Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Düzce, Türkiye

Yaşamın izleri, anılar, tarih kentsel mekânlarda birikim oluşturarak, yerin kimliğini, özgünlüğünü ve her şeydenönemlisi aidiyeti oluşturur. Yere ve topluluğa bağlı gelişen aidiyetin sürekliliği ve güçlenmesi, yerin kimliğinigüçlendirerek sürekliliğini sağlamaktadır. Küresel kültürün egemen olduğu dünyamızda yerel yaşam kültürü vekimliklerin özgünlüğü mekânların dönüşümü ile birlikte kaybedilmektedir. Dolayısıyla bireysel bellekçerçevelerinden yola çıkarak kolektif bellekte yer etmiş mekânların tespit edilmesi sağlıklı ve imgelenebilirkentsel çevreler oluşturma noktasında önem taşımaktadır. Bu araştırmada, deprem afeti ile ciddi bir kentselyıkım yaşayan ve deprem sonrası yeni yaşam alanlarının oluşmasıyla yer değiştirmek zorunda kalan Düzcelilerinbellek mekânlarının tespiti amacına yönelik bir metot önerisi sunulmuştur. Araştırma yöntem olarak sözlümülakat ve zihinsel harita kullanımını içeren iki aşamadan meydana gelmektedir. Hatırlanma sayısı vehatırlanma sırasının önemli kriterler olduğu anket verileri ışığında belirlenen kentsel mekânlar, geliştirilenpuantaj tekniği sayesinde elde edilen frekansların yıllar bazında (afet öncesi ve sonrası) kıyaslanmasıylahatırlanma ve unutulma döngüleri başlıkları altında gruplandırılmıştır. Hatırlama döngüsü içerisinde yer alanbellek mekânları potansiyel kimlik mekânları olarak nitelendirilirken, unutulma döngüsü içerisinde yer alanmekânlar ise tehdit altında olan ve kente geri kazandırılmayı bekleyen bellek mekânlar olarak nitelendirilmiştir.Yapılan bu araştırma sonucunda kimlik kazanımı için sürekliliği önemli olan bellek mekânlarının belirlenmesiiçin metodolojik bir öneri hazırlanmış olup, farklı kentlere uygulanabilir olması yönünden geliştirilmeye açıktır.Toplumun belleğinde sürekliliği olan mekânların korunması veya geliştirilmesi için öngörülen bu çalışmanın;kent kimliğinin sürekliliğini sağlamak konusunda referans kaynak oluşturması öngörülmüştür.

A Methodological Proposal for Determining Memory Places in the Framework of Rememberance and Oblivion Cycles: Duzce Example

Memories and history accumulate in urban spaces and they form identity, authenticity and, belongingness. The continuity and strengthening of the belonging that develops depending on the place and the community strengthen the identity of the place and ensure its continuity. Identifying the spaces that have been included in the collective memory based on individual memory frameworks is important in creating healthy and imaginableurban environments. In this study, a method is proposed to determine memory places of Düzce residents who have experienced serious urban destruction due to earthquake disaster and had to relocate after the earthquake. The research method consists of two stages including face-to-face structured interviews and use of the mental map. The urban spaces determined in the light of the survey data, where the number of recall and order of recollection are important criteria, are grouped under the headings of cycles of remembrance and oblivion by comparing the frequencies obtained by the payroll technique based on years. While the memory spaces in the recall cycle are considered as potential identity spaces, the spaces in the oblivion cycle are considered as memory spaces that are under threat and waiting to be recycled to the city. A methodological suggestion has been prepared for the determination of memory spaces which are important for the acquisition of identity and are open to development in terms of applying to different cities. This study envisaged for the protection or development of spaces with continuity in the collective memory of the society; it is foreseen to constitute a reference source for ensuring the continuity of urban identity.

PDF

___

[1] K. GANİÇ, “Kentsel Yapıtlar Üzerinden Bir Mekansal Bellek Okuması: Atatürk Kültür Merkezi (AKM)”, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2016.
[2] S. SAYAR AVCIOĞLU ve O. AKIN, “Kolektif Bellek ve Kentsel Mekan Algısı Bağlamında İstanbul Tuzla Köyiçi Koruma Bölgesi’nin Mekansal Değişiminin İrdelenmesi”, İdealkent, c. 8, sayı 22, ss. 423–450, 2017.
[3] P. CONNERTON, Toplumlar Nasıl Anımsar? (Çev. Alaeddin Şenel). Ayrıntı Yay. 3. Baskı, 2019.
[4] Z. ULUDAĞ ve H. AYCI, “Modernin Güçlü Sahnesi Erken Cumhuriyet Dönemi Ankara’sında Kolektif Belleğin İnşası ve Toplumsal Unutma Süreci”, İdealkent, c. 7, sayı 20, ss. 746–773, 2016.
[5] M. HALBWACHS, The Collective Memory [Chapter 4]. 1950.
[6] S. SAK, “Cyberspace As a Locus for Urban Collective Memory”, sayı January. 2013.
[7] A. ÇELEN ÖZTÜRK, “Eskişehir’in Geçmişteki ve Bugünkü Kent Belleğinin Zihin Haritaları Üzerinden Okuma Denemeleri”, İdealkent, c. 7, sayı 20, ss. 856–880, 2016.
[8] A. ROSSİ, The Architecture of the City, c. 60, sayı 1. New York, 1982.
[9] I. E. ÇALAK, “Kentsel ve Kolektif Belleğin Sürekliliği Bağlamında Kamusal Mekanlar: ULAP Platz Örneği, Almanya”, Tasarım + Kuram, c. 8, sayı 13, 2016.
[10] P. NORA, Hafıza Mekanları (Çev. Mehmet Emin Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yay. 1. Baskı, 2006.
[11] P. P. FERGUSON ve M. C. BOYER, “The City of Collective Memory: Its Historical Imagery and Architectural Entertainments.”, Contemp. Sociol., 1996.
[12] J. ASSMANN, Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. Ayşe Tekin). Ayrıntı Yay., 2001.
[13] O. ÇAVDAR, Mekan ve Kolektif Bellek: Sivas Katliamı ve Madımak Oteli, c. 4, sayı 1. 2017.
[14] D. TÜRKMENOĞLU, “Kolektif Bellek Üzerine Bir Alan Çalışması: Bakırköy ve Şişli İlçelerinde Yaşayan Ermeni Kadınların Belleği”. s. 145, 2016.
[15] M. AL, “Kentte Bellek Yıkımı ve Kimlik İnşası – Palimpsest : Ankara Atatürk Bulvarı Bağlamında Bir İnceleme”, idealkent, c. 4, ss. 22–36, 2011.
[16] S. ASLAN ve P. KİPER, “Kimlik ve Bellek Sorunu Sarmalında Kentler: Amasra Kenti Örneğinde Fırsatlar ve Tehditlerin Değerlendirilmesi”, İdeal Kent, c. 7, sayı 20, ss. 881–905, Eyl. 2016.
[17] E. KÖSEOĞLU ve D. E. ÖNDER, “Mekansal Okunabilirlik Kavramının Çözümlenmesi”, Yapı Derg., c. 343, ss. 52–56, 2010.
[18] K. LYNCH, The Image of the City. Cambridge: The MIT Press, 1960.
[19] D. APPLEYARD, “The environment as a social symbol: Within a theory of environmental action and perception”, J. Am. Plan. Assoc., c. 45, sayı 2, ss. 143–153, 1979.
[20] S. TÜRK, “Beypazari Kı̇ mlı̇ ğı̇ nı̇n Bı̇ lı̇ şsel Harı̇ talama Yöntemı̇ ile Değerlendı̇ rı̇ lmesı̇ ”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sos. Bilim. Enstitüsü Derg., ss. 483–489, 2017.
[21] J. L. NASAR, “The Evuluative Image of the City”, Sage Publ., 1998.
[22] M. ZMUDZINSKA NOWAK, “Searching for legible city form: Kevin Lynch’s theory in contemporary perspective”, J. Urban Technol., c. 10, sayı 3, ss. 19–39, Ara. 2003.
[23] E. ÜLKERYILDIZ, Z. DURMUŞ ARSLAN, ve T. AKIŞ, “Öğrenci Zihin Haritalarında Kente Ilişkin Deneyimle Değişen Çevre Algısı”, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilim. Enstitüsü Derg., c. 11, sayı 1, ss. 72–82, 2007.
[24] H. M. GÜNDOĞDU, A. KURU, ve M. K. ÖZKÖK, “Kırklareli Kent Algısı Üzerine Deneysel Bir Çalışma”, İdealkent, c. 7, sayı 18, ss. 48–79, Oca. 2016.
[25] A. TANRIVERDİ KAYA, “Üniversite Öğrencilerinin Zihinsel Haritalarında Kentin İmajı : Düzce Örneği”, Tasarım Kuram, c. 15, s. 28, ss. 165–178, 2019.
[26] M. BILLINGHURST ve S. WEGHORST, “Use of sketch maps to measure cognitive maps of virtual environments”, içinde Proceedings - Virtual Reality Annual International Symposium, 1995.
[27] R. KITCHEN, “Cognitive Maps”, Int. Soc. Behav. Sci. Second Ed., c. 2, ss. 79–83, 2015.
[28] N. YILMAZ, A. ŞAHİN, H. GÜNAL, ve A. S. OYGAN, “TMMOB Mimarlar Odası Düzce Temsilciliği”, TMMOB.
[29] E. UÇKUN, Düzce Revizyon ve İlave İmar Planı Raporu, Düzce Beld. Düzce, Turkey, 2001.
[30] ANONİM, “Nüfusu.com”. [Çevrimiçi]. Available at: https://www.nufusu.com/il/duzce-nufusu. [Erişim: 03-Eki-2019].
[31] B. ÖZMEN, “12 Kasim 1999 Düzce Depremi’nin Konut ve İşyeri Hasarları (Rakamsal Verilerle)”, Ankara, 2000.
[32] M. MASON, “Sample size and saturation in PhD studies using qualitative interviews”, Forum Qual. Sozialforsch., c. 11, sayı 3, 2010.
[33] E. H. Chapman ve K. Lynch, “The Image of the City”, J. Aesthet. Art Crit., c. 21, sayı 1, s. 91, 1962.
[34] E. MUTLU, A. TANRIVERDİ KAYA, ve A. H. POLAT, “Kent Kimliğinin korunması ve Kolektif Bellek Mekanlarının Tespiti”, içinde 3rd International Engineering Research Symposium Abstracts Book, 05.09.2019, INERS, 2019, s. 45.
[35] M. AUGE, “From Places to Non-Places”, içinde Non-lieux, 1995.
[36] ANONİM, “Kentsel Mekânsal Standartlarin Gelı̇ştı̇ rı̇ lmesı̇ ”. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 2017.