Kadercilik Eğilimi İle Özyeterlik İnancı ve Savunma Mekanizmaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı kadercilik eğiliminin özyeterlik inancı ve savunma mekanizmalarını yordayıp yordamadığını ve kadercilik eğiliminin cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 428 üniversite öğrencisi (277 kadın, 171 erkek) oluşturmaktadır. Verilerin analizinde Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı, bağımsız örneklemler için t testi ve aşamalı çoklu doğrusal regresyon analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda kadercilik eğilimi ve kadercilik eğiliminin alt boyutları ile özyeterlik inancı ve olgun (matür) savunma biçimleri arasında negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Kadercilik eğilimi ile olgun olmayan (immatür) savunma biçimleri ve nevrotik savunma biçimleri arasında ise pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Yapılan aşamalı çoklu doğrusal regresyon analizinin sonucunda kadercilik eğiliminin kişisel kontrol eksikliği ve şans alt boyutlarının özyeterlik inancının anlamlı yordayıcıları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kadercilik eğiliminin kişisel kontrol eksikliği altboyutunun olgun savunmaların, şans ve batıl inanç alt boyutlarının olgun olmayan savunma biçimlerinin, önceden belirlenmişlik ve kişisel kontrol eksikliğinin ise nevrotik savunma biçimlerinin anlamlı yordayıcıları olduğu gözlenmiştir. Yapılan analizlerde kadınların erkeklere oranla daha fazla kaderci eğilime sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak kadercilik eğiliminin genel özyeterlik inancı ve savunma mekanizmalarıyla ilişkili olması ve bu değişkenleri yordaması, ayrıca kadercilik eğiliminin cinsiyete göre farklılaşması bireysel ve toplumsal faktörlerin karşılıklı olarak birbirini etkilediğini göstermesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Kadercilik eğilimi, özyeterlik inancı, savuma mekanizmaları

PDF

___

Aktan, Ö. (2009). Depresyon tanısı konulmuş hastalar ile depresif şikayetleri olmayan kişilerin kullandıkları savunma mekanizmaları açısından karşılaştırılması.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 358105)
Andrews, G., Singh, M., & Bond, M. (1993). The defense style questionnaire. The journal of nervous and mental disease, 181(4), 246-256 doi: 10.1097/00005053-199304000-00006
Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeği’nin göyö Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113 -132
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191- 215. doi: 10.1016/0146-6402(78)90002-4
Bilican - Gökkaya, V. (2015). Çaresizliği öğrenen kadın: Öğrenilmiş çaresizlik. Electronic Turkish Studies, 10(14), 53- 70.http://turkishstudies.net/ adresinden elde edildi.
Brittle, C.,ve Cosgrove, M. (2006). Unconscious motivators and situational safety belt use: literature review and results from an expert panel meeting (No. HS-810 650). https://www.nhtsa.gov/staticfiles/nti/pdf/810650.pdf adresinden elde edildi.
Cramer P. (1987) The development of defense mechanisms. Journal of Personality, 55(4), 597-614.DOI: 10.1111/j.1467-6494.1987.tb00454.x
Çağıl, D. (2011). Erkek alkol bağımlılarında savunma mekanizmalarının aleksitimi ve kişilik boyutları ile ilişkisi. (Tıpta uzmanlık Tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 282324)
Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de dindarlık: uluslararası bir karşılaştırma. İstanbul: Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi. http://research. sabanciuniv.edu/13119/1/Rapor_ Kamu-dindarl%C4%B1k.pdf. adresinden elde edildi.
Dağ, İ. (1999). The relationships among paranormal beliefs, locus of control and psychopathology in a Turkish college sample. Personality and Individual Differences, 26(4), 723-737.DOI: 10.1016/S0191-8869(98)00184-6
Dağ, İ. (2002). Kontrol Odağı Ölçegi (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90.
Erdem, M., Işıntaş M., Özgen, F., ve Özşahin, A. (2008). Savunma biçimlerinin uyum bozukluğundaki rolü. Anadolu Tıbbi Araştırmalar Dergisi, 2(4),155- 159
Freud A. (2004). Ben ve savunma mekanizmaları. (Çev. Yeşim Erim), İstanbul: Metis Yayınları.
Freud, S. (1962). The Neuro-Psychoses of Defence. İçinde (J.A. Strachey. Ed.)The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume III (1893-1899): Early Psycho-Analytic Publications (ss. 41-61).
Gecas, V. (1989). The social psychology of self-efficacy. Annual Review of Sociology, 291-316. DOI: 10.1146/annurev.so.15.080189.001451
Karasar,N.(1984). Bilimsel araştırma metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
Kasapoğlu, A. (2008). Kur’an açısından fatalizm-inkârcıların bir tutumu olarak kadercilik- Hikmet Yurdu 1 (1), 87-107.
Kaya, A., ve Bozkur, B. (2015). Kadercilik eğilimi ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 935-946. DOI: 10.17860/efd.55137
Kuşat, A. (2000). Psikolojik bir olgu olarak kendini aldatma ve dini inançla ilişkisi. Dini Araştırmalar, 3(8), 97- 116. Macit, M. (2014). Boyun eğme-başa çıkma sarkacında kadercilik: Sosyal psikolojik bir yaklaşım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Masalcı – Burçak, A. D. (2012). İç denetim programının ergenlerin denetim odağı, öğrenilmiş güçlülük ve savunma mekanizmalarını kullanma biçimi üzerindeki etkisi, (Yayımlanmamış doktora tezi), YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 313086).
Omu, O., ve Reynolds, F. (2014). Religious faith and self-efficacy among stroke patients in Kuwait: health professionals’ views. Disability and rehabilitation, 36(18), 1529-1535.
Özden, S., Vedi, F., Yargıç, İ., ve Kaya, N. (1997). Büyücü-üfürükçü-cinci ve astrolog gibi hekim olmayan kişiler ile ruh hastalıklarının ilişkilerinin çeşitli yönlerden araştırılması. Düşünen adam, 10, 17-22.
Öztürk, M. O. (2002). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapları.
Rougier, C. (2011). Cultural values religiosity and spirituality as predictors of professional psychological help- seeking behavior of black adults in the united states. Unpublished doctoral disseratation. New York: Columbia University, School of Arts and Sciences.http://hdl.handle.net/10022/AC:P:11412 adresinden elde edildi.
Schwarzer, R. ve Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.) içinde , Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (ss. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
Snarey, J. R., & Vaillant, G. E. (1985). How lower-and working-class youth become middle-class adults: The association between ego defense mechanisms and upward social mobility. Child Development, 899-910.
Sobol-Kwapinska, M. (2013). Hedonism, fatalism and ‘carpe diem’: Profiles of attitudes towards the present time. Time & Society, 22 (3), 271–290. DOI: 10.1177/0961463X13487043
Vaillant, G. E. (1977). Adaptation to life. Harvard University Press.
Yaşar, M. R. (2007). Depresyonun kadınlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 251-281.
Yılmaz, N., Gençöz, T., ve Ak, M. (2007). Savunma Biçimleri Testinin Psikometrik Özellikleri: Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 244-253.