Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı Önlemlerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi; Çanakkale’de Bir Kamu Hastanesi Örneği

Giriş: Topluma sağlık hizmeti sunmayı amaç edinmiş sağlık personeli hizmetin özelliğinden kaynaklanan nedenlerden dolayı mesleki risklere ve iş kazalarına maruz kalmaktadır. Amaç: Sağlık çalışanlarının iş sağlığına yönelik kişisel koruyucu önlemler konusunda görüşlerinin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte olup Çanakkale ilinde bir ilçe devlet hastanesinde yapılmıştır. Araştırmaya Kasım-Aralık 2014 tarihleri arasında araştırmaya katılmayı kabul eden 150 sağlık çalışanı dahil edilmiştir. Veriler literatür bilgilerine göre hazırlanmış anket formu ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20 paket programında frekans dağılım, ortalama ki kare (χ2) ile analiz edilmiştir. Bulgular: Sağlık çalışanlarının %38,7’si hemşire, % 22’si ebe, %20,7’si sağlık teknisyeni, % 18,7’si yardımcı sağlık personelidir. Katılımcıların %72’si kadın, % 28’i erkektir. Katılımcıların yaş ortalamaları 37,2±6,04 olup, %53,3’ü ön lisans mezunudur. Meslekte çalışma yılı ortalama 15,2±6,5, kurumda çalışma yılı 8,01±5,41’dır. Çalışanların %67,3’ü çalışan sağlığı konusunda oryantasyon eğitimi almıştır. Sağlık çalışanlarının %98,7’sı Hepatit Markerleri (HbsAg, AntiHbs, AntiHcv), %93,3’ü AntiHIV baktırmıştı. Kliniklerde kişisel koruyucu donanım malzemeleri olarak büyük çoğunluğu eldiven, el antiseptiği, koruyucu gözlük, maske, kesici delici atık kutusu kullanılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Sağlık çalışanlarının %45,9’u çalıştıkları sağlık kuruluşunda karşılaşabilecekleri riskler konusunda endişeli olup, bu risklerin %46,3’ü biyolojik, %43,3’ü fiziksel, %26,9’u ergonomik, %23,9’u kimyasal, %16,4’ü psikososyal risklerdir. Rutin sağlık taraması testlerini %58,5’i kendi sağlıklarını önemsedikleri için, %31,7’si ilgili birim istediği için yaptırdığını belirtmiştir. Sonuç: Sağlık çalışanlarının yaklaşık yarısı sağlık kuruluşunda karşılaşabilecekleri risklerden dolayı endişelidir ve en fazla biyolojik risklere karşı endişe yaşamaktadırlar. Sağlık çalışanlarına iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri konusunda hizmet içi eğitimler verilmelidir.

Examining the opinions of healthcare professionals regarding occupational health measures; sample of a public hospital in Canakkale

Objective: This study was designed to examine the opinions of healthcare professionals on personal protective measures regarding occupational health. Method: The descriptive study was conducted at a district public hospital in the province of Canakkale. 150 healthcare professionals who accepted to participate in the study between November-December 2014 were included in the study. The data were collected by using face-to-face interview technique via a questionnaire prepared based on the literature information. The acquired data were analyzed by frequency distribution, mean and chi square (χ2) in the SPSS 20 packaged software. Results: 38.7% of healthcare professionals were nurses, 22% were midwives, 20.7% were health technicians, and 18.7% were auxiliary healthcare professionals. 72% of the participants were women and 28% were men. They had an average age of 37.2±6.04 and 53.3% of them had associate degree. Their average working period were respectively 15.2±6.5 years in the profession and 8.01±5.41 years in the institution. 67.3% of the professionals received orientation training on employee health. When examining the examinations conducted at the start of employment; 98.7% of healthcare professionals had their Hepatitis Markers (HbsAg, AntiHbs, AntiHcv) examined and 93.3% had AntiHIV examined. A great majority of them stated the necessity of using gloves, hand antiseptic, protective glasses, masks, and sharp bins as personal protective equipment in the clinics. 45.9% of healthcare professionals were anxious about the risks they could encounter at healthcare organization. They reported these risks as; biological (46.3%), physical (43.3%), ergonomic (26.9%), chemical (23.9%) and psychosocial (16.4%). 58.5% indicated that they had routine health screening tests as they cared about their health and 31.7% due to the request of the relevant unit. Conclusion: Almost half of healthcare professionals were anxious about the risks that they could encounter at healthcare organizations. They are also most concerned about biological risks. In-service trainings on occupational health and safety services should be provided to healthcare professionals.

PDF

___

A. Ö. Kurt, L.Ü. Harmanoğulları, Ö. Ekinci, G. Ersöz, “Bir üniversite hastanesinde görev yapan temizlik çalışanlarının biyolojik risk ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları” Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. c. 8, s. 2, ss. 37-47, 2015.
Ö. Özkan, “Hastanede çalışan hemşirelerin iş ve çalışma ortamı tehlike ve riskleri ile risk algılarının saptanması,” Doktora tezi, Halk Sağlığı Hemşireliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2005.
H. Sarıçam, “İş sağlığı ve güvenliği kapsamında hemşirelerin karşılaştığı risk ve tehlikelerin iş stresi düzeylerine etkisi," Yüksek Lisans Tezi, Sağlıkta Kalite Geliştirme ve Akreditasyon Anabilim Dalı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2012.
S. Tosun, “Türkiye’de viral hepatit B epidemiyolojisi-Yayınların metaanalizi.” Viral Hepatit, 1. baskı. İstanbul, Türkiye: Viral Hepatitle Savaşım Derneği Yayını, İstanbul Medikal Yayıncılık, 2013, ss. 25-81.
WHO Executive Board, "Viral hepatitis," Report by the Secretariat. EB126/15, 12 November 2009.
İ. Taşçıoğlu, “Lüleburgaz Devlet Hastanesi ve Lüleburgaz 82. Yıl Devlet Hastaneleri'nde iş ve çalışma ortamından kaynaklanan riskler ve bu riskleri hemşirelerin algılama düzeylerinin saptanması,” Yüksek Lisans Tezi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye, 2007.
D. Kutlu, “Ameliyathane çalışanlarının cerrahi aletlerle yaralanma riski ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye, 2008.
M. A. Babayiğit, M. Kurt, “Hastane ergonomisi,” İstanbul Med J, c. 14, ss. 153-159, 2013.
S. Q. Wilburn, G. Eijkemans, “Preventing needlestick ınjuries among healthcare workers: A WHO–ICN collaboration,” Int J Occup Environ Health vol.10, pp.451–456, 2004.
M. A. Mc Dıarmıd, “Chemical hazards in health care,” Annals of the New York Academy of Sciences, vol. 1076, pp. 601–606, 2006. doi:10.1196/annals.1371.032.
M. Akçapınar, T. İnceboz, “Doğumhanelerde çalışan güvenliği ve çalışan güvenliğini etkileyen nedenler,” Balıkesir Saglık Bilimleri Dergisi, c. 5, s.3, ss. 110-115, 2016.
F. E. Aslan, Z. K. Öntürk, “Güvenli ameliyathane ortamı; Biyolojik, kimyasal, fiziksel ve psikososyal riskler, etkileri ve önlemler,” Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, c. 4, s. 1, ss. 133-140, 2011.
A. L. Sepkowıtz, L. Eısenbergt, “Occupational deaths among healthcare workers,” Emerging Infectious Diseases, vol. 11, no. 7, pp. 1006, 2005.
C. R. Corrao, A Mazzotta, G. La Torre, M. De Giusti, “Biological risk and occupational health," Industrial Health, vol. 50, no. 4, pp. 326–337, 2012. doi.10.2486/indhealth.MS1324
A. Saygun, “Türkiye'de sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği sorunları,” Türkiye Klinikleri Halk Sağlığı Özel Dergisi, c.3, s.3, ss. 153-163, 2017.
G. Gailine, R. Cenenkiene, “Professional biological risk factors of healthcare workers,” Medicina (Kaunas). vol. 45, no. 7, pp. 530-536, 2009.
İş sağlığı ve güvenliği hakkında kanun, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 28339, 30.Haziran 2012.
A. Meydanlıoğlu, “Sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği,” Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 2, s. 3, ss. 192-199, 2013.
A. Uçak, “Sağlık personelinin maruz kaldığı iş kazaları ve geri bildirimlerinin değerlendirilmesi,” Yüksek lisans tezi, Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye, 2009.