ALTI AY BİR GÜZ'DE YAPI: ANLATININ YÖNÜ VE YAYILIMI ÜZERİNE BİR OKUMA

Altı Ay Bir Güz (1996) “zaman”ı ele alışı bakımından postmodern bir anlatının karakteristiğini yansıtan eserlerden biridir. Makalenin amacı, romanın bu dili hakkında genellemelere ulaşmaktır. Metin, Gérard Genette (1930-2018)’in terminolojisinden yararlanılarak “düzen”, “süre” kategorilerine ve tümevarımsal eleştiri modeline göre incelenmiştir. Anlatının bu yapısını açığa çıkarmak için öykü zamanı ile anlatı/öyküleme zamanı arasındaki etkileşim dikkate alınmıştır. Bilge Karasu (1930-1995) konulu çalışmalar daha çok rüya-kurmaca ilişkisi, onun öykücülük anlayışı, üstkurmaca unsurlar gibi tematik incelemelerden oluşmaktadır. Bu çalışma ise metnin öykü-öyküleme ilişkilerini de göz önünde bulundurarak birtakım sabit bağıntıları ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmanın “düzen” basamağında metnin kronolojisi; “süre” basamağında öykü zamanının sayfa düzeyinde kapladığı alan ele alınmış, metnin zaman noktasında kendine özgü nitelikleri açığa çıkarılmıştır. Dolayısıyla anlatı, tematik açıdan değil, kendine özgü nitelikleri dikkate alınarak çözümlenmiştir. Bunun için ilk olarak, anlatının toplam zamanı ya da göstereni kabul edilen öykü zamanı belirlenmiş, ardından bunun metnin gösterileni kabul edilen öyküleme zamanında ne şekilde konumlandığı incelenmiştir. Böylece zamanın yönü ve genişliği noktasında kapsayıcı veriler elde edilmiştir. Metnin zamansal hareketi; seri ve ani geçişler, karakterin hafızasının tahakkümü, imgesel/şiirsel dil nedeniyle karmaşaya neden olmuş, okurda kafa karışıklığı yaratmıştır. Anakronik ve daha çok geriye dönüşlü, kesik kesik bu söyleme rağmen öykü zamanı bütünüyle dışlanmaz, akış kaldığı yerden devam eder. Temmuz’un 13’ünde ve sabah saatlerinde başlayan öykü zamanı, 13 Ağustos ikindi saatlerinde sona erer. Bu zamana çok sayıda geriye dönüşlü (analepsis) sapma eşlik eder ve kronoloji askıya alınır. Öykü zamanının yayılımında ise monolog-diyalog üstünlüğü göze çarpmaktadır. Kahramanın zihni, arka fon işlevi görerek bütün zamansal hareketlere ev sahipliği yapar. Zihnin savrukluğu, keyfîliği öykü zamanının yayılımında da karakteristik olanı açığa çıkarır. Özet, tasvir, sahne ya da monolog bilincin bir parçası olarak metinde konumlanmış, fakat bu tekinsiz anlatı atmosferine rağmen sabit/değişmez niteliğe sahip işleyişi de görünür kılmıştır.

Structure in Altı Ay Bir Güz: A Reading on Direction and Spread of Narrative

Altı Ay Bir Güz (1996) can be accepted as one of the works reflecting the characteristic of a postmodern narrative in terms of “time”. The aim of the article is to reach generalizations about this language of the novel. Using the terminology of Gérard Genette (1930-2018), the text was examined according to the "order", "duration" categories and the inductive criticism model. In order to reveal this structure of the narrative, the interaction between story time and narrative time has been taken into account.Studies on Bilge Karasu (1930-1995) consist mostly of thematic studies such as dream-fiction relationship, his storytelling understanding, and metafictional elements. In addition, Gülşah Şişman examined Karasu’s texts in terms of story-storytelling relationships and dream-memory-dream and event units in his doctoral thesis titled “Bilge Karasu-Human and Work” and in his article titled “Relocation Between Fact and Fiction: Time in the Novels of Bilge Karasu”. This study, on the other hand, aims to reveal a number of fixed relations by considering the story-narration relations of the text. Chronology of the text in the “order” step of the study; In the “time” step, the area covered by the story time at the page level was taken into consideration and its unique qualities were revealed at the time point of the text. Therefore, the narrative was analyzed not by thematic aspects, but by taking into account its unique characteristics. For this, firstly, the total time of the narration or the story time of the signifier was determined, and then, it was examined how this positioned in the narrative time which is accepted as the signified of the text. Thus, inclusive data were obtained in the direction and width of time.It can be said that the temporal movement of the text causes a confusion due to serial and sudden transitions, domination of the character's memory, imaginative / poetic language, and creates confusion in the reader. Despite this anachronistic and more reversible, intermittent rhetoric, the story time is not completely excluded, the flow continues from where it left off. The story time, which begins on the 13th of July and in the morning, ends in the afternoon of the 13th of August. This time is accompanied by a large number of reversible (analepsis) deviations and the chronology is suspended. Monologue-dialogue superiority stands out in the spread of story time. The protagonist's mind hosts all temporal movements, acting as a background. The mindfulness of the mind, its arbitrariness reveals what is also characteristic in the spread of story time. The abstract, depiction, scene, or monologue is positioned in the text as part of consciousness, but has rendered a fixed / unchangeable functioning, despite this haunting narrative atmosphere.

PDF

___

Akman, İlyas (2016). Bilge Karasu’nun Eserlerinde Postmodern Unsurlar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Diyarbakır.
Akman, İlyas (2017). “Postmodern Zaman Ekseninde Bilge Karasu’nun Eserlerinin Analizi”, Turkish Studies (International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), C.12/15, s. 47-62.
Armaner, Türker (2013). “Korku, Yalan, Hakikat: Uzun Sürmüş Bir Gün”, Bilge Karasu’yu Okumak, ed. Doğan Yaşat, İstanbul: Metis Yayınları, s. 139-145.
Barthes, Roland (2013). Dilin Çalışma Sesi, çev. Ayşe Ece, N. Kâmil Sevil, Elif Gökteke, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Batur, Enis (1997). Bilge Karasu Üzerine İki Not. Bilge Karasu Aramızda, haz. Füsun Akatlı, İstanbul: Metis Yayınları, s. 160-164.
Booth, C. Wayne (2012). Kurmacanın Retoriği, çev. Bülent O. Doğan, İstanbul: Metis Yayınları.
Chatman, Seymour (2008). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı, çev. Özgür Yaren, Ankara: De Ki Basım Yayım.
Çorlu, Şükrü (1992). Barbara Frischmuth ve Bilge Karasu’nun Eserlerinde Rüya Kurmaca İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
Fludernik, Monica (2009). “The Structure of Narrative”, An Introduction to Narratology, Newyork: Routledge, p. 21-40.
Genette, Gérard (2011). Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Deneme, çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Husserli Edmund (2015). İçsel Zaman Bilincinin Fenomenolojisi Üzerine, çev. Mesut Keskin, İstanbul: Avesta Yayınları.
İleri, Cem (2007). Yazının da Yırtılıverdiği Yer/Bir Bilge Karasu Okuması, İstanbul: Metis Yayınları.
Jameson, Fredric (2013). Dil Hapishanesi: Yapısalcılığın ve Rus Biçimciliğinin Eleştirel Öyküsü, çev. Mehmet H.Doğan, 3.b, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karasu, Bilge (2018). Altı Ay Bir Güz, 6. b., İstanbul: Metis Yayınları.
Kıran, Ayşe, Kıran, Zeynel (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri: Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler, 4.b, Ankara: Seçkin Yayınları.
Moran, Berna (2010). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya, 14.b, İstanbul: İletişim Yayınları.
Parla, Jale (2015). Don Kişot’tan Bugüne Roman, 13.b, İstanbul: İletişim Yayınları. Ricoeur, Paul (2012). Zaman ve Anlatı 3: Kurmaca Anlatıda Zamanın Biçimlenişi, çev. Mehmet Rifat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Rifat, Mehmet (2014). Göstergebilimin ABC’si, 4.b, İstanbul: Say Yayınları.
Şişman, Gülşah (2018). Bilge Karasu-İnsan ve Eser, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Trabzon.
Şişman, Gülşah (2019). “Gerçek ile Kurgu Arasındaki Yer Değişmece: Bilge Karasu’nun Romanlarında Zaman”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research), C.12/66, s. 192-203.
Yaşat, Doğan (2013). “Bilge Karasu’da Susku’nun Estetiği”, Bilge Karasu’yu Okumak, ed. Doğan Yaşat, İstanbul: Metis Yayınları, s. 64-72.
Yücel, Tahsin (1979). Anlatı Yerlemleri (Kişi-Süre-Uzam), İstanbul: Ada Yayınları.