Çocuk Edebiyatı ve Çocuğa Görelik Kavramı
Bebeklik dönemi ile başlayarak tüm dönemleri kapsayan okuma eylemi, insan yaşamının en önemli parçasıdır. Bireyin doğumu ile başlayan gelişim evreleri yaş gruplarına göre gelişim göstermektedir. 0-2 yaş grubu bebeklik, 3-6 yaş grubu erken çocukluk, 7-11 yaş grubu son çocukluk, 12-18 yaş grubu ise ergenlik dönemi olarak kabul edilmektedir. Erken çocukluk dönemiyle başlayan fiziksel ve motor gelişim evresi, bilişsel gelişim evresi, dil gelişim evresi, ruhsal ve sosyal-ahlâki gelişim evrelerine çocuk edebiyatının etkisi son derece önemlidir. Bu doğrultuda çalışmada çocuğa görelik kavramı ile ilgili literatür dikkate alınarak, seçilecek çocuk edebiyatı ürünlerinin iç yapı ve dış yapı özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda bu çalışmanın özellikle çocuk ve okul kütüphanecilerine, ebeveynlere ve eğitimcilere katkı sunması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler:
çocuk edebiyatı, çocuğa görelik kavramı, çocuk edbiaytı iç yapı özellikleri, çocuk edeniyatı dış yapı özellikleri, Çocuk
Children's Literature and the Concept of Child Relativity
The act of reading, which covers all periods, starting with infancy, is the most important part of human life. The developmental stages that begin with the birth of the individual show development according to age groups. The 0-2 age group is considered as infancy, the 3-6 age group as early childhood, the 7-11 age group as final childhood, and the 12-18 age group as adolescence. The effect of children's literature on the physical and motor development phase, cognitive development phase, language development phase, spiritual and social-moral development phases that start with early childhood is extremely important. In this direction, it is aimed to examine the internal structure and external structure characteristics of the children's literature products to be selected, taking into account the literature on the concept of child-appropriateness. In this context, this study is expected to contribute especially to child and school librarians, parents and educators.
Keywords:
Child, child-friendly concept, children's literature, children's literature external structure elements, children's literature internal structure elements,
___
- Akaroğlu, G. ve Kuduz, B. (2022). Çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinin 3-4 yaş çocukları için çocuğa uygunluk ilkesi doğrultusunda seçtikleri kitapların seçilen yaş grubu tarafından değerlendirilmesi. Ekev Akademi Dergisi, 90, 247-265. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/71356/1147113
- Aksaçlıoğlu, A. G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48939/624269
- Arslan, G. ve Kargın, T. (2021). Öğretmenlerin kitap önerisinde kullandıkları ölçütlerin çocuk edebiyatının temel ilkelerine göre incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 35(4), 567-588. https://doi.org/10.24146/tk.992025
- Aydın, İ., Öksüz, A. ve Çelebi, A. (2021). Çocuk kitaplarında yansıma, ikileme ve pekiştirme sözcük görünümleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 923-945. https://doi.org/10.47525/ulasbid.939363
- Ayyıldız, M., Bozkurt, Ü. ve Canlı, S. (2006). Okuma kültürü üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 0-0. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36938/422342
- Çolaklar, H. (2019). Bartın il halk kütüphanesindeki okul öncesi dönem çocuk kitaplarının dış yapı ölçütleri: yazım, dil, biçim ve içerik özelliklerine göre değerlendirilmesi. Bilgi Yönetimi, 2(2), 145-168. https://doi.org/10.33721/by.643555
- Demi̇rcan, C. (2014). Tübitak çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17390/181750
- Erden, M. ve Akman, Y. (2002). Gelişim ve öğrenme (14. Baskı). Arkadaş Yayınevi. Gençer, G. (2021). “Küçük Kara Balık” ve “Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın” çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri açısından incelenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ukmead/issue/64998/936660
- Gönen, M. ve Güler, T. (2011). The environment and ıts place in children’s picture story books. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3633-3639. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.04.347
- Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö. ve Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(196) , 258-272. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36171/406685
- Güleç, H. ve Gönen, M. (1997). 1974-1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 11(1), 42-53. http://www.tk.org.tr/index.php/tk/article/view/977
- Güleryüz, H. (2003). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Pegem-A Yayıncılık.
- Hakkoymaz, S. (2022). Mavisel Yener’in çocuk kitaplarının etkili iletişim becerilerine göre incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 121-132. https://doi.org/10.18069/firatsbed.966475
- Hakkoymaz, S. ve Tanju Aslışen, E. (2022). Çocuk kütüphanecilerinin resimli kitap seçme kriterlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 11(4), 1547-1572. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/73952/1221101
- Karaca, G. ve Temizyürek, F. (2017). Sevim Ak’ın öykülerinin çocuğa görelik ilkesi açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 177-195. https://doi.org/10.14686/buefad.263572
- Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. (T. Şimşek, Ed.) Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı içinde (ss. 77-125). Grafiker Yayınları. https://www.academia.edu/7441000/%C3%87ocuk_Edebiyat%C4%B1_Metinlerinde_Bulunmas%C4%B1_Gereken_%C3%96zellikler
- Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 243-254. https://doi.org/10.21764/maeuefd.319461
- Samancı, O. ve Uçan, Z. (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/35347/425790
- Samur, A. Ö. ve Çiftçi, Y. (2019). Ailelerin nitelikli çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme yetkinlikleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 327-354. https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdirsosbilder/issue/66824/1045182
- Sever, S. (2007). Çocuk ve edebiyat (3. Baskı). Kök Yayıncılık.
- Taşcı, E. (2019). 0-36 ay çocuklara yönelik resimli çocuk kitaplarının bir analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- Tekşan, K. ve Çelenk, B. (2018). Altun Işık ve Kızılelma kitaplarındaki masalların çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(2), 327-338. https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/38639/399769
- Türk Dil Kurumu. (2022a). Güncel Türkçe sözlük. 15 Mart 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
- Türk Dil Kurumu. (2022b). Güncel Türkçe sözlük. 15 Mart 2023 tarihinde. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
- Topal, A. (2008). Çocuk gelişim dönemi ve özellikleri. https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_1870.htm Ulusoy, A., Güngör, A. A., Akyol, A. K., Subaşı, G., Ünver, G., ve Koç, G. E. (2007). Eğitim psikolojisi. Anı yayıncılık.
- Yılmaz, B. (2021). Çocuk edebiyatı. Bülent Yılmaz’a ait 2020-21 Bahar Yarıyılı ders notları (3 sayfa, sunum). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
- Yiğitbaşı, K. G. (2018). Çocuk yayınları ve dışa açılım. Çizgi Kitabevi.
- Başlangıç: 2022
- Yayıncı: Atatürk Üniversitesi