Hilal TIPIRNAZ SİPAHİ, Ali Osman KARABABA

Olweus öğrenciler için akran zorbalığı anketinin Türkçeye ve Türkiye’ye uyarlanması ve geçerlilik, güvenirlik analizi

Amaç: Bu çalışmada, Olweus öğrenciler için akran zorbalığı (OÖAZ) anketinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: İlk aşamada anket Türkçeye çevrildi. Araştırmacılar ve çevirmenler tarafından ortak formun oluşturulmasından sonra, form iki ana dili olan bir çevirmen tarafından İngilizceye çevrildi. Anket geçerlilik çalışması sırasında yüzey ve kapsam geçerliliği açısından uzman panelinde değerlendirildi ve gerekli görülen değişiklikler yapıldı. Pilot çalışmanın ardından, anket İzmir ili Bornova ilçesi Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı ilköğretim okulları altıncı ve yedinci sınıflarını temsil eden 405 öğrenciye uygulandı (%95 G.A., %7.6 prevalans ve %2.5 hata payı). Anketin güvenirliği Cronbach Alfa ve iki yarım test (Split Half) yöntemleriyle değerlendirildi. Bulgular: Uzman paneli anketin kavramsal yapıyı karşıladığı ve literatüre uygun biçimde akran zorbalığının temel alanlarını içerdiği görüşünde birleşti. Geçerlilik ve güvenirlik çalışması 2008 yılı Nisan ayında Bornova’da sekiz ilköğretim okulundaki 6. ve 7. sınıflarda gerçekleştirildi. Araştırmaya katılan 405 öğrenciden OÖAZ anketini dolduran 400 öğrenci veri tabanına alındı. Anketin tümünün Cronbach Alfa değeri .81’di. Tek, çift sıralaması içinde Spearman-Brown iki yarım test güvenirlik katsayısı .85 olarak bulundu. Sonuç: Çalışmanın bulguları, Olweus öğrenciler için akran zorbalığı anketinin Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenirliğinin tatmin edici olduğunu göstermektedir. Anket akran zorbalığı araştırmalarında faydalı bir araç olarak kullanılabilir.

Adoption of Olweus bully victim questionnaire to Turkish and Turkey and analysis of its validity and reliability

In the first step the questionnaire was translated to Turkish. Afterwards the final form of the questionnaire was formed by the researchers and translators. The final form of the questionnaire was translated to English by a translator who had two native languages. Content and surface validity was evaluated by a specialist panel and changes made which are needed. After the pilot survey, the questionnaire was applied to 405 students which presented İzmir Bornova primary schools 6 and 7th grade classes (95% CI, 7.6% prevalence, 2.5% error). The reliability of the questionnaire was evaluated by Cronbach Alpha and split half tests. Results: The panel agreed on that the questionnaire comprised the content of bullying and its basic aspects in concordance with the literature. Validity and reliability study was conducted in the sixth and seventh classes of eight primary schools located in Bornova-İzmir in April 2008. Of 405 students, data of 400 who filled the questionnaire was included in the database. Cronbach Alpha coefficient of the whole questionnaire was .81. Spearman-Brown split half reliability in odds, even ranks score was .85. Conclusion: These findings show that the validity and the reliability of Turkish version of OBVQ are satisfactory. The questionnaire may be used as a useful tool for bullying research.

PDF

___

1. Craig WM. The relationship among bullying, victimization, depression, anxiety and aggression in elementary school children. Pers Individ Dif 1998;24(1):23-130.
2. Espelage Dl, Swearer SM. Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here? School Psych Rev 2003;32(3):365-83.
3. Güvenir T. Okulda akran istismarı. Ankara: Kök Yayıncılık; 2008;51-55.
4. Mc Guckin C, Lewis CA. Experiences of school bullying in northern Ireland: Data from the life time and times survey. Adolescence 2006;41(4):313-20.
5. Olweus D. Aggression and peer acceptance in adolescent boys: Two short term longitudinal studies of ratings. Child Development 1977;48(4):1301-13.
6. Olweus D. Bullying at school. Oxford: United Kingdom, Blackwell Publishing; 2003.
7. Pişkin M. Okul zorbalığı, tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 2002;2(5):531-62.
8. Tatlılıoğlu K. Okullarda şiddet ve zorbalık: Risk faktörleri, koruma, önleme ve müdahale hizmetleri: Konya örneği, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;6(12):209-31.
9. Lacey A, Cornell D, Konold T. The relations between teasing and bullying and middle school standardized exam performance. J Earl Adol 2015;37(2):192-221.
10. Atik G. Assessment of school bullying in Turkey: A critical review of self-report instruments. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2011;15(4):3232-8.
11. Alikaşifoglu M, Erginöz E, Ercan O, Uysal O, Kaymak DA, İlter O. Violent behaviour among Turkish high school students and correlates of physical fighting. Eur J Public Health 2004;14(3):173-7.
12. Alikaşifoglu M, Erginöz E, Ercan O, Uysal O, Albayrak-Kaymak D. Bullying behaviours and psychosocial health: Results from a cross-sectional survey among high school students in Istanbul, Turkey. Eur J Pediatr 2007;166(4):1253-60.
13. Gültekin Z. Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması 2003; Yüksek Lisans tezi.
14. Kapçı EG. İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısı ile ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 2004;37(1):1-13.
15. Kepenekci YK, Cinkir S. Bullying among Turkish high school students. Child Abuse Negl 2006;30(3):193-204.
16. Pekel N. Akran zorbalığı grupları arasında sosyometrik statü, yalnızlık ve akademik başarı durumlarının incelenmesi 2004; Yüksek Lisans tezi
17. Pişkin M. Okullarımızda yaygın bir sorun: Akran zorbalığı. 7. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı; 2003:125-6.
18. Yıldırım R. Akran zorbalığı. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi 2012;10(2):39-51
19. Gökkaya F, Sütcü ST. Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi, Anatolian J Psychiatry 2015;16(Special issue 1):54-63.
20. Hymel S, Swearer SM. Four decades of research on school bullying: An introduction. Am Psychol 2015;70(4):293-9.
21. Solberg ME, Olweus D. Prevalence estimation of school bullying with the Olweus bullly/victim questionnnaire. Aggressive Behavior 2003;29(4):239-68.
22. Berger KS. Update on bullying at school: Science forgotton? Developmental Review 2007;27(2):90-126.
23. Hawker DS, Boulton MJ. Twenty years' research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. J Child Psychol Psychiatry 2000;41(4):441-55.
24. Currie C. Roberts C, Morgan A, Smith R, Settertobulte W, Samdal O, Rasmussen VB (eds). Young People's Health in Context: International report from the HBSC 2001/02 survey. WHO Policy Series: Health policy for children and adolescents. Issue 4, WHO Regional Office for Europe, Copenhagen 2004; 133. [cited 28 Sep 2013]. Available from: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0008/110231/e82923.pdf
25. Ercan O, Alikaşifoğlu M, Erginöz E ve ark. İstanbul lise gençlerinde riskli davranışların sıklığı ve cinsiyete göre dağılımı (Cerrahpaşa Gençlik Sağlığı Araştırması 2000) Türk Pediatri Arşivi 2001;36(2):199-211.
26. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Kitabevi; 2005.
27. Olweus, D. Annotation: Bullying at school: Basic facts and effects of a school based intervention program. J Child Psychol Psychiatry 1994;35(4):1171-90.