98.
Treager, A., A. Filippo, B. Giovanni & A. Marescotti, 2007. Regional foods and rural development: The role of product qualification. Journal of Rural Studies, 23: 12-22. doi.org/10.1016/j.jrurstud.2006.09.010
Türk Patent Enstitüsü, 2019. Tasarım. (Web safyası: https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/293FFE51-B888-4DA7-AE07-3D8E472DB4FA.pdf) (Erişim tarihi: Ocak 2022).
Türk Patent Enstitüsü, 2020. Marka bilgilendirme. (Web sayfası: https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/commonContent/MAbout#:~:text=Marka%2C%20bir%20i%C5%9Fletmenin%20mal%20ve,bi%C3%A7imde%20ifade%20edilebilen%2C%20bask%C4%B1%20yoluyla) (Erişim tarihi: Ocak 2022).
Türk Patent Enstitüsü, 2020. Patent/faydalı model. (Web sayfası: https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/16E3B1C5-0F40-4980-9AB3-FE43EFF1309D.pdf) (Erişim tarihi: Ocak 2022).
Türk Patent Enstitüsü, 2021. Coğrafi işaret nedir? (Web sayfası: https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret-nedir) (Erişim tarihi: Ocak 2021).
Van Boekel, G. & M. Van Logtestijin, 2002. Applying the Comprehensive LED Approach: The Case of Mozambique. International Labour Office Cooperative Branch, Cenevre, 51 pp.
Van de Kop, P., D. Sautier & A. Gerz, 2006. Origin-Based Products: Lessons For Pro-poor Market Development.The Royal Tropical Institute-KIT. AmsterdamMontpellier, 104 pp.
Wilson, N., K. Van Ittersum & A. Fearne, 2000.“Co-operation and co-ordination in the supply chain: a comparison between the Jersey Royal and the Opperdoezer Ronde potato. Proceedings of the 67th EAAE Seminar, 96-102 pp., 28-30 October 1999, Le Mans, Fransa INRA Science and Impact and Univ Degli Studi di Parma
WTO, 1994. The agreement on trade-related aspects of intellectual property rights. (Web sayfası: http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/27-trips.pdf) (Erişim tarihi: Ağustos 2021).
Yalçın, D., 2019. Coğrafi İşaretlerin Şehir Markalaşmasına Etkileri: Sakarya İli Örneği. Sakarya Üniversitesi, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 152 s.
Yılmazbilen, M. M., 2020. Ulusal ve Uluslararası Başarılı Örnekler Işığında Coğrafi İşaretlerin Etkin Yönetimi. Türk Patent Enstitsü, (Basılmamış) Uzmanlık Tezi, Ankara, 125 s.