Kronik Ruhsal Bozukluğu Olan Bireylerde Mesleki Rehabilitasyon: Toplum Ruh Sağlığı Hemşiresi Neler Yapabilir?

Şizofreni ve bipolar bozukluk gibi kronik ruhsal bozukluklarda, tıbbi tedavinin yanında ruhsal ve toplumsal gereksinimlerini karşılamak, hastalık nedeniyle kaybettikleri toplumsal rolleri yeniden kazanmalarını sağlamak amacıyla uygulanan kapsamlı, eşgüdümlü ve uzun süreli çalışmalar toplum ruh sağlığı hizmetidir. Dünya Sağlık Örgütü, ruhsal sorunu olan birey ve ailelerinin toplumdan uzak olmamasını, insan haklarına saygılı, hastaların etiketlenmesini önleyen sağlık bakımının gerekliliğini, hastaneler yerine toplum temelli ruh sağlığı hizmeti çerçevesinde sunulmasını vurgulamaktadır. Günümüzde dünya genelinde kronik ruhsal bozukluğu olan bireylerin yaşam kalitelerini mümkün olan en üst düzeye çıkarmak, ekonomik ve sosyal yaşama katılmalarını sağlamak ulaşılmak istenen ortak hedef haline gelmiştir. Çünkü bu bireylerde en önemli sorunlardan birisi işsizlik ve bir işe yaramama duygusudur. İstihdamın insanların yaşamındaki rolü ve kişinin benlik saygısının gelişmesine katkıda bulunduğu göz önüne alındığında; ruhsal sağlık problemleri yaşayanların işe yerleştirilmeleri iyileşmesini teşvik etmede kilit önem taşır. Bu bağlamda, bu bireylerin çalışma kapasitelerini geri kazandırmak veya bir işe başlamaları için gereken önkoşulları sağlamalarına yardımcı olmak için sunulan tıbbi, psikolojik, sosyal ve mesleki aktiviteler mesleki rehabilitasyon hizmetleri içerisinde yer alır. Toplum ruh sağlığı hizmetinin sunumu için açılan toplum ruh sağlığı merkezleri kronik ruhsal hastalığı olan bireylerin rehabilitasyonu için yardım eder. Toplum ruh sağlığı hemşiresi de; bu merkezin çok disiplinli ekibi içerisinde yer alır. Bu derlemede okuyucuya, kronik ruhsal bozukluğu olan bireylerin iyileşmesinde mesleki rehabilitasyonun önemi ve toplum ruh sağlığı hemşiresinin bu bireylerin istihdamındaki engelleri azaltmak ve istihdamını kolaylaştırmak için yapılabilecek girişimlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

mesleki rehabilitasyon, toplum ruh sağlığı hemşiresi, kronik ruhsal bozukluk

Occupational Rehabilitation in Individuals with Chronic Mental Disorders; What Can Society Mental Health Nurse Do?

In chronic mental disorders such as schizophrenia and bipolar disorder, comprehensive, coordinated and long-term studies that are performed to meet the psychological and social needs of the medical treatment and to regain the social roles they have lost due to illness are community mental health services. The World Health Organization emphasizes that individuals and families with mental problems should not be away from the society, the necessity of health care that respects human rights and prevents patients from being labeled, and it should be provided within the framework of community based mental health service instead of hospitals. Today, it has become a common goal to reach individuals with chronic mental illness worldwide, to maximize their quality of life and to participate in economic and social life. Because one of the most important problems in these individuals is unemployment and the feeling of not being able to work. Given the role of employment in people's life and the development of one's self-esteem; Placement of people with mental health problems is key in promoting recovery. In this context, the medical, psychological, social and vocational activities offered to help these individuals restore their working capacities or provide them with the necessary prerequisites to start a job are included in vocational rehabilitation services. Community mental health centers, which are opened for the provision of community mental health service, help for the rehabilitation of individuals with chronic mental illness. The community mental health nurse is also part of the multidisciplinary team of this center. In this review, it is aimed to determine the importance of occupational rehabilitation in the recovery of individuals with severe mental disorders and to identify the interventions that can be done to reduce the barriers and employment of community mental health nurses.

PDF

___

Alataş, G., Kahiloğulları, AK., Yanık, M. (2011). Ulusal ruh sağlığı eylem planı. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
Amering, M., Schmolke, M. (2017). Ruh sağlığında iyileşme bilimsel ve klinik sorumlulukların yeniden şekillenmesi. (H. Soygür, Çev.). Ankara: İmaj Yayınevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 2007)
Arabacı, LB., Büyükbayram, A., Aktaş, Y., Taşkın, N. (2018). Kronik ruhsal bozukluk tanısı alan hastaların bakım verenlerine verilen psikoeğitimin yaşadıkları güçlük ve psikososyal uyumlarına etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3), 175-185.
Aslantürk, H. (2016). Ruh sağlığı alanında toplumsal entegrasyon ve sosyal haklar. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(4), 259-270.
Aydın, GG., Topkaya, Ö. (2019). Engellilik değerlendirmesi ve mesleki rehabilitasyon uygulamaları: çeşitli ülkeler ile Türkiye karşılaştırması. Karatahta/İş Yazıları Dergisi, 14, 135-154.
Ayhan, F.(2016).Psikiyatri hastalarının rehabilitasyonu. N. Gürhan (Ed.) Ruh sağlığı ve hastalıkları kitabı içinde (323-346). Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitapevleri.
Barry, M. (2006). Promoting mental health in the workplace. Barry, M., Jenkins, R (Eds.), Implementing Mental Health Promotion (pp. 215-250). Switzerland: Springer Nature. Bilge, A., Çam, O. (2010). Ruhsal hastalığa yönelik damgalama ile mücadele. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(1), 71-78
Bilgin, H., Özaslan, Z. (2018). Toplum ruh sağlığı hemşireliğinin tarihi ve gelişimi. Türkiye Klinikleri, 3(1), 1-7.
Bouwmans, C., Sonneville, C., Mulder, CL., Roijen, LH. (2015). Employment and the associated impact on quality of life in people diagnosed with schizophrenia. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 11, 2125–2142.
Çam, MO., Kuliğ, D., Kaçmaz, ED. (2019). Psikiyatride vaka yönetimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(2), 214-222.
Çam, O., Bilge, A. (2013). Türkiye’de ruhsal hastalığa / hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: sistematik derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), 91-101.
Çimşir, E. (2019). Türkiye’de mesleki rehabilitasyon hizmetleri ve ihmal edilmiş bir alan olarak rehabilitasyon danışmanlığı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 114-124.
Delice, MA. (2017). Toplum ruh sağlığı merkezleri için klavuz. (1. Baskı) İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
Eren, N. (2018). Toplum ruh sağlığı hemşireliğinde terapötik müdahaleler. Türkiye Klinikleri, 3(6), 34-41.
Hallaç, S., Meydanlıoğlu, A., Karakaya, D., Acar, GG. (2014). Toplum ruh sağlığı hemşireliği: Öğrenci uygulama örneği. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30–43.
Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2011). Erişim adres:https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm.
İşkur 2019 Yılı Tabloları. (2019). Erişim adresi: https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/.
Liberman, RP. (2011). Yeti yitiminden iyileşmeye: Psikiyatrik iyileştirim el kitabı. (M. Yıldız, Çev.). İstanbul: Ömür Matbaacılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 2008)
Mamatoğlu, N. (2015). Türkiye’de engelli istihdamının genel görünümü: işveren gözüyle engelli istihdamını artırma konusunda önerilen politikalar. Alternatif Politika, 7(3), 524-561.
Onbirinci Kalkınma Planı. (2019). Erişim adresi:http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf.
Öz, YC., Barlas, GÜ. (2017a). Şizofreni hastalığı olan bireylerin işe yerleştirme ile ilgili görüşleri ve beklentileri: niteliksel bir çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 28-32.
Öz, YC., Barlas, GÜ. (2017b). Şizofrenili bireylerde istihdamın önemi. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 3(Ek Sayı), 46-50.
Özçelik, B., Karamustafalioğlu, O., Üstün, N., Aker, T., Çıtak, S. (2002). Süregen psikotik bozukluğu olan hastaların tedavi, bakım ve uyum sorunları bağlamında bakırköy ruh ve sinir hastalıkları eğitim ve araştırma hastanesi'ndeki uygulamalar ve yaşanan güçlükler. Düşünen Adam, 15(2), 85-89.
Öztürk, OM., Uluşahin, A. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları. (15. Baskı) Ankara: Bayt Ltd Şti.
Songur, C., Saylavcı, E., Kıran, Ş. (2017). Avrupa’da ve Türkiye’de ruh sağlığı hizmetlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Social Sciences Studies Journal, 3(4), 276-289.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri Hakkında Yönerge. (2014). Erişim adresi:https://www.saglik.gov.tr/TR,11269/toplum-ruh-sagligi-merkezleri-hakkinda-yonerge.html.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri Listesi. (2020). Erişim adresi:https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,43118/toplum-ruh-sagligi-merkezleri-trsm-listesi.html