Çiğdem SÖNMEZ, Amir Hasan TAGHILOOFAR, Emine BAYRAM

Bornova Ekolojik Koşullarında Farklı Kökenli Safran (Crocus sativus L.) Popülasyonlarının Bazı Agro-Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Türkiye, safran bitkisinin orijinlerinden birisi olarak bilinmesine rağmen ticari üretimin yapıldığı ülkeler içerisinde yer almamaktadır. Bu çalışmanın amacı Bornova ekolojik koşullarında Türkiye ve İran kökenli safran popülasyonlarında bazı agro-morfolojik özelliklerinin belirlenmesidir. Denemede, bitki materyali olarak Türkiye’nin Tokat, Safranbolu ve İran’ın Kashmar bölgelerine ait popülasyonlar kullanılmıştır. Araştırma 2017 yılında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü tarlasında mevcut olan bitkilerin ikinci yılında yürütülmüştür. Popülasyonlarda çiçek sayısı, yaş çiçek ağırlığı, yaş flament ağırlığı, flament uzunluğu, stigma uzunluğu, stil uzunluğu, çiçek uzunluğu, petal uzunluğu, yaş stigma ağırlığı, kuru stigma ağırlığı, kuru çiçek ağırlığı, kuru stil ağırlığı, yaş stil ağırlığı ve kuru flament ağırlığı özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, çiçek sayısı, yaş çiçek ağırlığı ve petal uzunluğu açısından popülasyonlar arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. En yüksek çiçek sayısı ve petal uzunluğu Safranbolu popülasyonundan, en yüksek yaş çiçek ağırlığı ise Kashmar popülasyonundan elde edilmiştir. Yaş flament ağırlığı ile yaş stigma ağırlığı (r=0.950**) ve yaş stil ağırlığı (r=0.898**) arasında önemli ve pozitif korelasyonlar bulunmuştur. Flament uzunluğu artıkça, stigma (r=0.903**), çiçek (r=0.854**), stil (r=0.778*) uzunluğu ve kuru çiçek ağırlığı (r=0.859**) değerlerinin de arttığı söylenebilir. Ayrıca, yaş stigma ağırlığı ile kuru çiçek ağırlığı ve yaş stil ağırlığı arasında; kuru stigma ağırlığı ile kuru flament ağırlığı arasında da güçlü pozitif ilişkiler tespit edilmiştir. Daha fazla çiçeğe sahip olması nedeniyle ülkemiz popülasyonlarının bölge koşullarında güvenle yetiştirilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Safran, Crocus sativus L., agro-morfolojik

PDF

___

Abdullaev, F., Ortega, C.H. and Miranda, P.R., 2007. HPLC quantification of major active components from 11 different saffron (Crocus sativus L.) sources. Food Chemistry, 100: 1126–1131.
Açıkgöz, N., 1993. Tarımda Araştırma ve Deneme Metodları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 478, İzmir, 80 s.
Agostino, N.D., Pizzichini, D., Chiusano, M.L. and Giuliano, G., 2007. An EST database from saffron stigmas. BMC Plant Biol. 7, 53.
Alicezah, M., Rahman, T., Froemming, G., Ahmad, R. and Nawawi, H., 2014. Saffron and its active compound, crocin inhibits endothelial activation in stimulated human coronary artery endothelial cells. Atherosclerosis, 235(2), 121.
Baghalian, K., Sheshtamand, S.M. and Jamshidi A.H., 2010. Genetic Variation and Heritability of Agro–Morphological and Phytochemical Traits in Iranian Saffron (Crocus sativus L.) Populations. Ind. Crop Prod. 31, 401–406.
Bolhassani, A., Khavari, A. and Bathaie, S. Z. (2014). Saffron and natural carotenoids: Biochemical activities and anti-tumor effects. Biochimica et Biophysica Acta, 1845(1), 20–30.
Ghaffari, M., Rashidnejad, O.N., Dabiri, R., Chen, B. and Francisco, S.J. 2013, Mafic-İntermediate plutonic rocks of the Salmas area, Northwestern Iran: their source and petrogenesis significance, International Geology Review, 55(16):2016-2029.
Kamalipour, M., and Akhondzadeh, S. (2011). Cardiovascular effects of saffron: An evidence-based review. The Journal of Tehran Heart Center, 6(2), 59.Koç, H. 2012. Safran Yetişriciliği, Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım, Yayın No:504, s.176.
Lopresti, A. L., and Drummond, P. D. (2014). Saffron (Crocus sativus) for depression: A systematic review of clinical studies and examination of underlying antidepressant mechanisms of action. Human Psychopharmacology, 29(6), 517–527.
Maggi, L., Carmona, M., Kelly, S.D., Marigheto, N. and Alonso, G. L., 2011. Geographical origin differentiation of saffron spice (Crocus sativus L. stigmas) – Preliminary investigation using chemical and multi-element (H, C, N) stable isotope analysis. Food Chemistry 128:543–548.
Moore, J.C., Spink, J. and Lipp, M., 2012. Development and application of a database of food ingredient fraud and economically motivated adulteration from 1980 to 2010. Journal of Food Science, 77:118-126.
Papandreou, M. A., Tsachaki, M., Efthimiopoulos, S., Cordopatis, P., Lamari, F. N. and Margarity, M., 2011. Memory enhancing effects of saffron in aged mice are correlated with antioxidant protection. Behavioural Brain Research, 219(2), 197–204.
SPSS 13.0. Copyright © SPSS Inc., (1989-2004). All rights reserved.
Taghiloofar, A.H., Bayram, E. ve Sadighfard, S., 2014. İzmir Koşullarında Türkiye ve İran Orijinli Safran Popülasyonları Üzerinde Agro–Morfolojik Araştırmalar (Poster Bildiri), II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 23-25 Eylül 2014, Yalova, Bildiri Kitabı, S: 244-249.
Zarinkamar, F., Tajik, S. and Soleimanpour, S., 2011. Effects of altitude on anatomy and concentration of crocin, picrocrocin and safranal in Crocus sativus L. Australian Journal of Crop Science. 5(7):831-838.