GÜVENİLİR GIDA KONUSUNDA TÜKETİCİ FARKINDALIĞININ GELİŞTİRİLMESİNDE İLETİŞİM STRATEJİLERİNİN ROLÜ
Bu kapsamda mevcut çalışma semt pazarlarında satılan yaş sebze-meyve ürünlerinde gıda güvenliğini konu almaktadır. Araştırmanın amacı; tüketicilerin yaş sebze-meyvelere yönelik gıda güvenliği konusundaki bilgi ve farkındalık düzeyleri, konuya yönelik bilgilerinin kaynağı, konuyla ilgili yürütülen iletişim faaliyetlerinden haberdar olma durumları ve bu faaliyetlerin etkililiğine yönelik tutumlarının ölçümlenmesidir. İzmir ilinden 489 katılımcıyla gerçekleştirilen araştırmada; yaş sebze-meyve alışverişini semt pazarlarından yapan tüketicilerin (%70) çoğunluğunun; düşük-orta gelir gurubundan ve düşük eğitim seviyesinden olan kadınlardan oluştuğu, bu tüketicilerden yalnızca yarısının (%55) gıda güvenliği konusunda bilgi sahibi olduğu ve bilgili olsalar dahi semt pazarından sebze-meyve alışveriş yaparken güvenilir gıda olması durumunu önemsemedikleri görülmüştür. Bunun yanı sıra tüketicilerde güvenilir gıda farkındalığı yaratılması konusunda yürütülmesi önerilen stratejik iletişim çalışmalarının başında yasal otoritelerin yürütücülüğündeki kamusal yarar ve ikna (konuyla ilgili kamuoyu araştırmaları yürütülmesi, ürünlerin üzerinde güvenilir gıda etiket ve logosu bulundurulması, tasarım ve içerik bakımından ilgi çekici gıda güvenliğini tanıtıcı materyallerin hazırlanıp kamuoyunun gıda riskleri hakkında bilgilendirmesi, gıda krizlerine karşı risk planları hazırlanması ve kriz durumlarında tüketici zararının telafi edilmesi, vb.) odaklı çalışmalarının geldiği tespit edilmiştir. Gıda güvenliği çalışmaları kapsamında semt pazarları sürekli denetlenmesi gereken işyerleri olarak tanımlanmakta ve yönetmeliklerde, pazar yerlerinde kullanılan ambalaj, tanıtım ve kimlik levhaları, satıcıların kılık, kıyafet ve temizliği, atıklarının atılmasına kadar birçok unsur yer almaktadır. Bununla beraber tüketicilere yönelik; gıda ürünlerini saklama, son kullanma tarihi, etiket okuma, raf muhafaza ve ambalaj kontrolü gibi standartların bulunmasına rağmen, bu standartların paketlenmemiş yaş sebze-meyve ürünlerini kapsamadığı görülmektedir. Bu kapsamda gıda güvenliği konusunda çıkarılan mevzuatların neredeyse tamamında ambalajlı ürünlere yönelik esasların belirlenmiş olması ancak, yaş sebze-meyvelerin paketlenmemiş olarak satıldığı semt pazarlarının dışarıda bırakılmış olmasının gıda güvenliği çalışmalarında bir boşluk yarattığını söyleyebiliriz.
Anahtar Kelimeler:
Tüketici farkındalığı, İletişim Stratejileri, gıda güvenliği
___
- Akpınar, M.B. Özken, B. Oral, M.A.ve Kızılay, H. (2009). Tüketicilerin Yaş Meyve Sebze Tedarik Kanalı Seçimi: Modern (Süper-Hipermarket) Perakendeciler. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22 (2), 211-221.
- Anonim, (2011a), Mayıs-Haziran). Tarımsal Ürün İzlenebilirlik Sistemi. Gıda Güvenliği Dergisi, s.52.
- Anonim, (2013). Türkiye Tarım Sektörü Raporu. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yayını, 230.
- Anonim. (2003). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu. Devlet Planlama Teşkilatı.
- Anonim. (2006). ZMO İzmir Şubesi Gıda Güvenliği ve Pazaryerleri Komisyonu’nun 5179 Sayılı Kanunun İzlenebilirlik ile İlgili 16. Maddesi Hakkında Görüş ve Öneriler. Tarım ve Mühendislik, 78-79, 100- 102.
- Anonim. (2008). Yaş Sebze ve Meyve Raporu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği.
- Anonim. (2008). Yaş Sebze-Meyve Standardı Kitabı: Avrupa ve Birleşmiş Milletler. Dış Ticaret Müsteşarlığı Akdeniz İhracatçı Birlikleri, Mersin.
- Aydın, M. (1973). Dünya’da ve Türkiye’de Gıda Kontrolü ve Standartları. . Ankara: Türk Ticaret, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği Yayını.
- Başaran, E. (2008, Eylül- Ekim). Gıda Güvenliği Üzerine. Gıda Güvenliği Dergisi, s.62.
- Civelek, O. ve Sayılı, M. (2006). Tokat İli Merkez İlçede Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Halinin Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- Çopur, U. Ö., Yonak, S. ve Şenkoyuncu, A. (2010). Gıda Güvenliği ve Denetim Sistemi. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010. Ankara.Bildiriler Kitabı-2 1127-1137. (sözlü bildiri)
- Gıda Üretimi ve Satış Yerleri Hakkında Yönetmelik. (2003). T. C. Resmi Gazete, 22692, 5 Temmuz 2003.
- Giray, H. ve Soysal, A. (2007). Türkiye’de Gıda Güvenliği ve Mevzuatı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(6).485-490.
- Güder, G. (2006). Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Plitikası ve Türkiye’ye Yansımaları. Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi
- Gül ve Akpınar. (2006). Dünya ve Türkiye Meyve Üretimindeki Gelişmelerin İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (19), 15-27.
- Hablemitoğlu, Ş. (2000) Gıda Güvenliği Konusunda Tüketici Hakları, Standart Dergisi, Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Ankara
- Halaç, E. (2002). Gıda Kalitesi ve Gıda Mevzuatı ile İlgili Temel Kavramlar Işığında Türk ve AB Gıda Mevzuatının Karşılaştırılması. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 4, 107-131.
- Holland, D. ve Pope, H. (2004). EU Food Law and Policy. Kluwer Law International: Hauge. http://www.alata.gov.tr/wp-content/uploads/2012/09/G%C4%B1daG%C3%BCvenli%C4%9FiZKara%C5%9Fahin.pdf
- Karabaş, S. Ve Gürler, Z.A. (2012). "Organik Ürün Tercihinde Tüketici Davranışları Üzerine Etkili Faktörlerin Logit Regresyon Analizi İle Tahminlenmesi", Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 129-156.
- Karaşahin, Z. (2012). Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenliği. Mersin: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü.
- Keleş, (2007). Yeşil Pazarlama Tüketicilerinin Yeşil Ürünleri Tüketme Davranışları ve Yeşil Ürünlerin Tüketiminde Kültürün Etkisi ile İlgili Bir Uygulama. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kılıç, D. (2008). Tüketicilerin Gıda Güvenliğine Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranışları. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Koç, A. A, Bölük, G. ve Aşçı. S. (2008). Gıda Güvenliği ve Kalite Standartlarının Gıda İmalat Sanayinde Yoğunlaşma Etkisi, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 16, 83-115.
- Örgüç, N. ve Mitchell, W. A. (2000). Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekanları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar. Tasarım ve Kuram, 2, 35-58.
- Pazaryerlerine Yönelik Hazırlanan Yönetmelik. (2012). T. C. Resmi Gazete, 28351, 12 Temmuz 2012.
- Pira, A. ve Baytekin, P. (2007). Halkla İlişkiler Neyi, Nasıl Yapmalı. İstanbul: Dönence.
- Sarıkaya, N. (2007).Organik Ürün Tüketimini etkileyen Faktörler ve Tutumlar Üzerine Bir Saha Çalışması. Kocaeli Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 110-125.
- Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun. (2010). T. C. Resmi Gazete, 27533, 11 Ocak 2010.
- Tetik, S. (2012).Türk Tüketicinin Organik Ürün Tercih Etmesine Neden Olan Faktörlerin Uygulamalı Olarak İncelenmesi. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 1 (1), 37-64.
- Üçüncü, M. (2000). Gıdalarda Ambalajlama. İzmir: Ege Üniversitesi.
- Yetim, H. Ve Kesmen, Z. (2012). Gıda Analizler (3. Baskı). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayını.
- Yılmaz, C. (2006) Samsun Semt Pazarları. Geçmişten Geleceğe Samsun 1. Kitap (s.521-540). Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayını. http://www.kultur.samsun.bel.tr/samsem2006/doc/030.pdf
- http://www.mevzuat.gov.tr/metin.aspx?mevzuatkod=7.5.16.358&mevzuatiliski=0&sourcexmlsearch=pazar
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Ege Üniversitesi